Z wudaća: srjeda, 29 julija 2015

Wšojedne hač runinu parkowanišća pěši docpěješ abo tam z awta wulězeš, hnydom ći wětřik wokoło nosa duje. „Na tym pytnješ, zo sy na Šwedskim kamjenju“, praji z posměwkom Simone Fischer. Wona je šefina hórskeho restawranta „Šwedski kamjeń“ na 420 metrow wysokej horje blisko Połčnicy.

Wosebje tych, kotrymž je zapadna Łuži­ca skerje cuza, kónčina mjez Steinu, Ohornom a awtodróhu A 4 překwapja. Tohodla měł so wulět na Šwedski kamjeń snano z pućowanjom zahajić. „Z čer­wjenej smužku markěrowany puć wjedźe na Žiwiny a dale k žórłu Čor­neho Halštrowa. Přez lěs Luchsenburg móže­će so sem wróćić“, Simone Fischer poruča. Na pućowanskej karće pódla hrajkanišća při parkowanišću nańdźeš wšelake móžnosće, ze Žuric pochadźaca hosćencarka wuswětla. Krajinowje zajimawa kónčina tež kolesowarjow wabi.

Budyšin/Radwor (SN/MiR). Temy, kotrež młodych ludźi zajimuja, su wobstatk lě­tu­šeho prěnjeho festiwala mnohotnosće (diversity) we Łužicy. „Festiwal naslěduje dotalny projekt Voices of Europe. Młodostni su nam wospjet rjekli, zo přeja sej po­skitk, kotryž so z wjacorymi kreatiwnymi wobłukami zaběra a nic jeničce ze spěwom“, rozłožuje předsydka Serbskeho młodźinskeho towarstwa Pawk Kristin Heelemanec.

Před třiceći lětami běchu Němska biskopska konferenca, Ewangelska cyrkej w Němskej a Grjeksko-ortodoksna metro­polija interkulturny tydźeń zhromadnje iniciěrowali; mjeztym je so wón po cyłym kraju etablěrował. W Budyskim wokrjesu wotměje so lětsa šesty raz wot 25. septembra do 4. oktobra.

Budyšin (SN/CoR). Dohromady 85 zarjadowanjow poskići lětsa Budyski tydźeń kulturow pod hesłom „Wšelakorosć město jednorosć“, telko kaž hišće ženje do toho. „W minjenych lětach mějachmy přeco wokoło 50 do 60 přizjewjenjow. Smy wězo jara wjeseli, zo mjeztym telko zarjadowarjow sobu čini“, podšmórnje medijowy rěčnik Budyskeho krajnoradneho zarjada Gernot Schweitzer.

Projekty přihotować a přewjesć zda so Claudiji Kilankec do rukow połožene być. Z wulkim elanom je wona 5. mjezynarodnu młodźinsku dźěłarničku zańdźeny tydźeń w Njebjelčicach přihotowała a so wo to starała, zo by wšitko derje běžało. „Lubił je so mi zaměr dźěłarnički, kotraž wěnuje so wuměłstwu a trajnosći jeho wunoškow“, 31lětna Chróšćanka rozłožuje.

Gosćeraz (SN/at). Pod hesłom „Campować za ekologisce a socialnje sprawu změnu!“ wotměje so 5. łužiski klimowy a energijowy camp wot 5. do 9. awgusta w Gosćerazu (Groß Gastrose) pola Gubina. Kaž Marvin Kracheel z organizaciskeho teama zdźěli, „su tež wuhlowi přihłosowarjo na respekta połny dialog pře­prošeni“. Znamjenja časa wujewjeja, zo so doba wobswětej škodźaceje brunicy nachila. Tohodla chce klimowy camp ramik skićić, zo bychu móžne wotmołwy namakali abo za čas po wuhlu dalše wažne prašenja sformulowali. Organizatorojo wuraznje na to skedźbnjeja, zo nastupa pytanje rozrisanjow tuchwilu hišće w brunicy dźěłacych runje tak kaž wobswětowe škody wudobywanja brunicy dla.

Dźěłarnički a ekskursije su runje tak planowane kaž pisane protesty před centra­lu Vattenfalla, před běrowom indu­strijneho dźěłarnistwa hórnistwo, chemija, energija w Choćebuzu a před Janšojskej milinarnju. Wobdźělnicy klimoweho campa wojuja lokalnje přećiwo brunicowym jamam, přećiwo přesydlenju, přećiwo zežołtnjenju Sprjewje a za konsekwentny energijowy přewrót.

Na wšě 25 lět bjez jězbneje dowolnosće po puću bě 45lětny Šwicar. Nětko je jeho policija při wobchadnej kontroli lepiła. Jězbnu dowolnosć bě wón jako 20lětny přisadźił, najebać to pak přiwšěm dale jězdźeše. Zo bě 25 lět bjez njezboža, jemu njepomha: Dyrbi před sudnistwo, hdźež jemu čućiwa pjenježna pokuta hrozy – papjery su wšak hižo preč.

