„Hołe słowa pak nam dale njepomhaja ...“
Přichod Budyskeje šulskeje hwězdarnje „Johannes Franz“ je njejasneho wotnajenskeho zrěčenja dla njewěsty
Cyłych 150 lět Budyska hwězdarnja nětk hižo eksistuje – je to lětsa poslednje lěto jeje wobstaća? Hladajo na ćahańcu mjez spěchowanskim towarstwom a mějićelom ležownosće – měšćanskej wobhospodarjenskej towaršnosću BBB – tute wobmyslenje cyle njewoprawnjene njeje. Hakle njedawno su čłonojo towarstwa na swojej sobustawskej zhromadźiznje ponowjenje wotnajenskeho zrěčenja z BBB wotpokazali. „W naćisku je prosće přewjele dypkow, kotrymž njejsmy přihłosować móhli“, praji Andreas Thronicker, jedyn z čłonow towarstwa. „Nimo toho njejsu do njeho dalše dypki, kotrež smy sej ertnje dorěčeli, scyła zapřijate“, wón doda. Na druhej stronje wumjetuje jednaćel BBB Volker Bartko spěchowanskemu towarstwu, zo „přezastarsce a přenjefleksiblnje“ mysli. Z tuchwilu 35 čłonow běše so 17 na zhromadźiznje wobdźěliło. We wšědnym dźěle hwězdarnje pak je pod smužku jenož sydom sobustawow woprawdźe angažowanych. Ze 54 lětami je přerězna staroba chětro wysoka.
„Bóle moderator a słužownik hač postajowacy knjez“
Direktor Załožby za serbski lud Jan Budar je so składnostnje podlěšenja swojeho zrěčenja k wšelakim twarnišćam narodneho žiwjenja na prašenja Marcela Braumana wuprajał.
Mnozy sej mysla, zo je direktor Załožby za serbski lud najmócniša wosoba w Serbach, wšako steji na čole zarjada, kiž spěchowanske srědki institucijam a projektam rozdźěluje. Kak widźiće swoju rólu w serbskim ludźe: sylny knjez abo najwyši posłužbar?
J. Budar: Kompetency organow załožby su jasnje rjadowane. Mój hłowny nadawk jako direktor je, zo naš zarjad derje funguje a zo su naše gremije derje na swoje posedźenja a rozsudy přihotowane. Tež hdyž móžu jako šef zarjada tójšto sam postajeć, rozsudźa naše gremije wo zasadach rozdźělenja srědkow. Moja móc leži potajkim bóle w móžnosći, čłonow a čłonki Załožboweje rady a přiradow wo trěbnosći toho abo tamneho rozsuda přeswědčić spytać. W tutym konteksće widźu so bóle jako moderator a słužownik hač jako postajowacy a žadacy knjez.
Wažny motor sporta zbrašenych
Čorna Pumpa (AK/SN). 1. wodosportowe towarstwo Łužiskeje jězoriny ze sydłom w Lejnom pola Wojerec woswjeći 20. awgusta swój 20ty jubilej wobstaća. Na tole skedźbni předsyda towarstwa Mirko Freigang na zašłej zhromadźiznje zaměroweho zwjazka Łužiska jězorina Sakska. „Smy so ke krutej wulkosći w płachtakowanskim sporće kaž tež w sporće za zbrašenych wuwili.“
Łamk w Błótach?
Ratarsku płoninu za len wo połojcu pomjeńšili
Lubin (SN/BŠe). W Delnjej Łužicy plahuja ratarske zawody tež lětsa zaso módre złoto – len. Kaž Błótowske towarstwo tele dny wozjewi, wučinja cyłkowna přestrjeń lětsa 110 hektarow, štož je mjenje hač loni, hdźež běše tomu 210 hektarow. Minjena zyma bě chětro włóžna, štož skićeše dobre wuměnjena za wuwiće rostlinow. Tež spadki w aprylu su tomu přinošowali, zo ratarska kultura derje steji. Štyri zawody w Błótach chcedźa lětsa len žnjeć. Jedyn z nich je agrarne drustwo w Drjowku. Na dwěmaj płoninomaj z cyłkownej wulkosću 50 hektarow tam rostlinu plahuja. Kaž jednaćelka agrarneho drustwa Drjowk Dagmar Schenke wobkrući, so rostliny jara derje wuwija. Přiwšěm njeje tuchwilna suchota spomóžna. „Njewěmy, kak so zornjatka wuwija“, wona rozkładźe. Lětsa su sobudźěłaćerjo zawoda mechanisce njerodź wutorhali. To rěka, zo su wotpowědne mašiny zasadźili.
Z pozitiwnym zaćišćom wo regionje
Štóž jeho na dworje zarjadnistwa biosferoweho rezerwata Hornjołužiska hola a haty w Stróži dožiwja, ma angažowaneho a komunikatiwneho młodeho muža před sobu. Čłowjeka, kotrehož je powołanje do našeje domizny wabiło. Julian Koepke je wot lońšeho 1. awgusta zamołwity za projekt biosferoweho rezerwata we wobłuku změny strukturow. „Sym swój masterowy studij na Wysokej šuli za naslědne wuwiće Eberswalde zakónčił, jako dóstach wupisanje woneho dźěłoweho městna do ruki“, powěda 33lětny. Z biosferowym rezerwatom w serbskej sydlenskej kónčinje měješe hižo 2020 we wobłuku studentskeho projekta činić. „Korony dla njejsmy na městnje byli, ale naš nadawk jenož online a z telefonatami wobdźěłali. Z tutych rozmołwow mějach pozitiwny zaćišć wo regionje“, Julian Koepke powěda.
