Z wudaća: pjatk, 19 awgusta 2016

Kniha k 100. narodninam fararja a prócowarja Herberta Nowaka

K 50. narodninam staj mi z rjanym listom tež serbski farar a awtor Herbert Nowak a jeho mandźelska wutrobnje gratulowałoj. Tam Nowak pisaše, zo staj Nowy Casnik a ja w tych 25 lětach wzajomnje přeco spěchowałoj jeho „snadne produkty“ za Pratyju a Nowy Casnik. Wosebje­ słowje „snadne produkty“ sej hnydom zaso wuwědomich, jako mějach w rukomaj jara tołsty manuskript za nowu delnjoserbsku knihu „Pisaŕ běch wót młodych lět – wšake z tśiběrtyl sto­lěća“, w kotrejž su ćišćane přinoški z pjera Herberta Nowaka.

Ale słowo „snadne“ so woprawdźe njehodźi, hladamy-li do noweje publikacije Ludoweho nakładnistwa Domowina. W njej je jenož mały dźěl wšitkich Nowakowych přinoškow z něhdźe 70 lět wozjewjeny. Na tamnej stronje wšak přitrjechi to słowo „snadne“ za cyłe žiwjenje zasłužbneho delnjoserbskeho fararja a prócowarja, kotrež běše přeco jara skromne. Takle mam jeho w dopomnjeću, wosebje z jeho prawidłownych wo­pytow w redakciji Noweho Casnika.

Tutu pjerokrjesbu je 47lětna serbska tworjaca wuměłča Marion Kwicojc lětsa na inspiraciju komornohudźbneho krucha „Karnewal zwěrjatow“ a serbskeho ptačeho kwasa rysowała. Jako honač předrasćeny móhł być knjez, kaž jeho tež na karnewalu Venediga wuhladaš. Rodźena w błótowskich Bórkowach a po wuspěšnej maturje na Delnjoserbskim­ gymnaziju w Choćebuzu studowaše Kwicojc na Lipšćanskej wysokej­ šuli za grafiku a knižne wuměłstwo. Studij je wona 1995 jako diplomowa molerka a grafikarka wuspěšnje zakónčiła. Swoju twórbu mjenuje „Karnewal zwěrjatow – poules et cops“ (kokoše a honače). Marion Kwicojc

Wašnje dźensnišich wólbow mori demokratiju, měni belgiski historikar David Van Reybrouck. Na wupěranju Donalda Trumpa abo na brexiće so pokazuje, kak njekničomnosć, prózdnota abo tendenciozne medije demokratiju podrywaja. Najwjetši problem pak je, zo smě lud jenož mjez „haj“ a „ně“ wolić, zo čuje so desinformowany­ abo samo wobšudźeny. Wón zhubi dowěru, je njespokojny a móže politikarjam jenož srjedźny porst pokazać. Mnozy sej žadaja, zo dyrbjeli fachowcy wo komplikowanych prašenjach rozsudźeć. Ale to by nastajenje, zo elity činja, štož chcedźa, hišće zesylniło. Lěpje je, hdyž so demokratija dale wuwiwa. Hladajo na přikład­ na brexit namjetuje Van Reybrouck wólby z losowanjom. Tomu móhli tysac kmanych Britow wulosować, kotřiž maja chwile wo Europje rozmyslować. Woni dóstanu wšitke informacije, kotrež trjebaja, zo móža situaciju měrnje pruwować a wotpowědne namjety činić. Jich diskusija so dospołnje transparentnje wotměwa. Kandidaća, kotrychž njejsu wulosowali, smědźa přez medije sobu rěčeć a alternatiwy namjetować, wo kotrychž na kóncu lud wothłosuje.

Mysle k nowej popularnowědomostnej knize wo „narodnostnej“ politice młodeje NDR

Ze 662 stronami je nowa kniha z pjera historikarja dr. Pětša Šurmana w rjedźe Spisow Serbskeho instituta „Sorbische Interessen und staatliche Minderheitenpolitik in der DDR“ jako žórłowa edicija z lěta 1947 do 1961 wonkownje nahladna a kompaktna. Ludowje prajene tuž tójšto na wahu přinjese. Z historiskeho a politiskeho wida ma wona přewšo wulku wědomostnu wahu. Prěni króć su zjawnosći přistupne dokumenty z prěnich lět mjeńšinoweje „narodnostneje“ politiki. Zajimowany čitar móže so na spušćomne žórła złožować, chce-li wotmołwu na prašenje, kak bě fundament pozdźišeje mjeńšinoweje politiki NDR twarjeny.

