Z wudaća: póndźela, 22 meje 2017

Dospołnje přewjerćał je muž w Bayerskej, dokelž njemóžeše swoje trjebane awto předać. Do toho bě wóz internetnje poskićał. Jako zajimc na parkowanišću w Rehauwje jězdźidło wulkich wobškodźenjow dla na kóncu tola njekupi, so wón rozmjerza a so dwójce z awtom na zajimca a toho přewodźerku měrješe. Wobaj móžeštaj so wuwinyć. Njemdry šofer ma nětko ze skóržbu ličić.

Fanojo „pěkneho wojaka Šwejka“ su satiriskeho rjeka z antiwójnskeho romana Jaroslava Hašeka do bronzy zwěčnić dali. Podobizna Josefa Šwejka, Praskeho šelma, kiž w Prěnjej swětowej wójnje w awstrisko-madźarskim wójsku słužeše, sedźi wot soboty na ławce před radnicu čěskeho města Kralupy nad Vltavou, 30 kilometrow wot Prahi zdaleneho. Postawa orientuje so na hrajerju Rudolfje Hrušínskim, kiž bě Šwejka legendarnje hrał.

Berlin (dpa/K/SN). Wonkowny minister Sigmar Gabriel (SPD) warnuje, zo spušćenje dołha Grjekskej njeměło zwrěšćić na spjećowanju Němskeje. „Spochi přilubja so Grjekskej spušćenje dołha, hdyž je reformy přewjedła. Nětko dyrbimy jej přilubjenje spjelnić.“ Z tym politikar SPD konteruje zwjazkowemu financnemu ministrej Wolfgangej Schäubli (CDU), kiž dotal wotpokazuje Grjekskej na te wašnje napřećo přińć. Financni ministrojo euro-statow rozsudźa dźensa wo dalšich pomocnych kreditach Grjekskej. K tomu budu pak jeno zwólniwi, změja-li njedawne lutowanske naprawy Athena za spokojace. Grjekska wšak pjenjezy nu­znje trjeba, zo móhła wotpłaćeć swój wjele miliardow eurow wučinjacy dołh.

Na kongresu namjetaj za europeadu 2020 předstajili

Cluj-Napoca (SN/BŠe). Koparska europeada 2020 wotměje so pola Korutanskich Słowjencow. Wo tym su sobotu delegaća­ na 62. kongresu Federalistiskeje unije europskich narodnych mjeńšin (FUEN) w rumunskim Cluju-Napoce rozsudźili. Prěni raz mějachu zamołwići wo dwěmaj namjetomaj wothłosować. Tak běchu so štyri mjeńšiny při němsko-danskej mjezy zjednoćili a z wulkim nałoženjom zhromadnu prezentaciju zdźěłali. Tež Korutanscy Słowjency běchu dwě lěće koncepciju za europedu 2020 wuwili. Emocionalna narěč Marka Loibneggera, film a kampanja pod hesłom „Zhromadnje jónkrótni“ běchu delegatow skónčnje přeswědčili. 136 ze 179 pósłancow narodnych mjeńšin so rozsudźi přewjesć europeadu w Korutanskej, 36 hłosowaše za koncepciju mjezy přesahowaceho sportoweho podawka, sedmjo so hłosa wzdachu. Zo bě rozsud přiwšěm tajki jasny, njebě nichtó wočakował. To je signal awstriskemu knježerstwu, wšako njemóže mjeńšina swoju rěč w zjawnosći tak wužiwać, kaž mamy my Serbja to za samozrozumliwe.

Praha (ČŽ/K). Knježerstwowej krizy w Čěskej swita kónc. Po mnohich zwjertach jeje hłownych akterow – premiera, prezidenta kaž tež financneho ministra – powoła hłowa stata Miloš Zeman prawdźepodobnje tónle tydźeń Ivana Pilneho ze strony ANO za noweho šefa ressorta financow. Něhdyšeho nawodu wotnožki firmy Microsoft w Čěskej bě financny minister Andrej Babiš ministerskemu předsydźe Bohuslavej Sobotce namjetował za swojeho naslědnika, po tym zo bě ze swojej prěnjej wersiju zwrěšćił, zastojnstwo dowěrić swojej naměstnicy Alenje Schillerovéj. Prěnje zerja w krizy běchu zeschadźeli, jako Babiš prezidentej zdźěli, zo je zwólniwy zastojnstwo złožić. Wurisanje z njeho bě sej premier Sobotka raznje žadał, twjerdźo, zo Babiš njejasneje dawkoweje wěcy nima hižo dowěry.

