Nadźija jeno zdźěla spjelnjena

póndźela, 03. januara 2022 spisane wot:

Praha (dpa/SN). Medije w Čěskej zhladuja spočatk noweho lěta rozdźělnje a zdźěla chětro kritisce na dotalnu bilancu w boju přećiwo koronje w susodnym kraju kaž tež na tamnišu šćěpjensku kampanju w minjenym lěće.

Nowinarki a nowinarjo konserwatiwneho dźenika Lidové noviny w Praze měnja mjez druhim, zo je šćěpjenje pře koronu nadźije wobydlerstwa jeno zdźěla spjelniło. „Na spočatku koronapandemije běchu wuhlady na šćěpjenje přećiwo nowemu wirusej nic mjenje hač přeća a hołe mysle“, rěka w nowinje. „Nadźije na šćěpiwo pře koronu su so spjelnili, ale jenož po połojcy. Knježerstwo drje je w minjenym lěće cyłostatne kampanje za imunizaciju wobydlerstwa přewjedowało, ale lěto 2021 je zdobom dopóznaće wunjesło, zo šćěpiwa po wšěm zdaću njejsu te brónje, kotrež zamóža cyły šmjatk zakónčić – znajmjeńša nic tak, kaž běchu sej to mnozy předstajili a kaž běchu to politiske, towaršnostne a wědomostne elity přilubili. Tuž je nětko rozsudne, što nam nowe lěto 2022 wunjese“, zjimaja nowinarjo aktualne połoženje w Čěskej.

Wjele zemrětych

štwórtk, 30. decembera 2021 spisane wot:
Waršawa (dpa/SN). W Pólskej su wčera hladajo na kónc apryla najwyšu ličbu na koronu zemrětych registrowali. W běhu 24 hodźin zemrě w zwisku z wirusom 794 wosobow, zdźěli pólske strowotniske ministerstwo we Waršawje. W samsnym času zličichu 15 571 nowych infekcijow. Tuchwilu je w susodnym kraju něhdźe 55,1 procent ludźi dospołnje šćěpjeny. ­Jenož 16,1 procent ludnosće je so mjeztym třeći raz šćěpić dał. Po trochowanju pólskich zarjadow wučinja wjetši dźěl infekcijow warianta delta. Mjeztym pak su po cyłym kraju 25 padow noweje omikron-warianty dopokazali. Nowa mutanta wirusa so jara spěšnje rozpřestrěwa. Přiwšěm smědźa wot srjedź decembra zawrjene diskoteki na silwester swoje ­durje hosćom wotewrěć. Ličba nješćěpjenych wopytowarjow pak je na 100 wobmjezowana.

Přiwótřene naprawy zahajili

srjeda, 29. decembera 2021 spisane wot:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. W Čěskej płaća wot dźensnišeho přiwótřene naprawy hladajo na silwestersku nóc 2021. Hač do druheho januara smětej w hosćencach susodneho kraja maksimalnje dwě wosobje za jednym blidom sedźeć. Nowa škitna naprawa so wězo na swójby abo wjacore wosoby z jedneje domjacnosće njepoćahuje, informuje nowy strowotniski minister Vlastimil Válek.

Wotewrjenske časy lokalow pak nochce Válek wobmjezować, 2G-prawi­dło płaći samozrozumliwje tež za poslednju nóc stareho lěta. Gastronomiski personal ma z pomocu qr-kodea kontrolować, hač su wobdźělnicy wulkeho swjedźenja wustrowjeni abo šćěpjeni.

Mobil za kampanju?

srjeda, 29. decembera 2021 spisane wot:

Praha (dpa/SN). Bywši čěski ministerski prezident Andrej Babiš je sej bydlenski mobil kupił. Po swojich słowach chce wón z jězdźidłom „k ludźom jěć.“ Čěske nowiny to wčera wuhódnoćichu a měnja, zo chce Babiš njeoficialnje kampanju za zastojnstwo prezidenta kraja zahajić. Tuchwilna hamtska doba Miloša Zemana so wšak w lěće 2023 skónči. Ze změnu wustawy nětko lud prezidenta woli.

Babiš je přeco wo tym sonił, zo je z bydlenskim mobilom po puću, rozprawja wón we wideju, kotrež je w socialnej syći wozjewił. Přiwšěm dyrbi wón hišće zwučować, ze sydom a poł metrow dołhim mobilom jězdźić, miliardar wujasni. We februaru chce z tym započeć.

