Z wudaća: srjeda, 21 septembera 2016

Lüpertz čestny wobydler města

Liberec. Jako prěni Němc je znaty moler Markus Lüpertz nětko čestny woby­dler čěskeho Libereca, hdźež bě so 1941 narodźił. Tehdy rěkaše město hišće Reichenberg. 1948 ćekny Lüpertz ze staršimaj do Porynskeje. Dwaceći lět nawjedowaše wón Düsseldorfsku akademiju za wuměłstwo, jednu z najwuznamnišich Němskeje.

Zeńdu so z kritikarjemi wuhla

Choćebuz. Zastupjerjo wohroženych łužiskich wsow wobdźěla so přichodny kónc tydźenja na zeńdźenju kritikarjow wuhla w sewjerorynsko-westfalskim Erkelenzu. W zhromadnym stejišću chcedźa zastupjerjo 120 najwšelakorišich skupin a organizacijow zwjazkowe knježerstwo namołwić, wo cyłotowaršnostny konsens za skónčenje wudobywanja brunicy so prócować.

Zwyša sadźbu Hartza IV

Berlin. Miliony přijimarjow Hartza IV maja wot přichodneho lěta něšto wjace pjenjez dóstać. Po dźensnišim wobzamknjenju zwjazkoweho knježerstwa ma so měsačna sadźba za samostejacych wot 404 na 409 eurow zwyšić, za pory wot 364 na 368 eurow za kóždeho partnera. Za dźěći hač do třinaće lět zwyša sadźbu wo 21 eurow na 291 eurow.

Něhdźe 500 ludźi, mjez nimi mnohe swójby kaž tež młodostni, je wčera wječor w Budyšinje znamjo přećiwo namocy sadźiło. Čłowječi rjećaz sahaše wot Žitnych wikow přez Móst měra. Budyska SPD bě k akciji namołwiła. „Chcemy pokazać, zo rozrisamy konflikty tule na měrne wašnje a w dialogu“, rjekny dr. Martin Schneider z SPD. Puć k domej požadarjow azyla, kotryž bě so minjeny tydźeń ze symbolom stracha stał, chcychu sej měšćenjo z čłowječim rjećazom zaso přiswojić. Foto: SN/Maćij Bulank

Strukturna změna we Łužicy je jenož móžna w mjezy, komuny a strony přesahowacym zhromadnym dźěle. To je facit wčerawšeho foruma we Wojerowskim wobydlerskim centrumje Piwarska 1.

Wojerecy (AK/SN). Na zarjadowanje „Što přińdźe po brunicy? Strukturna změna we Łužicy“ bě frakcija Lěwicy Budyskeho wokrjesneho sejmika přeprosyła, a ně­hdźe 25 ludźi je přišło. „Mamy tu přewjele politiskich nahladow, a nichtó nochce nahlad w zajimje regiona spušćić“, podšmórny organizator, měšćanski a wo­krjesny radźićel Ralph Büchner z Wojerec.

Kulturne skupiny we wukraju wědu wo Serbach šěrja

Budyšin (SN/MiR). Domowina skići lajskim kulturnym skupinam podpěru, předewšěm hdyž přewjeduja wuprawy a turneje do wukraja. Kubłanski narok a zdobom wobsah Domowinskich směrnicow je, na tele wašnje wědu wo Serbach šěrić. Lětsa zarjad Domowiny z mnohich próstwow skupin za wuprawu do wukraja 16 spěchuje. Pjenježna podpěra saha wot někotrych mało eurow za płaćenje jězbnych wudawkow přez wjetše sumy za busowy transport hač do 5 000 eurow na skupinu, jeli so z lěta­dłom do wukraja poda. Smjerdźečanska rejwanska skupina je lětsa publikum w Čěskej zawjeseliła. Tež Wudworski folklorny ansambl a Ćišćanska rejwanska skupina stej po puću byłoj.

Z połnej paru dźěłaja tuchwilu na nowym hosćićelskim zapisu za Hornju Łužicu. Zajimcy maja spěšnje jednać, chcedźa-li ze swojim přebywanskim poskitkom sobu zapisani być.

Budyšin (SN/BŠe). „Wo zapis do hosćićelskeho přehlada móže so kóždy prócować, kiž turistam přebytk poskića“, wujasnja nawoda Budyskeje turistiskeje informacije Jens-Michael Bierke, kiž nowy přehlad sobu zestaja. Z turistiskim přebytkom měnjene su pensije, dowolowe bydlenja, hotele a podobne. Region, kotryž so při tym wobkedźbuje, saha wot Budyšina přez Hornjołužiske hory hač k hornjołužiskej holi a hatam. Zaměr je, turistow wo najwšelakorišich móžnosćach přebytka informować a za nje wabić. Zajimcy pak měli so do spěcha měć. Jenož hišće hač do kónca měsaca maja wone chwile so přizjewić, zo móhli jich w nowym zapisu sobu wobkedźbować. Předwidźane je, zo ma tón w nowembrje wuńć. Wot januara 2017 chcedźa jón turistikarjo na wikach kaž w Stuttgarće, w nižozemskim Utrechće, Hamburgu, Berlinje abo Halle sobu poskićeć.

