Z wudaća: pjatk, 21 oktobera 2016

Brüssel (dpa/K/SN). Europska unija zasudźa smjertne nalěty na ciwilnu ludnosć w Syriskej. Tole sposrědkowa prezident jeje rady Donald Tusk zjawnosći, měnjo z tym syriske knježerstwo a jeho zwjazkarjow, předewšěm Rusku. K tomu wón doda: „Jeli hrózbnosće njepřestanu, budźe so wo wšěch móžnych opcijach rozwažować.“ Tale pasaža je zwostała po dołhej nócnej ćahańcy 28 šefow statow a knježerstwow­ EU jako wuslědk, zo njejsu so na konkretne hroženje ze sankcijemi přećiwo Moskwje dojednać móhli. Madźarska a dalše kraje běchu wobmyslenja měli. Tusk podšmórny, zo je EU stajnje zwólniwa k dialogej, swojich zasadow pak so wona přiwšěm njewzda.

W čerstwym asfalće tčacy wostał je šofer ze swojim awtom w Augsburgu. Tón bě při nadróžnym twarnišću zawěry ignorował a dale jěł. Tež na wołanje a kiwanje dźěłaćerjow wón njereagowaše. Wón jědźeše ze swojim awtom runu smuhu na runje kładźeny asfalt a so hnydom přilěpi. Zawod za wotwlećenje awtow wóz z horceho kołmaza wuswobodźi. Škodu na awće trochuje policija na tysac eurow. Kak drohe budźe ponowjenje asfalta, njeje hišće znate. Chłostanka 25 eurow budźe drje najmjeńši problem, policija piše.

Pola policista sej zub wukusnył je muž w badensko-württembergskim Kornwestheimje. Zastojnik chcyše 26lětneho kontrolować. Tomu so muž wobaraše a kusny policistej do ruki a chribjeta. Při tym přisadźi prědni zub. To wšak jemu ničo njewunjese: W nachribjetniku muža namakachu podhladne substancy.

Drježdźany (dpa/K/SN). Njepřećelska namóc­ přećiwo cuzym, krawale Pegidy a suicid pozdatneho syriskeho teroristy Al-Bakra wuskutkuja mócnu wadźeńcu w sakskim koaliciskim knježerstwje. Unija­ naměstnemu premierej Martinej Duligej (SPD) wumjetuje, zo wupěra so wón k hłownemu swědkej hanjenjow přećiwo Sakskej. Předsyda krajneje SPD bě w interviewje policiji a wěstotnym organam wuswědčił, zo zanjechuja a ranja často zakładne demokratiske zasady. „Z tajkim generelnym podhladom napřećo policiji a justicy so Martin Dulig izoluje“, praji generalny sekretar sakskeje CDU Michael Kretschmer. Dulig wumjetowanje wotpokaza.

Rom (dpa/SN). Na iniciatiwu Italskeje je Europska unija španiskemu hosćencowemu předewzaću, kotrež poskićuje italske jědźe, zakazała, hosćency pod mjenom „La Mafia“ wobhospodarjeć. Tole rozprawja italska nowina La Repubblica. Zapřijeće Mafia dobre mjeno italskeje kuchnje wonječesća, cituje nowina wopodstatnjenje EU. Nimo toho koncept hosćencoweho rjećaza kriminelnu organizaciju, kotraž njeje jenož w Italskej přewšo strašna, złahodnja. „La Mafia“ ma w Španiskej 41 restawrantow z tutym mjenom.

Bratislava (ČŽ/K). Składnostnje 50. róčnicy něhdyšeho čěskosłowakskeho festiwala popularneje hudźby Bratislavska lyra wotmě so w słowakskej stolicy wurjadny koncert, wuhotowany wot čěskich a słowakskich ,„hwězdow“ šlagra. Sobuskutkował je tohorunja wjelekrótny „złoty sołobik“ Karel Gott. Woblubowany spěwar, kiž bě schorjenja na raka dla hakle njedawno onkolo­giske lěkowanje měł, zanjese swój hit „Mám rozprávkový dom“ (Mam powědkowy dom), z kotrymž bě wón 1966 prěnje zarjadowanje Bratislavskeje lyry dobył. „Mam jón do dźensnišeho na koncertach w Słowakskej w repertoiru. Wón je mi puć do wukraja wotewrił“, Gott nowinarjam­ rjekny. Na koncerće pod hes­łom tejele pěsnje zaklinčachu hity dotalnych festiwalow, kiž běchu so hač do 1990 wotměwali. Dalši sobuskutkowacy běchu mjez druhim Jitka Zelenková, Lenka Filipová, Pavol Hammel, Peter Nagy, Miroslav Žbirka a Helena Vondráčková.

