Z wudaća: štwórtk, 19 januara 2017

Drježdźany (SN/BŠe). 492 wustajerjow – telko kaž hišće nihdy – předstaji a rozłoži wot jutřišeho do njedźele zajimcam na wikach „KarriereStart“ w Drježdźanach najwšelakoriše powołanske móžnosće. Wot industrije přez rjemjeslnistwo, medije, wikowanje, posłužby, medicinu abo hladanje budu tam wšitke wobłuki zastupjene. Za młodostnych je to tuž optimalna šansa, wo powołanjach a perspektiwach so informować. Z Łužicy wobdźěli so Budyski powołanskošulski centrum za techniku a hospodarstwo. Tež Kamjenski powołanskošulski centrum, hdźež poskićeja fachowe wukubłanje drjewoweje techniki, budźe mjez wustajerjemi. Dale podadźa so zamołwići Budyskeje studijneje akademije do Drježdźan. Z Delnjeje Łužicy změje Braniborska techniska uniwersita Choćebuz-Zły Komorow stejnišćo na přehladce. Štož medicinski a hladanski wobłuk nastupa, pokazaja Hornjołužiske kliniki na bohaty powołanski poskitk. Dale chcetej wuspěšne předewzaće iteligence, kotrež ma sydło mjez druhim w Słonej Boršći, a Kulowski zawod Maja młodostnym powołanske móžnosće rozjasnić.

Budyšinje (SN/CoR). Čas domoweho tarifa je w Serbskim ludowym ansamblu po zdaću najprjedy nimo. „Kaž je nam Załožba za serbski lud nětko zdźěliła, njejsu přichodnje žane nowe jednanja wo domowym tarifje předwidźane. Móžemy nětko po normalnym modusu dale dźěłać, a to nadźijomnje hač do lěta 2020“, praji jednaćelka SLA Diana Wagnerec našemu wječornikej. Hač do 2020 płaći za Załožbu za serbski lud třeće financne zrěčenje ze Zwjazkom, Braniborskej a Sakskej. „Nichtó wězo njewě, hač abo kotre tarifowe zwyšenja budu, wěstota je tuž jenož nachwilna“, doda Diana Wagnerec. Loni 31. julija je lěta 2014 wobzamknjeny domowy tarif za ansamblowcow wuběžał. Tehdy běchu so dźěłarnistwa po ćežkich jednanjach z wjednistwom SLA a Załožbu za serbski lud na zniženje mzdow ansamblowcam wo 6,5 procentow dojednali.

SLA ma tuchwilu 89,75 dźěłowych městnow, z toho je 23 za hudźbnikow, 17 za spěwarjow a dwanaće za rejwarjow. K tomu přińć matej elewowej połojčnej městnje za chór a dalšej połměstnje za balet.

Po wutornej Berlinskej premjerje přeprosy pianistka Heidemarja Wiesnerec wčera do Choćebuskeho Serbskeho domu na wosebity koncert k nowemu lětu. Nimo nowych twórbow serbskich komponistow zaklinča tež hudźba staromištrow Johanna Sebastiana Bacha, Ludwiga van Beethovena, Sergeja Prokofjewa, Fryderyka Chopina a Felixa Mendelssohna Bartholdyja.

Choćebuz (UL/SN). Moderator, recitator a knižny awtor Detlef Seydel prócowaše so wječorej čerwjenu nitku spožčić, připowědźejo twórby hudźbnych stawiznow a (serbskeje) awantgardy. Přispomnić so ma, zo hodźa so nowe twórby lědma awantgardistiske mjenować. Prapremjery Jana Cyža, Ulricha Pogody, Hinca Roja, Detlefa Kobjele a Sebastiana Elikowskeho-Winklera – nadawki to za tónle koncert k citatam a choralam Martina Luthera – stejachu w poradźenym kontrasće k hudźbje minjenych pjeć lětstotkow. Teksty Berlinjana dr. Petera Jarchowa wo serbskich komponistach a jich twórbach na programowym łopješku njejsu publikumej bohužel pomhali, emocije a mysle w twórbach dodnić a wotpowědne zwiski začuwać.

