Z wudaća: pjatk, 21 oktobera 2016

Zajimawa knižka „Serbski Oertel“ wušła

Wo titul knižki wo nowinarju a rozhłosowniku Měrćinje Štrawbje sej awtorojo hłowu łamać njetrjebachu, je dźě wón znaty jako „serbski Oertel“. Faktum. Druhdy sym so prašał, što a štó by Měrćin Štrawba so stał, njeby-li takrjec w Serbach tčacy wostał.

Měrćin Štrawba bě z dušu, wutrobu a cyłym rozumom serbski žurnalist kaž mnohi druhi na swojim polu, na polu sporta pak samalutka koryfeja.

Znajo Měrćina Štrawbu wusko a wosobinsce z lěta 1966 jako Nowodobjanskeho kolegu, čitach dopomnjenki a hódnoćenja z jara wótrym wóčkom. Ducent awtorow je so pjera jimało, w krótšich abo dlěšich přinoškach, w přewažnje wosobinskich, tež wutrobnych słowach abo wěcownych notatkach.

Ketličanski kantor Korla Awgust Kocor wužiwaše za swój „Serbski rekwiem“, kiž wón w lěće 1894 na bibliske teksty skomponowa, narěč ewangelskich Serbow Budyskeho kraja. Wuznamne na tutej twórbje je tohorunja, zo ju załožer serbskeje wuměłskeje hudźby sam zorchestrowa, mjeztym zo spisa za tamne swoje twórby wulkeje hudźbneje formy jeničce klawěrny přewod. Wón so tež pola „Serbskeho rekwiema“ za wersiju komornohudźbneho rozměra rozsudźi.

Prapremjera jeho poprawneho duchowneho testamenta pak da nimale sto lět na so čakać. Wot prěnjeho předstajenja w lěće 1988 bu twórba někotre razy z jara dobrym wothłosom předstajena. Tuta jenička cyłkowna orchestracija jedneje z oratoriskich kompozicijow našeho hudźbneho mištra płaći nětko jako přikład, kak drje je sej wón orchestrowanje swojich oratorijow předstajił.

W aprylu předstaji Jan Kral w Serbskich Nowinach Njebjesa, permakulturny projekt Njebjelčanskeje gmejny. ‚Perma‘ steji za permanentne, wobstajne. Permakultura měni trajne, přirodźe bliske kołoběhi w ratarstwje, energijowym hospodar­stwje, wutworjenju krajiny, w socialnych strukturach. Je to koncept zamołwiteho hospodarjenja w dobje postupneje industrializacije a komercializacije wšěch wobłukow žiwjenja, najebać ekologiske a socialne sćěwki. Projekt Njebjesa měri so na wobchowanje­ rjaneje Njebjelčanskeje krajiny, na dalše wuhotowanje lubozneje wsy, spěchowanje komunalneho hospodarjenja. Bjezdwěla skruća projekt zhromadnosć a konstruktiwnosć Njebjelčanow, kotrejž wobradźištej gmejnje hižo wunoški kaž nowu pěstowarnju a wuměłstwowy centrum w Miłočanskej skale. Předewzaća a wuslědki kaž tutej wotbłyšćuja wěste wašnje myslenja za zhromadne kaž tež wosobinske zadźerženje. Po­dobne mamy zawěsće tež w druhich wsach.

Nowa Dyrlichowa dźewjata serbskorěčna zběrka – basnje a někotre powědki na cyłkownje 100 stronach – je do štyrjoch wjetšich wotrězkow rozrjadowana. Prěnje tři wobsahuja swójsku lyriku a krótkoprozu, štwórty a posledni skići dobry dwanatk přełožkow spřećelenych spisowaćelow. Wobalku a tři grafiki přinošuje Fee Vogler; kaž tajka sonina je wona z barbjenčkami něžne přadła naćisnyła, kotrež z wobsahami knižki zlochka koresponduja. Wone dowoleja čitarjej druhdy wotpočink.

Agentura pyta dorost

Budyšin. Agentura za dźěło chce klětu po cyłej Sakskej 59 młodostnym we wobłuku posłužbow agentury wukubłanske městno zmóžnić. Tole zdźěli nětko regionalna direkcija Sakska zwjazkoweje agentury za dźěło. Z toho je 39 wukubłanskich městnow fachoweho přistajeneho, dwaceći młodostnym skića móžnosć dualneho studija.

Mortwej wjelkaj

Rěčicy. Minjene dny stej we Łužicy dwaj wjelkaj zahinyłoj. Wo tym informuje kontaktny běrow Wjelči region Łužica w Rěčicach. Kónc tydźenja bě pěšk w Halštrowskej gmejnje mortweho wjelka našoł. Přepytowanje wunjese, zo měješe wjelk w klamje chětro zahorjenu ranu. Tak drje bě zahłódnił abo zawutlił. Dalši, hišće młody wjelk bu srjedu pola Njedźichowa wot awta přejědźeny.

