Z wudaća: štwórtk, 01 oktobera 2015

Dweju hólcow z Delnjeje Sakskeje na wulěće z pokradnjenym awtom je policija lepiła. Pachołaj w starobje jědnaće a dwanaće lět běštaj na awtodróze A 2 po puću do Berlina, jako jeju pola Wolfsburga zadźeržachu. Při tym jědźeštaj runje tak spěšnje kaž druhe awta. Šoferojo zastoj­nikow wołachu, dokelž běštaj jimaj hólcaj napadnyłoj. Awto staj pokradnyłoj, dokelž bě wobsedźer klučik tčacy wostajił.

Wosrjedź sudniskeho jednanja je sej přisydnica w Bochumje wusnyła, jako prawiznik swój kónčny pledoajej přednjese. Sudnik jednanje na to přetorhny. Poł hodźiny pozdźišo smědźeše prawiznik hišće raz wotprědka započeć.

Sobudźěłaćerjo južnokorejskeho narodneho instituta za wobswětoškit pruwuja w swojej dźěłarni w měsće Inchon, zapadnje stolicy Seoul, wotpłun dowožowanych němskich wosobowych awtow. Po wotkryću skandala manipulowaneho wotpłuna pola awtotwarca Volkswagen dla zajimuja so inženjerojo wosebje za modele Golf, Jetta, Beetle a Audi A3 (hlej wobraz). Foto: dpa/Yonhap

Kundus (dpa/SN). Tři dny po zdobyću Kundusa přez talibanow su afghaniske a wukrajne jednotki zběžkarjow z centruma sewjeroafghaniskeje stolicy zaso wuhnali. W někotrych kónčinach při­wšěm hišće třěleja, dokelž so talibanojo w bydlenjach chowaja, kaž rěčnik afghaniskeje armeje zdźěli. Mjeztym tež talibanojo wobkrućeja, zo su město wopušćili. Tak informuja, zo su so minjenu nóc wróćo­ sćahnyli, dokelž so tež wukrajni wojacy na wojowanjach wobdźěleja. Zdobom připowědźeja, zo chcedźa město znowa nadběhować a wobsadźić. Po oficialnych informacijach je 136 wojowarjow talibanow padnyło. Mjez mortwymi su Pakistanjenjo, Arabojo a Čečenojo. Wo woporach w rjadach afghaniskich a wukrajnych wojakow žane ličby njepředleža.

Nowi sudnicy přistajeni

Podstupim (dpa/SN/ch). Wot wčerawšeho ma Braniborska štyrjoch přidatnych socialnych sudnikow, zdźěli braniborske ministerstwo za justicu w Podstupimje. Naprawa ma pomhać, kopicu aktow předewšěm skóržbow Hartza IV dla wotdźěłać. Wone dźě wučinjeja přeco hišće wjace hač 50 procentow dochadźacych jednanjow, praji Axel Hutschenreuther z Krajneho sudnistwa Berlin-Braniborska. Při­wšěm wostanje ličba sudnikow pod ža­danym planom. Spočatk lěta je sej socialne sudnistwo žadało, w přichodnych pjeć lětach přechodnje dźesać dalšich sudnikow z trěbnymi sobudźěłaćerjemi při­stajić. Loni bě ličba njewobdźěłanych padow na wjace hač 35 800 rozrostła.

Muža z drogami lepili

Moskwa (dpa/SN/K). Po prěnich nalětach ruskich mašinow wčera na pozicije bojownikow teroristiskeje milicy Islamski stat (IS) rěča Ruska a USA wo dalšim postupowanju we wobydlerskej wójnje. Wobaj krajej móhłoj při atakach z powětra kooperować, rjeknyštaj w New Yorku ruski wonkowny minister Sergej Lawrow a jeho ameriski kolega John Kerry. Dźensa dźěłaja wojerscy eksperća wobeju statow na tym, zadźěwać tomu, zo móhło při powětrowych operacijach přećiwo IS, kotrež přewjedujetej wot USA nawjedowana mjezynarodna koalicija a nětko tež Ruska, dóńć k njewitanym zapletkam. Sergej Lawrow připowědźi, zo jeho kraj z nalětami pokročuje. Poroki, zo su ruske lětadła tež pozicije poměrnych rebelow atakowali a zo je ciwilnych woporow było, wón wuwróći.

Berlin (dpa/SN). Po dojednanju w tarifowym rozestajenju za přistajenych komunalnych pěstowarnjow žada sej Zwjazk městow a gmejnow Němskeje spěšne přihłosowanje­ čłonow dźěłarnistwow, kaž hłowny jednaćel zwjazka Gerd Lands­berg nowinarjam rjekny. Zo k dalšim stawkam njedóńdźe, Landsberg wuraznje wita. „To by­ njeznjesliwe poćežo­wanje staršich, komunow, ale tež dźěći było.“ Dźěłarnistwa a dźěłodowarjo běchu so wčera po wobćežnych tarifowych jednanjach dojednali. Polěpšenjow smědźa so předewšěm młódše kubłarki a socialni dźěłaćerjo nadźijeć. Połnje přistajeni maja hač do 138 eurow měsačnje wjace za­słužić. Tarifowa komisija ver.di chce jutře wo tym wuradźować a woprašowanje wšitkich čłonow dźěłarnistwa zahajić.

Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za SN

Na wšěch 200 wuznamnych wosobinow, zastupnikow kulturneho swěta z mnohich krajow, bě spočatk septembra do stolicy Słowakskeje přišło, zo bychu so wobdźělili na zarjadowanjach we wobłuku wotewrjenja jubilejneho lětnika Biennale ilustracijow Bratislava (BIB). Tale­ kóždej dwě lěće wotměwaca so mjezy­narodna přehladka ilustracijow dźě­ća­cych a młodźinskich knihow bu 1967 załožena, tak zo dožiwjamy ju hišće hač do oktobra tónkróć mjeztym 25 raz. Hdyž běchu so na prěnjej BIB ilustrato­rojo z dwaceći krajow wobdźělili, je na lětušej­ 355 wuměłcow z połsta krajow wšěch kon­tinentow z 2 426 ilustracijemi zastupjenych.

Berlin (dpa/SN/K). Zwjazkowy sejm je dźensa prěni króć wuradźował wo planowanych změnach azyloweho prawa, zo by so kriza ćěkancow dla přewinyła. Tak je předwidźane, pospěšić wobjednanje próstwow wo azyl a zastopnjować Albansku, Kosowo kaž tež Montenegro jako wěste pochadne kraje. Zarjadować maja so tohorunja integraciske kursy a programy za posrědkowanje dźěła ćěkancam. Zwjazkowy nutřkowny minister Thomas de Maizière (CDU) wotmyslene změny azylo­weho prawa zakituje. „Su to nuznje trěbne, ale tež krute rozsudy.“ Dalše temy zeńdźenja běchu kontakty swobodneho wikowanja TTIP a Ceta z USA a Kanadu kaž tež wobdźělenje Zwjazkoweje wo­bory na zasahach přećiwo pašowarjam ludźi na Srjedźnym morju.

Turnow (HA/SN). Hižo třeći króć je lětuša nazymska knižna turneja Ludowe nakładnistwo Domowina do Delnjeje Łužicy wjedła. Započeli běchu w Serbskej zakładnej šuli „Krabat“ Janšojce. Po tym pobychu w Picnjanskej zakładnej šuli, hdźež předstajichu nowe delnjoserbske dźěćace knihi.

Minjeny pjatk dožiwi nětko­ Serbska pratyja 2016 w Turnowje w Picnjanskim hamće swoju premjeru. Něhdźe dwaceći zajimcow z Janšojc, Depska, Choćebuza a z Turnowa je na serbski literarny wječor přišło. Horst Adam, kiž měješe hižo minjene lěta zhromadnje z Adelheid Daumowej a Ingrid Hustetowej redaktorstwo woblubowaneje knihi na starosći, hosći wutrobnje witaše. Mjez nimi bě nawjedowaca­ lektorka LND Janka Pěčkec de Lévano. Redakcija bě wjace hač 40 awtorow,­ mjez druhim tež z Hornjeje Łužicy, za klětušu Pratyju zdobyła. Nětko planuje hižo wudaće za lěto 2017, w kotrejž maja Góry w Bórkowskim hamće w srjedźišću stać, kaž na premjerje knižneje protyki informowachu.

Budyšin (AW/SN). Zapósłanc Sakskeho krajneho sejma Harald Baumann-Hasske (SPD) chce wutworjenje demokratisce legitimowaneho ludoweho zastupnistwa Serbow – Serbski sejm podpěrać. Tole zwurazni politikar po wčerawšej rozmołwje ze zastupjerjemi iniciatiw­neje skupiny w Budyskim běrowje SPD. Zajimowany sćěhowaše zapósłanc rozłoženje politiskeje problematiki Serbow, wólbneho modusa, zaměra a nadawkow tajkeho zastupnistwa. Wón kaž tež na­woda Budyskeho běrowa SPD Harald Prause-Kosubek podaštaj pokiwy, kak hodźał­ so za Serbow wažny politiski instrument zwoprawdźić. Baumann-Hasske zdobom přilubi, wo tym w swojej frakciji kaž tež z koaliciskim partnerom, dalšimi frak­cijemi a zastupjerjemi braniborskeho knježerstwa­ rěčeć. Chce­dźa so wo to postarać, zastupjerjow wšěch serbskich towarstwow, gmejnow a institucijow za blido dóstać. Baumannej-Hassce je wažne, zo za­mołwići temu demokratisce legitimowaneho ludoweho zastupnistwa Serbow z pozitiwnym wuslědkom rozjimaja.