Z wudaća: srjeda, 25 meje 2016

Viel kann geschehen in einem langen Schriftstellerleben. Zumal, wenn der Schreiber mehrere politische Epochen überlebt. Bilder entstehen dann, hartnäckig oder wankend, nicht selten etwas neben der Wahrheit. Jurij Brězan konnte davon ein Lied singen. Er tat es leise. Alles andere hatte seiner Meinung nach wenig Sinn. „Steht doch alles in meinen Büchern“, sagte er gern zu seiner Person. Wer hat sie alle gelesen, um ihn zu kennen, wer kennt ihn so gut, um über ihn zu schreiben? Viele sind das nicht, auch nicht in der Lausitz. Gut, dass es das Sorbische Institut gibt, gut, dass sein Direktor Dietrich Scholze Slawist, Sorabist und aufmerksamer Zeitgenosse von Brězan ist. Er schafft es mit Akribie in bester, wissenschaftlicher Manier, das Bild seines Landsmannes so zu zeichnen, dass es einem besonderen literarischen Werk gerecht werden kann. Wer Brězan kennt, muss „Bild des Vaters“ denken, an einen anderen Versuch, einer Person und ihrer Wirklichkeit so nah wie möglich zu kommen.

Wuhotowanske wustawki tu a tam wušiknje zeskutkownjeja

Budyšin (SN/mwe). Tuchwilu so wjele twari, tak nastawaja, kaž we Worklecach, tež druhdźe nowe bydlenske štwórće. Tež starše twarjenja ludźo prawidłownje porjedźeja a fasadu znowa barbja. Při tym móže sej kóždy w principje barbu sam wuzwolić. Lědma jedna komuna woby­dlerjam raznje předpisuje, kotru barbu měła fasada měć, kotre cyhele na třěchu słušeja. Tole wobkruća tež Kubšiski wjesnjanosta Olaf Reichert (njestronjan). Tak ma jeho komuna runja wšěm druhim w Swobodnym staće Sakskej wobtwarjenske plany a wuhotowanske wustawki. Plany rjaduja wašnje a dalše modality wobtwarjenja ležownosćow. Zapisane do nich tež je, za čo so ležownosće wuži­waja. Wuhotowanske wustawki su častodosć ze spěchowanskimi srědkami zwjazane, kotrež komuna wot stata za wuhotowanje wobraza jej přisłušaceje wsy abo přisłušaceho města dóstawa.

W Pančicach-Kukowje je zaměstnjeny zarjadniski zwjazk Při Klóšterskej wodźe, kotremuž přisłuša pjeć serbskich gmejnow. Z Měrkom Domašku, předsydu zarjadniskeho zwjazka, je so Měrćin Weclich rozmołwjał.

Wobsteji w zarjadniskim zwjazku jednotne postajenje – hdyž scyła – za cyły zwjazk, kajke měli sej wobydlerjo fasady barbić, kotre wokna zatwarić a kotre třěšne cyhele wužiwać?

M. Domaška: Ně, kóžda gmejna ma swójske postajenje, tak mjenowane wuhotowanske wustawki. Někotre gmejny to jara striktnje rjaduja, tamne su trochu tolerantniše. W Njebjelčicach na přikład dyrbi třěcha 45 stopnjow nachilena być.

Su zarjadniskemu zwjazkej ze stron wobydlerjow skóržby dóšli, zo so něchtó na susoda hórši, kiž je sej fasadu fijałkojtu wobarbił?

M. Domaška: Ně, pola nas nic. Snano pola wjesnjanostow.

Što gmejnam ze stron zwjazka radźiće, kak měli z wonkownym napohladom swójskich domow a twarjenjow wobchadźeć?

Štóž so po Kulowje wuchodźuje, móže sej wosebje w historiskim měšćanskim dźělu, w małych hasach, rjenje wobnowjene, samo tykowane domy wobhladać. Wjele su tam ludźo minjene lěta pře- a wutwarjeli, su z wulkej lubosću swoje historiske domy saněrowali. Zo by wot wšeho spočatka typiske wuwiće historiskeho měšćanskeho žra rjadowała, je Kulowska měšćanska rada hižo 1992 městne wuhotowanske wustawki wobzamknyła. Tele wustawki su zamołwići mjeztym hižo wjacore razy předźěłali a aktualnym prawniskim směrnicam a změnam přiměrili.

Tež tuchwilu w Kulowje wjele twarja, předewšěm młode swójby, kotrež su tam swoje doma namakali, dokelž je město prosće za jich swójbne žiwjenje atraktiwne. To wšak je zdobom wužadanje městu a jeho zarjadnistwu. Wjetšina ludźi městne wuhotowanske wustawki jako prawniske zasady akceptuje. Tak móže jich njedodźerženje, to rěka, njewotpowědne wuhotowanje třěchi, njelubozne konsekwency měć.