Andrej Babiš je wólby parlamenta w oktobrje přećiwo zwjazkarstwu pjeć liberalnych a konserwatiwnych stronow přěhrał. Wjacore negatiwne powěsće na přikład koło wokoło financow 67lětneho masiwnje pod ćišć stajachu. Załožer populistiskeho hibanja ANO bě wot 2017 do 2021 šef čěskeho knježerstwa, do toho bě wón financny minister. Nětko pak ma po wšěm zdaću ambicije, zo chce so z prezidentom kraja stać.

Česća sej swojeho Ježíšeka

srjeda, 22. decembera 2021 spisane wot:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Wjele Čechow nochce so hodowne swjaty dny praženeho karpa a přijomnych hodźin ze swójbnymi wzdać. To zwěsćichu w nadawku Čěskeho rozhłosa sobudźěłaćerjo instituta Median, kiž je znaty za swoje naprašowanja za měnjenjemi. „Hody – to su nałožki, swójbni a přećeljo, poprjančki a hodowny štom“, wjeseli so młoda žona z Prahi.

Prěni wupyšeny božodźěsćowy štom zyboleše so 1812 we wili Jana K. Liebicha, direktora Stavovskeho dźiwadła w Praze. Woblubowany nałožk so bórze po cyłym kraju rozšěrješe, a prěni hodowny štom na zjawnym naměsće móžachu wobydlerjo Plzenja w adwenće 1925 wobdźiwać. Ale tež čěske hodowne spěwy a dary su wjetšinje našich južnych susodow njeparujomny wobstatk swjatych dnjow.

Václava Havela wopominali

wutora, 21. decembera 2021 spisane wot:
Praha (dpa/SN). Čěska je minjeny kónc tydźenja 10. posmjertniny Václava Havela wopominała, bywšeho prezidenta, dramatikarja a wojowarja wo čłowjeske prawa. Petr Fiala je sej Havela jeho chrobłosće w boju wo swobodu a demokratiju dla stajnje wažił, zdźěli nowy čěski ministerski prezident sobotu w Praze. Hável bě „zakitowar čłowjeskich prawow a čłowjeskeje dostojnosće“, rjekny Fiala. Na Václava Havelowym naměsće před Narodnym dźiwadłom w Praze połožichu politikarjo a přećeljo zemrěteho kwěćele. Někotři dopominachu na hesło „Wěrnosć a lubosć dobywatej nad łžu a hidu“. Nimo toho wotměchu so Bože słužby, wustajeńcy a diskusijne zarjadowanja. Hável bě 18. decembra 2011 w starobje 75 lět w swojim kónctydźenskim domje w sewjeročěskim Hrádečeku zemrěł. Na to dóńdźe k spontanym žarowanskim swjatočnosćam. Dźesaćitysacy ludźi přewodźachu kašć Hávela tehdy po dróhach čěskeje stolicy. Spisowaćel bě sobuzałožer wobydlerskeho hibanja Charta 77 a je swojeho kritiskeho nastajenja dla wjele lět w jastwje był. Po přewróće 1989 sta so wón z prěnim wolenym prezidentom kraja.

Nastupuja z nowym předsydu

póndźela, 20. decembera 2021 spisane wot:

Praha (ČŽ/K/SN). Čěska socialdemokratija, kotraž dožiwi při oktoberskich wólbach z prěnjokrótnym misnjenjom zastupnistwa w sejmje historiski debakl, so znowa nastaja. Jako prěnju zakładnu kročel wotmě ČSSD w Praze wurjadny stronski zjězd z wólbami předsydstwa a přede­wšěm noweho předsydy strony. Dotalny šef Jan Hamáček bě ze zamołwitosće za wólbnu katastrofu zastojnstwo złožił.

Za noweho předsydu ČSSD wuzwo­lichu delegaća 46lětneho Michala Šmardu. Starosta morawskeho Noveho Města doby před dotalnej ministerku za dźěło Janu Matáčovovej a něhdyšim nawodu wojerskeje tajneje słužby Miroslavom Krejčíkom, kotrajž běštaj tohorunja za zastojnstwo šefa kandidowałoj. Po swojim wuzwolenju Šmarda zwurazni, zo je Čěska w sejmje najprjedy jónu bjez lě­weje demokratiskeje alternatiwy. „Hrozy tuž dlěšodobna strowotniska, ekonomiska, socialna a moralna kriza, a toho­dla trjebaja ludźo w tutym času zepěru w sebjewědomej a skutkownej socialnej demokratiji.“ Wón chce hrožacemu bankrotej strony zadźěwać, statuty změnić a nowym wobličam šansu dać.

