Z wudaća: pjatk, 19 awgusta 2016

Hotujo so na klětušu 500. róčnicu zahajenja reformacije su pomnik Martina Luthera z Hłowneho torhošća saksko-anhaltskeho Eislebena wzali a do dźěłarnje dowjezli. Tam jón restawrator Ulrich Weidauer tuchwilu ponowja. Plastiku chce wón dospołnje wurjedźić a ze škitnym wóskom poćahnyć. Foto: dpa/Hendrik Schmidt

Berlin (dpa/SN). Němski čerwjeny křiž namóc w syriskim měsće Aleppo, wo kotrež wojuja, raznje zasudźa. 48 hodźin trajace bojowe přestawki su nuznje trěbne, zo móhli so ludźo w měsće zastarać, rjekny prezident organizacije Rudolf Seiters nowinarjam. Přiměr hodźał so tež za to wužić, zničenu infrastrukturu kaž wodowody zwuporjedźeć. „Trjebamy garantiju wšitkich konfliktnych stron, zo so bojowe přestawki woprawdźe dodźerža.“ Ruska bě wčera přilubiła, w Aleppje kóždy tydźeń tajki 48 hodźin trajacy přiměr zarjadować. Ruska je we wobydlerskej wójnje poboku režima w Damaskusu. Přiwšěm bě hižo jeje prěnje připowědźenje, wšědnje tři hodźiny brónjam mjelčeć dać, bjez wuskutka: Wójna je ze wšej surowosću dale šła.

Wopačneho kupca wupytali su sej paduši paketow. Woni poskićichu wjacore antikske pjenjezy runje tomu wikowarjej w Tübingenje, kiž bě twjerde pjenjezy dny do toho z póštu wotpósłał. Tón pjenjezy hnydom spózna a zawoła policiju. Ta je třoch muži w starobje dwaceći, 31 a 37 lět hnydom sobu wzała. Jako­ sub-předewzaćeljo transportowachu woni pakety pósta, při čimž stajnje zaso drohotne wěcy z nich kradnychu.

Jastwowemu stražnikej žiwjenje wuchowali su jeći jastwa w Texasu: Ze swojeje cele běchu woni wobkedźbowali, kak so stražnik infarkta wutroby dla zwjeze. Na to z pjasćemi wo durje bijachu, zo bychu­ tamnych stražnikow na so skedźbnili. Jako so to njeporadźi, zhromadnje durje cele přełamachu a pomoc přiwo­łachu. Widejokamera je dobry skutk dokumentowała.

Berlin (dpa/K/SN). Nutřkowni ministrojo unije chcedźa zašlewjerjenje we wěstych dźělach zjawneho žiwjenja zakazać. „Smy sej wědomi, zo chcemy postajenje tež prawnisce předpisać. Tak ma so wobličo pokazać tam, hdźež je to trjeba za zhromadne žiwjenje towaršnosće – za wodźidłom awta, na zarjadach, w šulach a uniwersitach, w zjawnym žiwjenju, na sudnistwach“, rjekny zwjazkowy nutřkowny minister Thomas de Maizière (CDU). Wotpokazanje burki nima ničo z wěstotu činić, ale z towaršnostnej wzajomnosću. Dospołny zakaz burki wón wotpokazuje a nima tež za trěbne wotstronić dwójne staćanstwo.

Kamjenica (dpa/SN). Slědźer na polu ekstremizma Tom Thieme ma pokazki na to, zo so wobchadźenje z prawicarskim ekstremizmom w Sakskej poněčim měnja. „Zamjelčenje a złahodnjenje bě dołhi čas linija krajneho knježerstwa. Při tym njeńdźeše ani wo sympatiju za ekstremne pozicije prawicarjow. Zamołwići so starosćachu, zo móhła nahladnosć kraja ćerpjeć, w kotrymž je po zdaću wšitko w porjadku.“ Tele rjekny polito­loga Kamjeničanskeje techniskeje uniwersity powěsćerni dpa. Knježacy nochcychu „žane brune blaki na ach tak běłym sakskim lacu“.

