Zwada na čole čěskeho instituta
Praha (dpa/SN). Na čěskim instituće za Studij totalitarnych režimow (USTR) je razna zwada wo nawodnistwo slědźenišća wudyriła. Wědomostna přirada je minjeny kónc tydźenja kompletnje wotstupiła. Wona přećiwo tomu protestuje, zo stanje so stawiznar Ladislav Kudrna z nowym nawodu domu, rěka w zhromadnej deklaraciji čłonow přirady. Gremijej přisłušeja tež němscy wědomostnicy kaž Detlef Brandes, Martina Winkler a Sarah Scholl-Schneider.
Wot Kudrny předpołoženy koncept „wjedźe institut preč wot dotalneje kritiskeje interpretacije stawiznow“. Z nim hrozy strach politiskeho a ideologiskeho zhladowanja na stawizny. Nimo toho 46lětnemu wumjetuja, zo je w swojich publikacijach material druhich awtorow přewzał, bjez toho, zo by to dokumentował. Kudrna wumjetowanja wotpokazuje, kotrež poćahuja so na jeho knihu wo čěskosłowakskich wojowarjach we wójnje w Indochinje. Institut přeslědźa čas nacionalsocialistiskeho wobsadnistwa a komunistiskeho knjejstwa mjez 1948 a 1989. Minjeny čas je wospjet k turbulencam na čole 2007 załoženeho domu dóšło.
Morawiecki: Zastaranje wěste
Pólska pyta za nowymi žórłami zemskeho płuna po blokadźe Ruskeje
Waršawa. Zawrjenje „płunoweho honača“ přez Rusku na njedobro Pólskeje njeje Polakow woprawdźe překwapiło. Hižo dlěši čas běchu z tajkej reakciju Moskwy ličili, wšako so Waršawa na sankcijach přećiwo Ruskej po nadpadźe na Ukrainu wobdźěla a je tež wažny transitny kraj za transport zapadnych bróni do Ukrainy. Hižo před dlěšim časom bě ruski prezident Wladimir Putin kraj na lisćinu „njezdwórliwych“ sadźić dał.
Mjenje nowych awtow
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Čěscy awtotwarcy su lětsa w prěnich třoch měsacach jasnje mjenje awtow produkowali hač w prěnim kwartalu zašłeho lěta. Cyłkowna produkcija wozow je so wo 18,9 procentow znižiła, zdźěli zwjazk awtomobiloweje industrije minjeny pjatk w Praze. Po aktualnych ličbach je lětsa jenož 269 090 nowych awtow čěske awtomobilowe twornje wopušćiło. Najwurazniše straty poćerpi firma Škoda Auto, w kotrejež produkciskich halach su dźěłaćerjo 27,8 procentow mjenje wozow zmontowali.
Wotstronjeja čerwjene hwězdy
Wójna proces pospěša sowjetske wopomnišća w Pólskej wottwarjeć
Waršawa. W třoch městach Pólskeje su předwčerawšim, srjedu, pomniki za padnjenych sowjetskich wojakow wotstronili. Skazani dźěłaćerjo wuzběhnychu z kranami kamjentne stołpy z čerwjenej hwězdu, zo bychu wšelke dźěle do muzejow dowjezli. Oficialnje wšak su města Siedlec, Międzybłocie a Garncarsko jenož pólski zakoń wo „dekomunizaciji“ z lěta 2016 spjelnili. Zakoń zakazuje wšitke komunistiske symbole, kaž čerwjene hwězdy, wopon křižowaceju so hamora a serpa, čerwjene chorhoje runje tak kaž symbole a gesty totalitarnych režimow, kaž něhdyšeje hitlerskeje Němskeje.
Dale płaćiwe je porno tomu zrěčenje mjez Pólskej a Ruskej z lěta 1994, po kotrymž staraja so Polacy wo rowy padłych sowjetskich wojakow a nawopak Rusojo wo rowy pólskich wojakow na swojim teritoriju. Zakoń wo dekomunizaciji njeje tomu zadźěwał, zo je w Pólskej přeco hišće něhdźe 60 zdźěla dosć monumentalnych sowjetskich wopomnišćow. Města njejsu je dotal wotstronili, zwjetša nastawacych kóštow dla.
Dźeń a wyša inflacija w Čěskej
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Po jutrownych swjatych dnjach je so w Kyrkonošach, w najwyšich horinach Čěskeje, sněhakowanska sezona skónčiła. W znatych centrumach za zymski sport kaž na přikład w Harrachovje su so sněhakowarjo jutrownu póndźelu ze swojim zymnym hobbyjom rozžohnowali. Lońša sněhakowanska sezona bě so 3. decembra započała a steješe wospjet w znamjenju koronapandemije, kotraž je so wězo negatiwnje na ličbu wopytowarjow wuskutkowała. Nimo toho dyrbjachu wobhospodarjerjo sněhakowarskich liftow droheje miliny dla hłubšo do swojich kapsow sahnyć.