Mysle ke knize Petera Kroha wo mjeńšinowej politice w Němskej a Europje

Drjewo transportowace nakładne awto je dźensa dopołdnja w lěsu pola Nadrózneje Hrabowki něhdźe 600 litrow diesela zhubiło. Při trochu zawodźětym drjewjanym pjenku bě sej šofer tank awta roztorhnył, tak zo ćěriwo w běhu krótkeho časa wuběža. Alarmowani wobornicy spytachu zbytki dieseloweje łuže wotklumpać, wulki dźěl pak do zemje zasakny. Wo dalšich móžnych krokach chcychu sobudźěłaćerjo wobswětoweho zarjada w běhu dnja rozsudźić. Foto: Jonny Linke

Róžant (JK/SN). Po wšěch Serbach znaty a wosebje mjez nošerkami narodneje drasty woblubowany wobchod je tón Marje Hrjehorjoweje w Róžeńće. Nimale štwórć lětstotka poskića Worklečanka potrjebu wšědneho dnja kaž tež drastu za wšitke generacije, wosebje pak dźěle katolskeje narodneje drasty abo nadobu za křesćanske swjedźenje a sakramenty.

Pomału, ale wěsće hotuje so Marja Hrjehorjowa na wuměnk. Klětu spočatk julija tak daloko budźe. Do toho woswjeći wona 6. měrca hišće slěborny wobchodny jubilej. Róžeńčanski wobchod je był a ma po woli Marje Hrjehorjoweje wostać dale synonym za poskitk pomocy w naležnosćach serbskeje drasty a katolskich swjedźenjow.

Jutře wotměje so wubědźowanje Powerserb 2016 w Radworju. Cordula Ratajczakowa je so ze sobuorganizatorom Jakubom Wowčerjom rozmołwjała.

Čehodla sće krótkofilm za Powerserb po comicsu Asterix wjerćeli?

J. Wowčer: Měnimy, zo trjebaja młodostni z tamnych wsow tróšku motiwacije, so do Radworja podać. Smy so prěni raz za filmčk rozsudźili, dokelž z tajkim clipom wjac ludźi docpěješ a móžeš cyłu temu bóle zwobraznić. Ideja nasta přez našeho předsydu młodźinskeho kluba z přimjenom Bobo (Bosćij Wencl). Z toho nasta Bobolix. A tak chcychmy cyłu tematiku Asterixa a Obelixa na lětuši Powerserb­ přenjesć. Dźe wězo tež wo to, zo so młodostni zetkaja a serbsku zhromadnosć haja.

Wubědźujeće so jutře tež we warjenju kuzłarskeho­ napoja?

J. Wowčer: Ně, tón tajny napoj hižo mamy. Hrajemy sej wězo z temu Asterix a Bobolix. Tak budźetej mjetanje hlebije a přewinjenje romskich wojakow runje tak pódla kaž čołmikowanje přez Atlantik w boju z chrobłymi piratami.

Što na publikum hišće čaka?

W septembru započnu wopłóčkowy kanal twarić

Njebjelčicy (HS/SN). Twarscy dźěłaćerjo budu přichodne tydźenje wobraz na Njebjelčanskim Lipowym puću postajeć. Je to posledni puć we wsy, kotryž njeje hišće wopłóčkowej syći přizamknjeny. To ma so nětko změnić. Thomas Mager z Połčničanskeho inženjerskeho běrowa je w nadawku zaměroweho zwjazka za wopłóčki horni Čorny Halštrow Njebjelčanskim gmejnskim radźićelam na wčerawšim posedźenju projekt rozłožił.

Nuknica (SN). Hudźbny festiwal při Nukničanskej skale Nukstock je skónčnje „dorosćeny“. Hižo 18. raz wotewrje towarstwo barakka lětsa wrota swojeho swjedźenišća, a to kaž kóžde lěto posledni kónc tydźenja w žnjencu, potajkim 26. a 27. awgusta. Štóž pak sej mysli, zo tam nětko wšitko měrnišo a rozumnišo wotběži, so myli. Wšako njepřijědu hudźbnicy sku­piny Dzieciuki z Běłoruskeje do Łužicy, zo bychu tu jeno sedźeli a bachtali. Ně, při jich měšeńcy punka a běłoruskeje folklory hłowy a nohi jenož tak zalětuja.

Wo haru postara so dale trashmetalowa band Mörkhimmel z Prahi. To móža so hižo wšitcy na cyłoćěłowu 100deci­belowu masažu wjeselić. Trochu dalši puć tež hudźbnicy Lötfett z delnjołužiskeho Lubina na so bjeru, zo bychu na punk-ty­piske wašnje rozkładli, čehodla Łužica smjerdźi. A zo njebychu jenož na to poskali, što so w dalokim swěće stawa, ale tež zhonili, što je doma noweho, su sej skupinje Leika z Budyšina, Cat’s eye nebula z Wotrowa a dalše přeprosyli.