Choćebuz (SN). W Choćebuskim Dźěła­nišću za serbske kubłanske wuwiwanje ABC je­ wušoł 1. dźěl (wobdźěłaneho) dźěłoweho­ zešiwka za bilingualnu wučbu w 7. lětniku za předmjet stawizny. Kaž wuchadźa z nowinskeje zdźělenki zarjadnišća ma kniha titul „Rany (zažny) nowy cas – europske stawizny wót 15. až do 18. stolěśa“. Stawizny wuwučuja Witaj-šulerjow kaž tež šulerjow Choćebuskeho Delnjoserbskeho gymnazija wot 7. do 10. lětnika bilingualnje, to rěka, dźělnje w serbskej rěči. Zestajiłoj a ze serbskimi sta­wiznami dopjelniłoj stej material Lorena Neumanowa a Angela Šurmanowa z podpěru dr. Christiany Piniekoweje a Mariny Eggertoweje. Awtorki złožowachu so na delnjoserbsku wučbnicu stawiznow „Wotekšywaś a rozměś“ z lěta 2013, kotraž bě wušła w kooperaciji ABC, Rěčneho centruma WITAJ­ a Ludoweho nakładnistwa Domowina. Nowy 104stronski barbny dźěłowy material wolóža bilingualnu wučbu stawiznow w serbskej rěči. K tomu wuńdu hišće wučerske poručenja z didaktiskimi pokazkami, kontrolemi a wuhódnoćenjemi kaž tež stawizniska hra „Magellan – Jězd wokoło swěta“.

Rom (dpa/SN). W italskej zemjerženskej kónčinje je lawina sněha hotel zasypała. Wuchowanske mocy z tym liča, zo je tójšto ludźi žiwjenje přisadźiło. Dźensa su pomocnicy, kotřiž běchu so na sněhakach k městnu katastrofy předrěli, mor­tweho muža z hotela wućahnyli. Tamni wuchowarjo su z awtami dźewjeć kilometrow před tym w sněze tčacy wostali. W hotelu Rigopiano w Abruzzach bě cyłkownje 30 ludźi. Prawdźepodobnje su tam hižo 24 hodźin zasypani.

Prezident přisahu złožił

Sofija (dpa/K/SN). Nowy bołharski prezident Rumen Radew je w parlamenće před nawodu prawosławneje cyrkwje, patriarchom Neofitom, słužbnu přisahu złožił. Zastojnstwo nastupi Ruskej přichileny něhdyši general Radew přichodnu njedźelu. Jedne z jeho prěnich słužbnych naprawow budźe, parlament rozpušćić a přechodne knježerstwo postajić. K politiskej krizy dóšło bě w Bołharskej loni w nowembru z wotstupom kabineta premiera Bojka Borisowa.

Winterkorn: Najćeša kročel

Berlin (SN/BŠe). Wjac hač połojca z cyłkownje 34 sakskich wustajerjow na lětušim Zelenym tydźenju je z Hornjeje Łužicy. Hižo mnohe lěta wobdźěla so na přehladce předewzaće Komet ze sydłom w Budestecach. Tež Wjazońčanska firma, kotraž cwibak zhotowja, Lubijska piwarnja Bergquell, Wósporski swójbny zawod Geha a Budyska rězniska firma Meisters su mjez wustajerjemi.

Pedalej płuna a borzdźidła zaměnił je šofer w myjerni awtow porynsko-pfalcskeho Bad Dürkheima. Kaž w policajskej rozprawje rěka, smaleše 65lětny z awtom po myjerni, při čimž sobudźěłaćerja snadnje zrani. Awto zjědźe přez dróhu hač na parkowanišćo kupnicy. Tam zra­zy do parkowaceju jězdźidłow a wosta skónčnje stejo. Cyłkownu škodu trochuja na 70 000 eurow.