Na 62. kongresu Federalistiskeje unije europskich narodnych mjeńšin w rumunskim měsće Cluj-Napoca su zastupjerjo mjeńšin rozsudźili, zo wuhotuja koparsku europeadu 2020 Korutanscy Słowjency w Awstriskej. Dawno hižo wojuja woni wo prawo, swoju rěč w zjawnosći wužiwać směć. Rozsud za Słowjencow je znamjo, zo njeje podawk jenož rjana zaběra, hdźež móža so mjeńšiny zetkać a w kopańcy mocy měrić. Mjenje abo bóle je to hižo politiski instrument, z kotrymž hodźi so mjeńšina podpěrać. Korutanscy Słowjency trjebaja europeadu, zo bychu na swoje połoženje skedźbnili. 136 delegatow ze 179 je za to hłosowało, přewjesć europeadu za tři lěta pola mjeńšiny w Awstriskej. Mjeńšiny so mjezsobnje solidarizuja, a kóždy starosće tamneho chutnje bjerje. Tole měli sej tež Serbja we Łužicy za přikład wzać a swoju solidaritu napřećo Korutanskim Słowjencam z wulkim wobdźělenjom na europeadźe dopokazać. Bianka Šeferowa

Glauchau (SN). Sakska FDP je swojeho wjelelětneho předsydu Holgera Zastrowa w zastojnstwje wobkrućiła. Na krajnym zjězdźe swobodnych demokratow w Glauchauwje dósta 48lětny 127 z cyłkownje 240 płaćiwych hłosow (52,9 procentow). Přećiwny kandidat Robert Malorny dósta 101 hłos. W swojej narěči bě Zastrow přeswědčeny, zo FDP po wólbach 24. septembra zaso do zwjazkoweho sejma zaćehnje. W debaće běchu sej wjacori zapósłancy personelny nowozapočatk žadali. Zastrow stronu wot lěta 1999 nawjeduje. Wona bě při wólbach krajneho sejma lěta 2014 na pjećprocentowskej mjezy zwrěšćiła. Budyšan Mike Hauschild, sam za přisydnika wuzwoleny, wuslědk wólbow wita a praji: „Trjebamy předsydu z wulkimi nazhonjenjemi.“

Budyšin (CS/SN). Žana tafla na Budyskej Lotzowej na to njepokazuje, po kim je wona pomjenowana. Jenož mało Budyšanow wě z tymle mjenom dotal scyła něšto započeć. UIrich Schollmeyer, sobudźěłaćer Budyskeho měšćanskeho muzeja, chce tomu wotpomhać. Sydom lět je so wón ze žiwjenjom a skutkowanjom Rudolfa Hermanna Lotzy zaběrał. Nastała je wulkotna wustajeńca, kotraž njeprezentuje jenož biografiske fakty muža, rodźeneho 21. meje 1817 w Budyšinje. Ulrichej Schollmeyerej, kiž so hižo dołho z filozofiskimi prašenjemi rozestaja, bě wažne, zo njebě Lotze jenož lěkar, ale zdobom tež filozof. Wustajeńca pohnuwa so z tym zaběrać, kak bě Lotze swój čas myslił. Dokelž je tole hoberski nadawk, je radźomne přehladku nic jenož jónu, ale wospjet wopytać. K njej wuńdu cyłkownje tři knihi, kotrež maja wopytowarjow přewodźeć. Při tym jedna so wo katalog, ale tež wo spisy, kotrež bě student swój čas po přednoškach Lotzy zhotowił. Třeća kniha wopřijima wuslědki wědomostneje konferency z wobdźěl­nikami ze šěsć krajow, kotraž je so kónc tydźenja w Budyšinje wotměła.

16. meje 1917 zemrě wyši wučer Korla Awgust Fiedler w Budyšinje, hdźež je dróha po nim pomjenowana. „W lubosći k serbskemu ludej a w dźěławosći za Serbow wotpočowaše zbožo jeho žiwjenja“, pisaše dr. Adolf Černý. 15. nowembra 1835 bě so Fiedler w Nje­zdašecach swójbje korčmarja narodźił. Po wuchodźenju Budyskeho Krajnostawskeho wučerskeho seminara podawaše na nim 43 lět serb­šćinu a hudźbu. 1857 přistupi Maćicy Serbskej, bě jeje wuběrkownik, knihownik a předsyda přirodospytneho wotrjada. W lěće 1861 załoži Fiedler chór Lumir, kotryž tež dirigowaše. Zhromadnje z Kocorom wuhotowaše serbske spěwanske swjedźenje. 1878 wuda „Towaršny spěwnik za serbski­ lud“ ze 163 spěwami (tři nakłady) a 1880 spěwnik „Spěwna radosć“. Jeho wulka lubosć bě solistka Mathilda Stangec, kotraž w třećim lěće mandźelstwa 1871 nahle zemrě. Fiedler přełožowaše basnje Goethy, Heiny a Uhlanda, pěsnješe erotisku a nabožinsku lyriku, spisa mnohe nastawki a powědančka za Serbske Nowiny, za časopisaj Łužičan a Pomhaj Bóh a bě z jeju redaktorom. Manfred Laduš