Wojerske zepěranišćo w Čěskej?
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Čěska zakitowanska ministerka Jana Černochová je minjeny kónc tydźenja diskusiju wo zepěranišću za wojakow z USA w susodnej Čěskej nastorčiła. Politikarka ma hladajo na krawne rozestajenja mjez Ukrainu a Ruskej za trěbne, wo podobnych škitnych naprawach kaž w Słowakskej rozwažować, hdźež stejitej US-wojakam dwě zepěranišći k dispoziciji.
W rozmołwje ze zastupjerjom nowiny Deník N je Černochová připowědźiła, zo chce so po jutrach ze swojim ameriskim kolegu w zastojnstwje Lloydom Austinom na móžne zhromadne dźěło dojednać. Bywši ministerski prezident a předsyda najsylnišeje opoziciskeje strony Andrej Babiš nochce plany zakitowanskeje ministerki podpěrać, dokelž ma wojerske zepěranišćo za zbytne. Politikar sej přeje, zo bychu Češa wo wojerskej prezency USA w swojim kraju rozsudźili.
Nowe tukanja atentata dla
Róčnica lětadłoweje katastrofy w Smolensku lětsa hinaša hač hewak
Waršawa. Z wotmachom hotuje so Pólska na róčnicu lětadłoweje katastrofy w ruskim Smolensku. Njedźelu, 10. apryla, budźe tomu dwanaće lět, zo je pólski prezident Lech Kaczyński z 95 dalšimi wosobinami pólskeho zjawneho žiwjenja při zražce lětadła žiwjenje přisadźił. Zajutřišim planuja tuž tójšto zarjadowanjow: Bože mšě, koncerty a filmowe předstajenja. Wjacore podawki budu na naměsće před Waršawskim prezidentskim palastom a na Naměsće Piłsudskeho, hdźež steji pomnik za wopory njezboža. Přičin lětadłoweje katastrofy dla pak je pólska zjawnosć nadal pačena.
Lětuše wopominanje róčnicy ma hinaši raz hač hewak. Hladajo na nadpad Ruskeje na Ukrainu, kotryž bě ruski prezident Wladimir Putin přikazał, jewja so zaso spekulacije, hač njebě njezbožo w lěće 2010 njedaloko Smolenska tola atentat. Konserwatiwny tydźenik Sieci so na titulnej stronje z wulkimi pismikami praša: „Wěri da woprawdźe hišće něchtó, zo njeby złóstnik Putin kmany k nadpadej w Smolensku był?“
Polacy za krótke wojerske kubłanje
Waršawa (dpa/SN). Hladajo na wójnu w Ukrainje je wjetšina Polakow po najnowšim woprašowanju za zawjazowace krótke wojerske wukubłanje wobydlerjow. Wjace hač 70 procentow woprašanych by witało, bychu-li mužojo a žony w starobje mjez 18 a 55 lětami winowaći byli, 16 dnjow trajacy wojerski trening přewjesć, wčera wozjewjene woprašowanje instituta Ibris a nadawku Rzeczpospolity wunjese. Nimale 26 procentow tajke zawjazowace wukubłanje wotpokazuja.
Doba 16 dnjow poćahuje so na tuchwilne zakładne wukubłanje dobrowólnych jednotkow domizniskeho škita WOT, při kotrymž wobdźělnicy nawuknu, z brónjemi wobchadźeć. Nimo toho posrědkuja jim zakładne zasady zakitowanja a zadźerženja we wohrožowacych situacijach. Cyłkowne wukubłanje domizniskeho škita traje tři lěta. Tuchwilu liča 32 000 wojowarjow. Pólske wójsko ma 11 500 powołanskich wojakow.
Z přirodnymi maćiznami dźěłali
Orchester Grammy dobył
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. W susodnym kraju přihotuja so hižo z połnej paru na jutrowne swjate dny. Po jednolětnej přestawce koronapandemije dla zahajichu minjeny kónc tydźenja na naměsće Republiki w Praze skónčnje zaso pola domoródnych přewšo woblubowane jutrowne wiki. A tež na Staroměšćanskim naměsće móža sej wosebje turisća na wjace hač 50 budkach jutrownu pychu a za swjate dny typiske čěske chłóšćenki kaž jutrowny chlěb abo słódke jutrowne jehnjo z baboweho ćěsta kupić. Nimo toho wabi tam atraktiwny hudźbny program wopytowarjow do čěskeje stolicy.