Nowy kabinet jutře spřisahaja

štwórtk, 16. decembera 2021 spisane wot:

Praha (dpa/SN). Dźěłu noweho liberalno- konserwatiwneho knježerstwa w Čěskej ničo wjace na puću njesteji. Prezident Miloš Zeman chce jutře kabinet w namjetowanej zestawje powołać, kaž rěčnik 77lětneho w Praze zdźěli. Rozsud je tež wuslědk hodźiny trajaceje krizoweje rozmołwy z hižo spřisahanym nowym ministerskim prezidentom Petrom Fialu na hrodźe Lány pola města Kladno.

Hišće před dnjemi bě Zeman razne wobmyslenja přećiwo kandidatej za zastojnstwo wonkowneho ministerstwa zwuraznił. Jan Lipavský wot strony Piratow nima po měnjenju prezidenta trěbnu kwalifikaciju. Nimo toho wumjeto­waše jemu Zeman „distancowane nastajenje“ k Israelej a Visegrádskej skupinje z Pólskej, Słowakskej a Madźarskej. By-li so rozestajenje mjez Fialu a Zemanom dale přiwótřiło, by měsacy trajace rozestajenje wo kompetencach před wustawowym sudnistwom hrozyło. Fiala hódnoćeše dowidźenje Zemana jako „kročel statnika“. Diskusija z prezidentom bě „jara wotewrjena a zdźěla zasakła“, rjekny 57lětny předsyda strony ODS. Nowa koalicija pjeć stron bě wólby w oktobru dobyła.

Jedne město – dwě prawidle

srjeda, 15. decembera 2021 spisane wot:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Český Těšín a jeho pólski pendant Cieszyn tworitej jedyn cyłk, po­dobnje kaž Zhorjelc a Zgorzelec. Mjeztym zo na čěskim boku namjezneje rěki Olše krutych naprawow koronapandemije dla ćišina knježi, dadźa sej ludźo na pólskim boku rěki dohodownu atmosferu lubić.

Minjenu sobotu a njedźelu bě městačko Cieszyn kopate połne, dokelž njejsu so wopytowarjo z bliskich čěskich městow Havířov, Frýdek-Místek a Karviná swjatočneho kuzła wzdać chcyli. „My wobydlerjo Českeho Těšína dožiwjamy tuchwilu jara spodźiwnu situaciju. Mamy wobě měsće za jedyn cyłk. Chodźimy ­do susodneho kraja dźěłać a nakupować, a Polacy činja to samsne na našim boku. Nětko pak jewja so wulke rozdźěle. Pola nas je wšitko začinjene a puste, naši susodźa pak pěstuja swoje dohodowne nałožki a wjesela so zjawnje na swjate dny, kaž bě to lěto do pandemije tež tu pola nas z wašnjom“, powěda Gabriela Hřebačková, měšćanostka Českeho Těšína.

Přerězna mzda dale a wyša

srjeda, 15. decembera 2021 spisane wot:
Praha (ČŽ/K/SN). W Čěskej je přerězna mzda w lětušim třećim kwartalu wo 5,7 procentow na 37 499 krónow (něhdźe 1 478 eurow) zrostła. Brutto zasłužachu dźěławi tak přerěznje 2 017 krónow (ca. 80 ­eurow) wjace hač lěto do toho. To wozjewja Čěski statistiski zarjad (ČSÚ). Najbóle su so mzdy znowa w třećim štwórćlěće w strowotnistwje a socialnym za­staranju zwyšili, mjenujcy wo wosom procentow. W imobilnistwje skutkowacy pak dóstawaja nětko 11,9 procentow wyšu­ mzdu. Najmjenje, přetož runje wo 0,6 procentow, přiby nominalna mzda w kulturnych, zabawnych a dowolowych srjedźišćach, hdźež je wo 199 krónow na 17 500 krónow (dobrych 700 eurow) postupiła. Nic mjenje hač dwě třećinje wšěch dźěławych wostanjetej pod přerěznej mzdu. Nadpřerěznje wjele zasłužeja sobudźěłaćerjo informaciskich a komunikaciskich předewzaćow, dóstawajo brutto 65 000 krónow (2 590 eurow). Při­stajeni bankow kaž tež pósta maja měsačnje 58 795 krónow (2 300 eurow). A 51 000 krónow (2 000 eurow) mzdy za­słu­žeja dźěławi w produkciji a distribuciji nafty, miliny, płuna a ćopłoty.

nowostki LND