Měrnje a z wulkej koncentraciju sedźa dźěći před Andreju Grossowej a hladaja jej na hubu. Wšako chcedźa po móžnosći runje tak derje serbsce rěčeć kaž wona. Andrea Grossowa bě wjacore lěta kubłarka Witaj-skupiny Rakečanskeje pěstowarnje „Kraj palčikow“, kotraž je w nošerstwje Miłočanskeho Křesćansko-socialneho kubłanskeho skutka. Wot lětušeho lěća skutkuje wona tam jako kubłarka w horće. „Tak móžu swojich dotalnych chowancow jako šulerjow w jich wuwiću dale přewodźeć“, praji nazhonita kubłarka. „Lochko to runjewon njeje z dźěćimi serbsce rěčeć. Wšako mamy w našim zarjadnišću jara zrědka dźěćo, kotrež serbšćinu wot doma znaje.“ Hižo jako młodostna bě so za tele powołanje rozsudźiła a je we Wotrowje skutkowała. Po přewróće pak dźěłaše w Budyšinje jako přełožowarka za jendźelšćinu na polu hospodarstwa. „Počasu wšak pytnych, zo su mi dźěći wažniše a sym so tuž pola CSB za dźěłom wobhoniła.“ Na to skutkowaše w Budyskej a Sulšečanskej pě­stowarni. „Wosebje wažne mi je, zo dźě­ći derje na žiwjenje přihotuju. A wěm, zo su wone w swojich reakcijach a wuprajenjach sprawne.

Budyšin (SN/CoR). Historikar Petr Hrachovec z Prahi dóstanje lětsa Mättigowy stipendij, kaž Załožba dr. Gregoriusa Mättiga zdźěli. Z 1 200 eurami spěchuje wona publikaciju doktorskeho dźěła „Žitawčenjo a jich cyrkwje“, kotrež bě Hrachovec před lětomaj na Praskej Karlowej uniwersiće zakitował. Tež přełožk do němčiny ma so z pjenjezami podpěrać. „Žitawska reformacija wotběža hinak hač w druhich hornjołužiskich městach. Zwěsćeš tule sylny zajim za čěsku husitsku kaž tež šwicarsku reformaciju“, praji Petr Hrachovec. Žitawa přisłušeše tehdy Praskemu biskopstwu. „Dotal bě lědma znate, zo su w archiwje Žitawskeje ewangelsko-lutherskeje Janskeje wosady pózdnjosrjedźo- a zažnowěkowske cyrkwinske knihi města zachowane“, praji čłon jury Kai Wenzel. Wuhódnoćenje tychle žórłow přez Hrachoveca twori nowy zakład dalšeho slědźenja.

Přepodać chcedźa stipendij njedźelu na swjedźenskej Božej słužbje w Budyskej tachantskej cyrkwi składnostnje 431. narodnin dr. Gregoriusa Mättiga.

Berlin (dpa/K/SN). Po wólbach parlamenta němskeje stolicy nastaja so knježacy měšćanosta Michael Müller (SPD) na to, wu­tworić koaliciju. Dźensa je wón najprjedy z dotal partnerskej CDU rěčał a naslědnje z Lěwicu. Jutře wočakuje wón w radnicy Zelenych a pjatk FDP. Za wu­tworjenje knježerstwa je po wuslědku wólbow koalicija třoch stron trěbna. Prawdźepodobny je čerwjeno-čerwjeno-zeleny zwjazk, kotryž by z 92 mandatami mjez 160 stabilnu wjetšinu měł.

Tójšto ćěkancow bjezdomnych

Athen (dpa/SN). Po wohenju w lěhwje ćěkancow na grjekskej kupje Lesbos je ně­hdźe 800 migrantow přeco hišće bjezdomnych. Tamnych móžachu dobrowólni pomocnicy najprjedy raz prowizorisce zaměstnić, kaž grjekske nowiny rozprawjeja. Něhdźe 60 procentow płoniny lěhwa­ Moria bě so póndźelu wotpaliło, po tym zo běchu ćěkancy sami woheń zamiškrili. Mjeztym je grjekske knježerstwo připowědźiło, na kupje hižo žane dalše lěhwa njenatwarić. Město toho chcedźa migrantow tak spěšnje kaž móžno druhdźe zaměstnić.

Liča z dalšej namocu

Němscy a francoscy policisća tuchwilu w Kielu zwučuja, kak demonstrantow z wjerškow štomow abo mostow wěsće na zemju dóstanješ. Móžne scenarije zasadźenja su bližacej so wjerškaj OSZE a G 20 w Hamburgu kaž tež nowe transporty atomarnych wotpadkow­ w Němskej. Zwučowanje něhdźe połsta zastojnikow traje hač do pjatka. Foto: dpa/Carsten Rehder

Inwazija muchow w cyrkwi hornjo­pfalcskeje wsy Reifenberga zaběra wobydlerjow kaž tež medije. Dokelž muchi po tysacach na ławkach, wołtarju a pišćelach sydaja a tež kemšerjow wobćežuja, su Bože słužby nachwilnje na farsku žurlu přełožili. „Je mi to dospołne hódančko“, rjekny wjesnjanostka Michaela Hütter. Jutře ma fachowc za zaničowanje škódnikow inwaziju skónčić.

Na tuchwilnych swětowych mišterstwach płunowych balonow, cupje Gordona Bennetta, su wjacore mustwa wubědźowanje wopušćili. W nocy na póndźelu bě w poruhrskim Gladbecku 24 z wodźikom pjelnjenych balonow startowało. Z nich bě dźensa jenož hišće dźewjeć po puću. Najlěpše wuhlady ma balon ze Šwicarskeje.­ Tón je mjeztym 1 400 kilometrow zmištrował a wčera Rom a Neapel přeprěčił, kaž rěkaše.