Z wudaća: pjatk, 23 junija 2017

Telko serbskeho kaž wčera njebě w Sakskim­ krajnym sejmje hišće nihdy słyšeć.­ W diskusiji wo serbskich naležnosćach­ so wukopa, zo maja tam zastupjene­ strony rozdźělne nastajenja.

Drježdźany (SN/MkWj). „Wjeselu so, zo móžemy dźensa w krajnym sejmje wo naprawach dalšeho spěchowanja serbske rěče a kultury rěčeć.“ Takle zahaji zapósłanc CDU Alojs Mikławšk w serbšćinje wčerawše wuradźowanje sakskeho sejma wo serbskich naležnosćach. Wo debatu pod hesłom „Serbsku rěč a kulturu dale konsekwentnje spěchować“ prosyłoj bě­štej frakciji CDU a SPD. W dokumenće wonej knježerstwo namołwjatej, spě­chowanje Serbow jako statny nadawk wobhladować a prawidłownje wo wotpowědnych naprawach rozprawjeć. W tym zwisku ma so wobstajnje pruwować, hač su naprawy časej wotpowědne. Swoju maćeršćinu nałožowaštaj tež Marko Šiman­ (CDU a Hajko Kozel (Lěwica).

Towaršojo SPD w Budyšinje a wokolinje su zludani. Jich předsydstwo je sej žadało, wudospołnjacy namjet do programa socialdemokratow k wólbam zwjazkoweho sejma nastupajo serbski lud při­wzać. Namjety pruwowaca komisija w Berlinje piše w podłožkach za wosebity zjězd SPD njedźelu w Dortmundźe, zo poruči Budyski namjet wotpokazać.

Přewodźane wot wulkich wočakowanjow ze stron přihladowarjow a znajerjow Krabatowych swjedźenskich hrow zahajichu so srjedu wječor w Čornym Chołmcu lětuše Krabatowe swjedźenske hry. Režiser Peter Siebecke inscenowaše za nje z powołanskimi a lajskimi hrajerjemi šestu a zdobom poslednju hru cyłka wojowanjow mjez Krabatom a Čornym młynkom.

Čorny Chołmc (JK/SN). Wjac hač 800 přihladowarjow dožiwi na prěnim dnju lětušeho dźiwadłoweho lěća před impozantnej kulisu Čornochołmčanskeho Krabatoweho młyna generalku inscenacije „Krabat – na křižowanišću wosuda“ jako předpremjeru. Po słowach režisera ma tale inscenacija zakónčić cyklus, złožowacy so na powědki wyška Šadowica swojemu hosćej, sakskemu kralej Aw­gustej. Cyłkownje pjatnaće předstajenjow je planowanych. Hižo loni bě nawal na kartki tak přemóžacy, zo běchu te w běhu krótkeho časa rozpředate. Wšitke wječorne předstajenja hač do 9. julija su tež lětsa zaso wupředate.

Berlin (dpa/SN). Bychu-li zajutřišim, njedźelu, wólby zwjazkoweho sejma byli, byštej CDU/CSU znowa 39 procentow hłosow dóstałoj, SPD móhła so kaž minjeny tydźeń 25 procentow nadźijeć. To je wuslědk najnowšeho woprašowanja sćelaka ZDF. Lěwica ma dale dźewjeć procentow.­ Zeleni bychu so wo procent na wosom polěpšili. FDP wostawa pola wosom procentow, AfD by so wo procent na sydom pohubjeńšiła.

Racija přećiwo prawicarjam

Erfurt/Hannover (dpa/SN). Z raciju w Durinskej a Delnjej Sakskej je policija dźensa přećiwo prawicarskoekstremnej scenje postupowała. Podpěru mějachu zastojnicy ze stron specialneje jednotki GSG 9. Na wšě 14 objektow su w južnej Durinskej, Erfurtskej kónčinje a w Göttingenje přepytali. Cyłkownje 13 wosobam wumjetuja wutworjenje kriminelneho zjednoćenstwa. Tak su mjez druhim wobrónjene lěsne lěhwa organizowali abo so na nich wobdźěleli. Někotři z nich přisłušeja pječa mjezynarodnje skutkowacemu prawicarskoekstremnemu hibanju.

Žadanje wotpokazał

Brüssel (dpa/K/SN). Po tym zo běchu šefojo statow a knježerstwow EU wčera na swojim wjeršku mjez druhim wobzamknyli, sankcije přećiwo Ruskej wo poł lěta podlěšić kaž tež wojerske zhromadne dźěło skrućić, wobjednachu woni dźensa hospodarske a wikowanske naležnosće. Britiska premierka Theresa May wjerškej přednjese, zo wobchowaja staćenjo EU prawo přebytka w Zjednoćenym krale- stwje. Něhdźe 3,2 milionaj ludźi z krajow EU bě so bojało, zo dóstanu w zwisku z brexitom ćeže w tym nastupanju. Němska kanclerka Angela Merkel ma namjety­ Wulkeje Britaniskeje za „dobry spočatk“. Tójšto prašenjow pak zbywa, tak nastupajo financy a Sewjernu Irsku.