Z druheho poschoda wjaceswójbneho domu skočił je muž w Podstupimje, zo by so zajeću wuwinył. Do toho bě chětro wopity nan policistow při durjach wotpokazał, kotřiž za jeho 31lětnym synom z wukazom zajeća pytachu. Tón so na to w kupjeli schowa. Po tym zo běchu nana přewinyli, zastojnicy hrožachu, zo durje kupjele namócnje wotewru. Muž pak z woknom skoči a ćekny. Policisća zajachu jeho krótko na to w pincy.

Berlin (dpa/K/SN). Měsac po terorowym atentaće na Berlinske dohodowne wiki wopominaše zwjazkowy sejm dźensa wopory njeskutka. Prezident parlamenta Norbert Lammert (CDU) dopomni k zahajenju schadźowanja w přitomnosći hłowy stata Joachima Gaucka na mortwych a zranjenych. „Teror ma zaměr, demokratisku­ towaršnosć roztřasć, le­mić a destabilizować. To so teroristam w Němskej njeje poradźiło“, wón rjekny. Atentatnik Anis Amri bě 19. decembra na wonych dohodownych wikach z nakładnym awtom wotpohladnje do syły wopytowarjow zajěł a cyłkownje dwanaće ludźi morił. Něhdźe połsta muži, žonow a dźěći poćerpje zranjenja.

Termin w Europskim parlamenće w Strasbourgu dóstać, zo móhł tam swoje naležnosće přednjesć, njeje zawěsće tak lochko. Zo je so to poradźiło, je tež zasłužba ludźi, kotřiž skerje zaćichim dźěłaja a so wšědnje w medijach njejewja. Tak mamy ze Susann Šenkec, generalnej­ sekretarku FUEN, žonu, kotraž wě, z kim maš styki wudźeržować a koho maš narěčeć. Tež Judith Wałdźic, nawodnica mjeńšinoweho sekretariata pola zwjazkoweho nutřkowneho ministerstwa w Berlinje, je sej tam zhromadnje ze swojej asistentku Madlenku Kowarjec mjeztym wjele připóznaća zdobyła. Zo je mjeńšinowa po­litika takrjec runinu Europskeho parlamenta docpěła, mam za wulki wuspěch. Sym sej wěsty­, zo so tež mjenowane serbske sobudźěłaćerki sobu wo to postaraja, zo njebě dźensniša prezentacija posledni termin FUEN w Eu­ropskim parlamenće. Marko Wjeńka

Zastupnicy FUEN w Europskim parlamenće w Strasbourgu

Strasbourg (SN/MkWj). Po wuzwolenju Antonija Tajanija za noweho prezidenta Europskeho parlamenta zawčerawšim, wutoru, su dźensa w Europskim parlamenće w elsaskim Strasbourgu naležnosće mjeńšin tematizowali. Federalistiska unija europskich narodnych mjeńšin (FUEN) bě za to naročny program spřihotowała. Serbow a słowjanske mjeńšiny zastupowaše předsyda Domowiny Dawid Statnik, woleny čłon Europskeho dialogoweho foruma. Dźěło FUEN, najwyšeho zastupnistwa awtochtonych narodnych mjeńšin, předstaji jeje prezident Loránt Vincze. Jeho běchu na lońšim kongresu FUEN we Wrócławju wuzwolili.

Europski dialogowy forum je zhromadny gremij FUEN a młodźinskeje organizacije narodnych mjeńšin MENS. Lěta 2008 załoženy forum wobsteji ze sydom zastupnikow FUEN a dweju zastupnikow MENS kaž tež wobeju prezidentow. Gremij prócuje so wo politiski dialog z Europskim parlamentom. Hłowny zaměr foruma je, zapósłancam parlamenta naležnosće europskich narodnych mjeńšin direktnje posrědkować a spřistupnić.