Požadanje bě wuspěšne. Loni w juniju bu projekt z němskim mjenom „WildNatour“ přizwoleny, 1. awgusta je absolwent zastojnstwo nastupił. „Sym takrjec do zymneje wody skočił.“ Dotal njeje swój rozsud, hić do dospołnje njeznateje kónčiny, wobžarował. Wón bydli w Budyšinje, stare město jeho wobkuzłuje.
Hodźi so delnjoserbšćina za marketing?
Wobchody ze serbskimi napismami k dwurěčnej Delnjej Łužicy słušeja. Kaž Serbski institut informuje, zběrataj sobudźěłaćerjej přikłady, zo byštaj je analyzowałoj.
Choćebuz (sb/SN). Jězdźiš-li po Hustanju (Wüstenhain), bije ći snadź wulka tafla z mjenom „Kśišowka“ do wočow. Tu namakaš Wilhelmojc lodowu kofejownju, kotrejež mjeno zwisuje z bliskej rěčku Kśišowka (Greifenhainer Fließ). Starši we Wětošowskej kónčinje znaja rěčku hišće pod starym, hač do lěta 1937 wužiwanym mjenom Kzschischoka. Bližiš-li so woknu, z kotrehož lód předawaja, wuhladaš hišće wjace serbskeho. Na łopjenju zhoniš w serbskej a němskej rěči, zo dóstanu dźěći swój lód zadarmo, hdyž jón serbsce skazaja. To pokaza, zo němske wuprajenje na internetnej stronje hospodarjow „pěstujemy w regionje zwučenu dwurěčnosć serbsce/němsce“ hołe słowa njejsu. Internetna strona sama pak je w němskej rěči.
Kofejownja „Kśišowka“ je dobry přikład za to, zo nimaš delnjoserbsku rěč jenož na oficialnych taflach w serbskim sydlenskim rumje, tež priwatnicy a předewzaća je wužiwaja.
Torhošćo kubłanja za firmy
Budyšin (SN/at). Z nowej online-platformu „torhošćo kubłanja“ chcetej agenturje za dźěło w Budyšinje a Choćebuzu wot spočatka julija k tomu přinošować, zo łužiske předewzaća sej trěbne dźěłowe mocy a fachowcow zawěsćeja.
Po słowach Marion Richter, předsydki jednaćelstwa Budyskeje wotnožki agentury za dźěło, skići platforma „łužiskim firmam šansu, jich specifiske kubłanske potrjeby w interneće wozjewić a na njekomplikowane wašnje z poskitkami kubłanskeje branše zwjesć“. Richter wuzběhny fakt, zo „budźe demografije, digitalizacije a energijoweho přewróta dla so kwalifikować za bjezdźěłnych, ale zdobom za přistajenych dźeń a wažniše“.
Předsyda jednaćelstwa Choćebuskeje wotnožki Heinz-Wilhelm Müller rěči „wo zhromadnym přeprošenju regionalnym předewzaćam, z jasnje wjace kwalifikacijemi dźěławych šansy změny strukturow wužiwać“. Zarjadnišći w Budyšinje a Choćebuzu rozumitej so jako zhromadny łužiski team přichoda a mostotwarcej. Wonej poradźujetej firmy kołowokoło powołanskeje kwalifikacije, tež nastupajo móžnosće spěchowanja.
Wiki na festiwalu: Wjac hač kumšt a wuměłstwo
Chrósćicy (JK/SN). Kaž na kóždym z dotalnych folklornych festiwalow njefalowachu tež lětsa wiki wuměłskeho rjemjesła. Niže Fulkec hórki běchu njedźelu na dwaceći wuměłcow-rjemjeslnikow swoje pokazki a wudźěłki natwarili a witachu wulku ličbu zajimcow. Dźěl rjemjeslnikow bě so hižo sobotu wječor na nowej Chróšćan nawsy prezentował.
Lětsa njemóžeš so hišće kupać
Zły Komorow/Rań (SN/at). Słónčne wjedro wabi tež při Rańskim jězoru ke kupanju. To pak hišće dowolene njeje, na čož Braniborski krajny hórnistwowy zarjad a Łužiska a srjedźoněmska towaršnosć hórnistwoweho zarjadnistwa (LMBV) skedźbnitej. „Byrnjež tuchwilu wysoki staw wody docpěli, słuži Rański jězor najprjedy jako skład za Sedličanski jězor kaž tež jako podpěru za Čorny Halštrow a za Starodarbnjanski (Altdöberner) rum, a njemóže so w lětušej sezonje wužiwać“, wujasni Gerd Richter, nawoda saněrowanskeho wobłuka Łužica LMBV.
Kaž LMBV aktualnje zdźěli, přihotuja w susodnym Sedličanskim jězoru zhusćenske dźěła na nutřkownym nasypje. Za to je stabilny staw wody trěbny. Po słowach Richtera „dyrbimy wodu z Rańskeho jězora brać, hdyž pegel w Sedličanskim jězoru pod geotechnisce kritisku marku padnje“. Pola LMBV rozumja ludźi, kotřiž w Ranju blisko jězora bydla, a turistow: „Dyrbimy jich pak wo sćerpnosć prosyć.“ Wuwzaćne rjadowanje za město Rań tuchwilu přihotuja. Po nim móža čołmy z wosebitej dowolnosću na dźělnych wodowych arealach jězdźić.