Studij informatiki nastupić chce 14lětny maturant 1. oktobra w Podstupimje. Tak je Conrad Lempert najmłódši student Němskeje, kaž Institut Hassa Plattnera zdźěla. Lempert, kiž je lětsa maturował, je hižo z pjeć lětami do šule zastupił. W zakładnej šuli přeskoči wón dwě rjadowni, na gymnaziju jednu. Maturu wobsta z přerězkom 1,2. Stajnje zaso je so wón na šulerskich wubědźowanjach wobdźělał. Lěta 2014 doby Lempert braniborske krajne wubědźowanje infor­matiki, lětsa wobsadźi druhe městno.

Sportowcy z Israela a dalšich krajow su wčera wječor w Berlinje 14. europske makkabi-hry wotewrěli. Hač do 5. awgusta chce tam 2 300 židowskich sportowcow z 38 krajow swěta mocy měrić. 70 lět po kóncu holocausta wuhotuje Němska prěni króć kontinentalne židowske hry. Zwjazkowy prezident Joachim Gauck rěčeše wčera wo „historiskim symbolu“, wšako běchu židowscy sportowcy na Olympiskich lětnich hrach 1936 na samsnym městnje wot nacijow wuzamknjeni byli. Foto: dpa/Rainer Jensen

Wino město brunicy

Rań/Wjelcej (dpa/SN/ch). Hdźež su něhdy brunicu wudobywali, žnjenscy pomocnicy bórze zaso winowe kiće šćipaja. Winicarjo w bywšich brunicowych kónčinach južneje Braniborskeje liča lětsa z dobrymi žnjemi. „Njemějachmy pózdni mróz“, praji winicar Andreas Wobar­ z Ranja (Großräschen). 5 000 winowych pjenkow steji na skłoninje při by­wšej wuhlowej jamje, hdźež nětko ze zapławjenjom Rański jězor nastawa. Loni su tam prěni króć wino šćipali. Winica wobsteji wot lěta 2012. Wino na kromje brunicoweje jamy Wjelcej-juh pola Choćebuza tohorunja derje steji.­ Tam běchu na rekultiwowanej płoninje jamy Vattenfalla před pjeć lětami 26 000 winowych pjenkow nasadźeli. Wino prasuja w Mišnje, wot lěta 2017 samo planuja, z njeho sekt dźěłać.

Přepytuja morjeneho wjelka

Bagdad (dpa/SN/K). Irak je turkowske nalěty na pozicije kurdiskeje dźěłaćerskeje strony PKK na sewjeru kraja jako strašnu eskalaciju a zranjenje swojeje suwerenity­ šwikał. Ministerska rada Turkowsku namołwi, dobre poćahi respektować. Hewak by so Irak winowaty čuł ze swojeho teritorija podpěrać ataki na Turkowsku, kaž z Bagdada rěkaše. Turkowske lětadła su znowa nalěty na stejnišća kurdiskich bojownikow blisko irakskeje mjezy přewjedli. USA a NATO počinanje Turkowskeje podpěruja. Turkowski parlament zaběra so dźens z napjatej wěstotnej situaciju kraja. Knježerstwo je dwojaku „wójnu přećiwo tero­rizmej“ wozjewiło­ – přećiwo teroristiskej milicy IS a přećiwo kurdiskej PKK.

Ćěkancy a jich podpěraćeljo su zaměr nadpadow

Drježdźany (dpa/SN/K). Dźiwajo na to, zo přiběraja w Sakskej aktiwity napřećo cuzym a jich podpěraćelam, so wěstotna situacija w swobodnym staće pohubjeńša. Eksperta CDU za nutřkowne naležnosće Christian Hartmann zwěsća „spiralu šćuwańcy, hidy a namocy“, z čimž je „čerwjena­ linija“ doskónčnje překročena. Tohodla dyrbi so wěstotne połoženje w Sakskej znowa pohódnoćić. „Tajki přirost namocy njejsmy dźesać lět dołho měli“, rjekny šef frakcije Lěwicy w krajnym sejmje Rico Gebhardt, „napjelnja nas ze starosću, zo so atmosfera w towaršnosći spochi přiwótřa a zo su ludźo kaž tež organizacije, kotřiž so za naležnosće ćěkancow zasadźeja, nadpadam wustajeni.“ W nocy na póndźelu běchu nje­znaći awto Freitalskeho politikarja Lě­wicy Michaela Richtera skóncowali. Kaž Operatiwny wotwobaranski centrum (OAZ) zwěsći, bu wozydło wot zakaza­neho praskotaka rozbuchnjene. „Wužił je so za njeskutk pyrotechniski wudźěłk, kajkiž w Němskej dowoleny njeje“, praji rěčnica­ OAZ. Lěwica ma za to, skućićela pytać w kruhach prawicarskich ekstremistow.