Nastajenje je so mjeztym změniło. Njeskutki prawicarskoekstremistiskeje skupiny NSU, kóždolětne pochodowanje neonacijow 13. februara w Drježdźanach, ale tež přećiwo islamej a wukrajnikam měrjace so hibanje Pegida a demonstracije w zwisku z krizu ćěkancow su kraj nuzowali poziciju zabrać. „Z prawom su ministerski prezident Stanisław Tilich (CDU) a dalši politikarjo koalicije nětko jasne słowa zwuraznili.“

Druhdy su wobrazy tak hnujace, zo poprawom žadyn tekst njetrjebaš. Takle to bě, jako­ widźachmy foto mortweho syriskeho hólčka na turkowskim pobrjohu, kiž bě so na jězbje přez Srjedźne morjo zatepił. Po­dobnje je to z hólcom w syriskim Aleppje, kiž sedźi zranjeny a próšny w chorobnym awće. Foto je runjewon symbol surowosće a bjezzmyslnosće wójny, pod kotrejž w prěnim rjedźe ciwilisća ćerpja. Wšojedne, kak tale wójna wuńdźe: Wobrazy mrějacych a ćerpjacych ciwilistow su so kruće do pomjatka čłowjestwa zaryli. Wone zdobom dokumentuja, kajku winu wšitcy „akterojo“ wójny na so bjeru – hač w Damaskusu, Washingtonje, Ankarje a bohužel tež w Moskwje. Poskitk Ruskeje, dwaj dnjej wob tydźeń „wójnsku přestawku“ zapołožić, problem njerozrisa. Krawny konflikt w Syriskej drje hišće dołho traje, dokelž njeje nichtó k woprawdźitym kompromisam zwólniwy. Marko Wjeńka

Wobydlerjo susodneho kraja dowol nětko w domiznje přežiwjeja

Waršawa. Dospołnje přepjelnjene su lětsa přibrjohi pólskeho Baltiskeho morja w hišće trajacych prózdninach. Štóž chce mjez Szczecinom na zapadźe a Władysławowom na wuchodźe kraja městno na přibrjohu měć, trjeba tójšto wutrajnosće a sćerpnosće. Je to widźomny dopokaz, zo su Polacy jako turisća swoje zadźerženje w běhu jeničkeho lěta zasadnje změnili. Kaž turistiski zwjazk zwěsća, je lětsa 360 000 Polakow mjenje do wukraja jěło hač hišće loni. Do muslimskich krajow kaž Egyptowskeje, Tuneziskeje a Turkowskeje so dźeń a wjace ludźi wohlada. We wukraju jězdźa hišće do Chorwatskeje a Bołharskeje, dokelž stej to ćopłej­ krajej. Nimale dwaj milionaj Polakow pak přežiwjatej swój dowol nětko w domiznje.

Rio de Janeiro. Sobu najrjeńši, ale tež woprawdźe pót ćěrjacy napohlad wuprudźachu wčera triatleća na swojim wubědźowanju. Čara wjedźeše kralow wutrajneho sporta kołowokoło Copacabany. Po 1,5 kilometrach we wodźe, 40 km na kolesu a 10 km w běhanskich črijach­ staj wulkobritaniskaj bratraj Brownlee konkurencu deklasěrowałoj. Starši bratr a zdobom­ zakitowar titula Alistair wyskaše před swojim bratrom Jonathanom­ a Henrijom Schoemanom z Južneje Afriki.

Něhdźe 20 kilometrow dale, při zaliwje Guanabara, wjeseleštaj so němskaj płachtakowarjej nad njewočakowanej bronzowej medalju. Před lětom bě so Erik Heil zanjerodźeneje wody tohole zaliwa dla z rezistentnymi bakterijemi inficěrował. Wčera pak měješe z partnerom Thomasom Plößelom zbožo skerje na swojej stronje. W finalu profitowaše němska dwójka, dokelž bě so płachtak Britow krótko do cila powróćił.

Běłohród (ČŽ/K). Wiceprezident USA Joe Biden je tele dny na wopyće zapadneho Balkana. Hłowny zaměr jeho misije po měnjenju čěskich medijow je, rubać puć k znormalizowanju poćahow mjez Ser­biskej a Kosowom. W serbiskej stolicy Běłohrodźe­ wupraji Biden jako prěni wuznamny ameriski politikar sobuželnosć ludźom, kotřiž běchu 1999 přez bombardowanje zhubili swójbnych abo bliskich přiwuznych. Z nalětami Američanow we wobłuku NATO wot 24. měrca do 10. junija na Běłohród bě prawdźepodobnje wjac hač 2 000 wobydlerjow zahinyło. Serbiskemu prezidentej Tomislavej Nikolićej hósć poruči, njebojeć so přibliženja Kosowa. W Prištinje je kosowskemu prezidentej Hashimej Thacimej a premierej Isy Mustafje přirěčował, Serbiskej napřećo přińć.

W Běłohrodźe dyrbješe Biden nazhonić, zo serbiscy ultranacionalisća kandidatstwo Donalda Trumpa za republikanow na prezidentstwo USA witaja. „Trump je alternatiwa ke globalizaciji“, „Wón chce dojednanje z Moskwu“ a „Trump je přećel serbiskeho ludu“, jemu sta ludźi wótře přiwołachu.