Rěčaca ampla ma dźěći a dorosćenych w Neu-Ulmje pohnuć, dróhi jeno při zelenej swěcy přeprěčić. „Dźakuju so, hnydom budźe zelene“, rjeknje dźěćacy hłós, hdyž něchtó knefl při ampli pěškow tłóči. Tak chcedźa wěstotu dźěći powjetšić, kaž ze schwabskeho města rěka. W sewjero­rynsko-westfalskim Marlu maja hižo tři lěta rěčace ample. Pilotowy projekt tam mjeztym wulki wothłós zbudźa.

Štyri policajske a wohnjowoborne awta, gumijowy čołm, 17 muži – a to wšo za jeničku kačku. Wona bě so njedaloko milinarnje Kiebingen w Rottenburgu nad Neckarom w šnórje wudy zapopadnyło, kotraž wisaše při milinowodźe nad rěku. Pěška bě ju w tymle njepřijomnym połoženju wuhladała a zastojnikow alarmowała. Něhdźe hodźinu pozdźišo bě kačka z putow wuswobodźena a móžeše skónčnje dale płuwać.

Kamjenc (AK/SN). Regionalny planowanski zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska chce lěta 2014 wobzamknjeny brunicowy plan k Wochožanskej brunicowej jamje předźěłać a dale wjesć. Radźićeljo zwjazka su tole wčera na swojim wuradźowanju w Kamjencu jednohłósnje wobzamkli. „Mułkecy, Rowno, Trjebink a Slepo-juh maja so w swojich gmejnach swobodnje wuwić móc“, podšmórny referent planowanskeho zwjazka w brunicowym wuběrku a zwjazkowej zhromadźiznje dr. Robert Koch. Wón reagowaše na nowy koncept brunicoweho regiona, kotryž bě předewzaće Łužiska energija a milinarnje (LEAG) wozjewiło.

Wobdźěłać ma so brunicowy plan předewšěm w dypkach wěstotna linija, zniženje dnowneje wody, škit před imisijemi, naslědna krajina brunicoweho hórnistwa a přesydlenje. LEAG chce to hač do kónca lěta 2017 předźěłać. Po tym sćěhuje wothłosowanje z hórnikoprawniskim jednanjom. „Wuslědk toho budźe naćisk brunicoweho plana z přirodoškitnej rozprawu“, Robert Koch rjekny.

Nětko je so tež Sakski krajny sejm z prašenjom dalšeho spěchowanja serbskeho ludu zaběrał. Štóž je rozprawnistwo minjeneho časa sćěhował, tón wě: Sakska je w tym prašenju takrjec poslednja. Hakle njedawno na přikład su samo w zwjazkowym sejmje wo tym rěčeli. Do toho je so Braniborski krajny sejm z naležnosćemi tamnišich Serbow zaběrał, tež Krajny sejm Schleswigsko-Holsteinskeje je hižo wo tam bydlacych mjeńšinach diskutował. Hłowny impuls za tajke debaty bě wšak hižo lěta 2014 ze stron mjeńšinoweje rady, zastupnistwa zajimow štyrjoch awtochtonych mjeńšin Němskeje wušoł. Wuwiće pak tež dopokazuje, zo su mjeńšiny, a tak tež Serbja, mjeztym tak derje splećene a organizowane, zo móža direktny wliw na politiku wukonjeć. Nětko dyrbimy na to dźiwać, zo při narěčach w sejmach njewostanje, ale zo politikarjo swoje přilu­bjenja tež dodźerža. Marko Wjeńka

Putniske městno Licheń w centralnej Pólskej dźeń a wuznamniše

Waršawa. Mjez něhdźe 200 mjeńšimi a wjetšimi putniskimi městnami w Pólskej, hdźež mać Božu česća, nabywa jedne dźeń a wjetši wuznam: hnadowne městno Licheń w centralnej Pólskej. Na kromje wsy z runje 1 600 wobydlerjemi su 2004 po dźesać lětach twara hobersku baziliku ze 7 000 městnami poswjećili. Před cyrkwju je naměsto za 250 000 putnikow. Twar běchu z pjenježnymi darami wěriwych ze wšeho swěta zwoprawdźili. Mjena darićelow su na jednotliwych tafličkach zwěčnjene.

Zrudźaca powěsć so po Łužicy rozšěrja, zo je angažowana serbska wučerka Christa Elina 68lětna 11. junija w Choćebuzu nahle zemrěła.

Dopominam so na kónc awgusta 1974. Jako nowačcy 9. lětnika tehdyšeje Choćebuskeje Serbskeje rozšěrjeneje wyšeje­ šule „Marjana Domaškojc“ smy so w přihotowanskim tydźenju ze serbšćinu, delnjoserbšćinu, zeznajomili. Jazyk so ćežko wjerćeše. A z dźensnišeho wida tak jednore słowo kaž „njeźela“ prawje wurjekować bě žno wuspěch. Christa Elina pak nas zas a zaso pohonješe. A to bě zasada jeje skutkowanja jako wučerka serbšćiny: Na zaměrne, ale přećelne wašnje­ swoju maćeršćinu sposrědkować. Naš lětnik njebě prěni, w kotrymž młoda wučerka za serbšćinu a rušćinu wuwu­čowaše. Naša rjadownja pak běše prěnja, za kotruž bě Christa, kaž ju pozdźišo mjenowachmy, zamołwita jako rjadowniska wučerka. Styki přez lěta njepopušćichu, wostachu wuske. Słušachmy hromadźe, skoro 39 lět dołho po abiturje.