SJ Njebjelčicy

– Zeleno-běli Sepicy 3:2 (1:1)

Zestawa domjacych: Hahn – Kral, Deleńk, Haška, Hanuza, Cyž, Hrjehor (70. Šołta), Hommel, Hoelzel, Korjeńk (79. Lejnart), Ričel (62. Čornak)

Po trochu přesłapjacym remisu w Hlinowcu běchu wočakowanja přiwiska koparjow Njebjelčanskeje SJ na dobyće tónkróć wulke. Spočatnje běše partija wurunana z někotrymi nadběhami na kóždej stronje. Korjeńk pospyta so dwójce, ale bjez wuspěcha. Tež wótra třělwa Ričela dźěše přez łatu. Na tamnej stronje mě­ješe wrotar Hahn lubu nuzu po spěšnym konteru hosći. Po dalšim strašnym nadběhu wotwobara wón bul najprjedy z jednej ruku, ale nadběhowar Sonntag storči bul z wótreho kuta přez liniju k 0:1 (27.). Wotmołwa Njebjelčanow mjeńšinu po tym bě wurunanje přez Korjeńka. Dalšej šansy přez Hommela (32.) a Cyža (34.) pak na wuslědku do połčasa ničo nje­změništej.

ST 1922 Radwor

– HZ Budestecy 2:1 (1:0)

Zestawa domjacych: Wróbl – Šěrak, Henka, Sćapan, Šram, Karwin (69. Omran), Zähr, Nuk, Buša, Wjenka, Mark (87. Hančik)

Při Radworskej „Zelenej hałžce“ je znowa jedne z třoch najlěpšich koparskich mustwow nastupiło. Třeći tabulki Budestecy chcyše sej swoje městno wobchować, zo by postupiło, jeli to prěni a druhi tabulki nochcetej. Trenar domjacych Pětr Bejmak pak bě sej specielnu taktiku a zestawu wumyslił. Bušu staji wón na přikład pódla Nuka do ofensiwy.

Nadźija w Delnjej Łužicy

Choćebuz. Serbski sydlenski rum w Braniborskej móhł so bórze powjetšić. Serbska rada w Podstupimskim krajnym sejmje je wčera wo to prosyła pruwować, hač njeměłoj so tež Wjelcej a gmejna Kopańce pola Choćebuza do serbskeho sy­dlenskeho ruma přiwzać. Po słowach rady runje tak kaž Domowiny je tam dosć rěčneje a kulturneje substancy.

Biografija Brězana jako e-book

Budyšin. K 100. posmjertnym narodninam Jurja Brězana předleži w LND prěnja wobšěrna biografija k jeho žiwjenju a tworjenju „Jurij Brězan – Leben und Werk“. Přidatnje k wjazanej knize poskićeja w internetnych wobchodach wudaće nětko tež jako e-book. W knize wěnuje so literarny wědomostnik prof. dr. Dietrich Šołta na podawki bohatemu žiwjenju wuspěšneho spisowaćela.

Sakska přistaji wučerjow

Srjedźostawscy předewzaćeljo, wědomostnicy a politikarjo so zešli

Biskopicy (JK/SN). Njebě to tónraz čerwjeny přestrjenc, po kotrymž dóstachu so wobdźělnicy wčerawšeho Srjedźostawskeho dnja wuchodneje Sakskeje a Hornjeje Łužicy na Butrowu horu pola Biskopic, ale zeleny. Póndźelne njewjedro bě telko łopjenow a hałžkow ze štomow zbiło, zo bě puć ke schadźowanišću pokryty z tołstej worštu štomoweje pychi.

Kak zhladuje předsyda wobswětoweho a ratarskeho wuběrka Sakskeho krajneho sejma na mlokowu krizu? Axel Arlt je so ze zapósłancom Sebastianom Fischerom­ (CDU) rozmołwjał.

Mamy w Sakskej přewjele mloko produkowacych zawodow?

S. Fischer: Po wšej Němskej je něhdźe 78 000 zawodow, kotrež mloko produkuja, nimale 800 z nich w Sakskej. To je dobry poměr. Statistika tež pokazuje, zo je ličba wulkoskótnych jednotkow po hektarje ratarskeje wužiwanskeje pře­strjenje w swobodnym staće pod přerězkom Zwjazka. Dyrbju pak rjec, zo lětny wukon dejkow wobstajnje přiběra a zo je na swětowych wikach poskićowane mnóstwo mloka přewulke.

Komisija EU je loni mlokowu kwotu zbě­hnyła. Bě to zmylk?

S. Fischer: Ně, tež ratarjo su sej to žadali. Hižo za čas kwoty běchu problemy, za mloko fairnu płaćiznu docpěć. Zo so kwota wróći, nježada sej po jeje cofnjenju ani Zwjazk plahowarjow dejkow.

Žiwidłowe rjećazy a discountery pak postajeja płaćiznu mloka na njelěpšinu producentow. Je to hišće wične hospodarstwo?

Předsyda Zwjazka serbskich wuměłcow István Kobjela da swoje zastojnstwo nachwilnje­ wotpočować.

Budyšin (AW/SN). Předsyda Zwjazka serbskich wuměłcow (ZSW) István Kobjela da zastojnstwo hač do kónca awgusta priwatnych přičin dla wotpočować. Wo to je wón předsydstwo towarstwa wčera prosył. Gremij próstwu jednohłósnje přiwza. Za čas njepřitomnosće Kobjele přewozmje naměstnik Alfons Wićaz juristisku zamołwitosć.

Předsydstwo ZSW dojedna so wčera tež na termin hłowneje a wólbneje zhromadźizny, kotruž přewjedu 6. oktobra w Budyšinje. Čas chce předsydstwo wužiwać a młodych čłonow a kandidatow za nowe předsydstwo zdobyć.