Hroža hładke dróhi

Lipsk. Šoferojo měli so kónc tydźenja tež w Sakskej na hładke dróhi nastajić, wšako su tež w nišich kónčinach zmjerzki móžne, Němska wjedrarnja w Lipsku zdźěla. Na horach móže so lochce sněžić. Sobotu a njedźelu njebudźe ćoplišo hač dźesać stopnjow. Wot póndźele pak nawróći so miliši powětr.

Terminy a časy postajili

Při dróze wot Klětnoho do Krynhelec Ella a jeje mać Silvane tuchwilu nimale wšědnje žołdźe zběratej. Hromadźe stej tak hižo 500 kilogramow nazběrałoj. Dubowe płody słuža w zymskim počasu dźiwim zwěrjatam jako pica. Hłownje sej hajnicy žołdźe wotebjeru, ale tež dźiwinowy areal při Bjerwałdskim jězoru so nad nimi wjeseli. Foto: Joachim Rjela

Eveline Günther

Telewizijny podawk nazymy ARD póndźelu wusyłaše Ferdinanda von Schirachowy dźiwadłowy kruch TERROR, z wothłosowanjom publikuma a komentowacym wusyłanjom „Surowe, ale fairne“ po tym.

W Budyskim dźiwadle 21. Hornjołužiske předewzaćelske myto spožčili

Budyšin (SN/BŠe). Budyske předewzaćelske dny BUT maja wulku tradiciju. Tole wobkrući wčera krajny rada Budyskeho wokrjesa Michael Harig (CDU) na přijimanju předewzaćelow w Budyskim Dźiwadle na hrodźe. Nowy format z forumom a přijećom w zwisku ze spožčenjom předewzaćelskeho myta ma wón za přewšo dobry, wšako su dny nětko přede­wzaćelam wěnowane, hdźež móža sej nowe impulsy wotkryć. Tohorunja pokaza Harig na to, zo wokrjes wšitko za zaměrne dalewuwiće a skrućenje hospodarstwa a srjedźeneho stawa čini. „Cyłkownje 250 milinow eurow budu w našim wokrjesu do wutwara spěšneho interneta inwestowane, štož je najwažniša infrastrukturna naprawa přichodnych lět“, krajny rada podšmórny. Budyski měšćanosta Alexander Ahrens (njestronjan) móžeše tole wopodstatnić. „Spěšny internet je w dźensnišim času zakład za wuwiće hospodarstwa“, wón zwurazni. Zdobom pokaza měšćanosta na to, zo je image města zašłe měsacy chětro poćerpjeł. „Budyšin je město bjez dołha z pilnym wobydlerstwom a wuspěšnym předewzaćelstwom.

Budyšin (SN). „Serbsce lochko 2“ je wot dźensnišeho na předań. Wudał je dwójnu CD, kotraž płaći dwanaće eurow, Rěčny centrum WITAJ. Wona wobsahuje rěčne wobroty za zajimcow a wuknjacych, kiž maja hižo předznajomosće hornjoserbskeje rěče. Přikładowe sady za rozmołwy we wsědnym dnju je zestajała Jadwiga Gerberichowa. Připołoženy je tež tekstowy zešiwk, wobsahowacy rozjasnjenja kaž tež wšitke wobroty – němsce a serbsce – k sobučitanju. Rěčnicy su Štefan Paška,­ Marian Wjeńka a Bianka Wjeńcyna. CD předleži tež za delnjoserbšćinu.

Budyšin (smi/SN). „Lyrika Benedikta Dyrlicha je zawěrno jara naročna,“ praji lektor Pětr Thiemann, jako zawjedźe wčera wječor něhdźe 25 hosći Smolerjec kniharnje do knižneje nowostki Ludoweho nakładnistwa Domowina. „Šěrokosć zmysła, kiž w słowach tči, sej žada, so hłuboko do wobrotow zanurić, zo by dimensiju spóznał, kotruž w sebi noša.“

Podźakowawši so za wunošne dźěło z awtorom pak Thiemann přitomnych njewottraši. Skerje zbudźi wćipnotu na premjerne čitanje ze serbskorěčneje zběrki basnika a publicista, kotruž je Drježdźanska wuměłča Fee Vogler ilustrowała. Jednaćelka nakładnistwa Marka Maćijowa přepoda Benediktej Dyrlichej awtorski eksemplar publikacije a wupraji jemu jako swěrnemu awtorej nakładnistwa kaž tež Thiemannej jako lektorej swój dźak.