Morjeny policist w Bayerskej je drje najlěpši­ dopokaz, zo njemóžeš wonych reichs­bürgerow jako přewjerćanych kołwrótnikow cyle jednorje do róžka stajić. Tajkich ludźi wšak mamy mjeztym tež w Sakskej a samo we Łužicy. Zo su jich nětko tež w rjadach bayerskeje policije wuslědźili, kaž je jich nutřkowny minister Herrmann (CSU) wčera připowědźił, dawa tutej naležnosći wosebitu brizancu. Što pak by so stało, bychu-li tajkich reichsbürgerow tež mjez sakskimi policistami wuhladali? To drje bychu so medije zaso k nam nawalili a wšědnje originalnje z Drježdźan abo Budyšina wusyłali, cyle po hesle: „Što so jenož zaso w Sakskej stawa?“ Na druhim boku sej myslu: To by na kóncu tež wšojedne było. Mjeno Sakskeje je tak a tak dosć wopancane a nětko je so runje tohodla tež hišće sakske knježerstwo zwadźiło. To sym wćipny, što jako přichodne přińdźe. Marko Wjeńka

Pólske medije po smjerći sławneho filmoweho režisera Andrzeja Wajdy

Waršawa. Smjerć sławneho pólskeho režisera Andrzeja Wajdy je w pólskich medijach­ hoberski wothłós zbudźiła. Nimale wšitke nowiny a časopisy wěnuja so z wobšěrnymi přinoškami žiwjenju a skutkowanju filmoweho wuměłca, kotryž je w Pólskej legenda. Wajda bě 9. oktobra 90lětny zemrěł. Wčera su jeho w Krakowje pochowali.

K wusahowacym filmowym twórbam Wajdy słušachu „Katyń“, stawizna wo morjenju 22 000 pólskich oficěrow přez sowjetsku tajnu słužbu NKWD w lěće 1941, „Slubjeny kraj“ po knize Władysława St. Reymonta a „Pan Tadeusz“ po eposu basnika Adama Mickiewicza. W lěće 2000 spožčichu Wajdźe za jeho žiwjenski skutk filmowe myto Oscar.

Berlin (AW/SN). Holči chór Berlinskeje Uniwersity wuměłstwow (UdK) je w stolicy zhromadnje z publikumom na třoch předstajenjach kónc tydźenja w cyrkwi swjateje Hilžbjety do předstajenja Ottfrieda Preußleroweje opery „Krabat“ zaspěwał spěwy w serbskej rěči. Nimale 200 ludźi so na kóždym wupředatym zarjadowanju za sobuspěwanje spěwow „Wulkeho Słowjanow splaha“, „Běži woda“ a „Rjana Łužica“ zahori.

Městopředsyda Maćicy Serbskeje a farar Jan Herman Mrózak narodźi so 18. oktobra 1841 wučerskej swójbje w Narću pola Wojerec a wotrosće we Wulkich Zdźarach, hdźež bě jeho nan kantor. Po maturiće w Budyšinje studowaše Jan Herman Mrózak kaž jeho młódši bratr Oswald ewangelsku teologiju, a to w Halle a we Wrócławju, doskónčiwši studij we Wittenbergu. Wot lěta 1866 bě farar w Radšowje a wot 1874 hač do smjerće swjatki, 19. meje 1902, w Budestecach. Tamniši Boži dom da wón wobnowić a we wsy załoži­ nalutowarnju. Zasadźi so za to, zo dóstaštaj bohosłowcaj Jan Gólč a Matej Handrik před serbskimi wosadnymi Bu­destec duchownsku swjećiznu w maćeršćinje. Mrózak bě aktiwny Maćicar, wot lěta 1888 wuběrkownik Maćicy Serbskeje a wot 1900 jeje městoprědsyda. Postara so sobu wo nowe serbske šulske wučbnicy a jednaše w nadawku Maćicy wjacekróc wuspěšnje ze šulskej wyšnosću dla jich zawjedźenja do šulskeje wučby. Towarstwo pomocy za studowacych Serbow je 1880 sobu załožił a w nim swěrnje skutkował.

Manfred Laduš