Z wudaća: pjatk, 20 nowembera 2015

Janek Wowčer

Zo knježi w Delanach čiłe towarstwowe žiwjenje, drje njetrjebam nikomu jako nowosć předawać spytać. Přiwšěm za statistiku: Jeničce w Konjecach zličimy šěsć čestnohamtsce skutkowacych cyłkow. To je hoberska ličba za jeničku wjes! Štož hišće bóle zwjesela, je, zo so w nich wšitke generacije, starši ludźo runje tak kaž młodostni, angažuja, štož w času telewizora, kompjutera a digitalizacije žno něšto rěka.

Jedne z jara hibićiwych a wuspěšnje skutkowacych je Lajska dźiwadłowa skupina Šunow-Konjecy. Hakle njedawno mějachu w Šunowskej „Fabrikskej hospodźe“ wuspěšnu premjeru hry „Wu­mrěć njedawa, ćeta!“. Stajnje znowa dawaja so jeje čłonojo wokoło načolneje dwójki Reginy Šołćineje a Daniela Wjeńka do napinaceho boja wo přihladowarjow. Při tym měrja so bjezwuwzaćnje na myški k smjeću. A kóždy, kiž je dźiwadłowe předstajenja delanskich lajskich hrajerjow wopytał, budźe přiznać: Tónle „bój“ dźiwadźelnicy přeco za sebje rozsudźeja. A to je derje tak!

„Čehodla a kak rěče mrěja?“ rěkaše hesło wčerawšeje Maćičneje akademije w Budyskim hosćencu „Wjelbik“. Publicist Sieghard Kozel rozswětli fakty a mysle k temje z cyłeho swěta runje tak kaž z Łužicy.

Budyšin (SN/CoR). Brizantna tema, mało zajimcow a čiła diskusija – tak hodźi so wčerawši wječor zjimać. „Hač dźe wo germanizaciju abo asimilaciju, tale maćizna serbski lud přeco přewodźa“, rjekny hosćićelka a předsydka stawizniskeje sekcije Maćicy Serbskeje Trudla Malinkowa při witanju. „Zwěsćam stupacy njezajim za serbske naležnosće – tež to je přičina, zo rěč mrěje“, komentowaše Sieghard Kozel jenož snadny kruh přitomnych.

600 přihladowarjow je wčera na Budyskej Młynkec łuke koparsku hru dorostoweju narodneju mustwow U16 Němska–Čěska dožiwiło. Hosćićeljo rozsudźichu duel z 3:0 za sebje. Wrota třělichu dwoje hrajer FSV Mainza 05 Jonathan Burkhardt (1:0 a 2:0) a kopar RB Lipska Elias Abouchabaka (3:0). Dobry wukon pokaza kopar němskeho mustwa Noah Awuku (srjedźa, na zemi), kiž často strašnje před přećiwniskimi wrotami wustupowaše. Naprawo zakituje Čech Petr Janota. Foto: Torsten Zettel

Budyšin (SN). Pod hesłom „Versuch über uns – Pospyt wo nas“ je w LND wušoł wobšěrny němsko-serbski wuběr basnjow Kita Lorenca jako słuchokniha. Wona wobsahuje tři CDje z cyłkownje 174 basnjemi ze šěsć lětdźesatkow. Basnje wubrał a přednjesł je bratr basnika, dźiwadźelnik Michał Lorenc, a to z wulkej čućiwosću, zdźěli LND. Mjez nimi je wjele znatych kaž „Struga“ abo „Dźiwne přeměnjenje“, ale tež tójšto mjenje znatych. Baseń „Melodija“ je w serbskej a němskej wersiji słyšeć.

Tež we Vatikanje so pomału na hody přihotuja. Wčera su tam z kranom 25 metrow wysoku jědlu postajili, dar bayerskich gmejnow Hirschau, Schnaitterbach a Freudenberg. Jědla budźe wudebjena z pisanymi keramiskimi kulemi, kotrež dźěći w italskich chorownjach zhotowjeja. Hoberski žłobik na Pětrowym naměsće je dar awtonomneje prowincy Trentino w Italskej.

W Botswanje su po informacijach kanadiskeho hórniskeho předewzaća druhi najwjetši dejmant swěta nadešli. Droho kamjeń waži 1 111 karatow a ma wulkosć tenisoweho bula. Je to najwjetši namakany dejmant minjenych sto lět. Najwjetši dotal znaty dejmant namakachu 1905 w Južnej Africe pola Pretorije. 3 106 karatow ćežki kamjeń bu dźěleny a słuša nětko k juwelam britiskeje króny kralowny Elisabeth II.

Financny šef FC Schalke Peter Peters, prezident 1.FC Mainz Harld Strutz a wiceprezident Němskeho koparskeho zwjazka (DFB) Reinhard Rauball (wotlěwa) po puću k wurjadnemu posedźenju prezidija DFB dźensa w Frankfuće n. M. Mjez druhim wuradźowachu wo wěstosći w kopańcy a naslědnistwje Wolfganga Niersbacha kaž tež wo aferje w zwisku ze swětowymi mišterstwami 2006. Foto: dpa/Arne Dedert

Athen (dpa/SN). Grjeskske knježerstwo Aleksisa Tsiprasa je wčera wječor dalše pruwowanje wobstało. Parlament wobzamkny w spěšnym přechodźe dalše lutowanske naprawy. W knježerstwowej koaliciji staj dwaj zapósłancaj přećiwo lutowanju hłosowałoj. Lutowanske naprawy předwidźa, dołžnikam, kotřiž swoje kredity njepłaća, sćazać domske. Jenož něhdźe štwórćina socialnje słabšich nima z tajkimi konsekwencami ličić, piše dpa. Nimo toho ma so zawjesć wosebity dawk na grjekske wino we wysokosći 15 centow na liter. Tež na zbožowe hry budu so přichodnje dawki płaćić dyrbjeć.

Wobzamknjene naprawy su zakład za to, zo dóstanje Grjekska nuznje trěbny dalši kredit Europskeje unije we wysokosći dwanaće miliardow eurow.

Wubědźowanje zakónčene

Zły Komorow (SN/ch). Z tradicionalnym Mjezynarodnym mostotwarskim wubědźowanjom fachowowysokošulskeho studijneho směra za mašinotwar so dźensa druhi dźeń inženjerskich wědomosćow na BTU w Złym Komorowje zakónči, zdźěli BTU Choćebuz/Zły Komorow. Konstruować měješe so móst z postajenych maćiznow, kiž wulke ćeže njese, bjeztoho zo by sam wjele wažił. Cyłkownje je 15 studentskich skupin BTU Choćebuz-Zły Komorow, TU Wrócław, TU Liberec a Zielonogórskeje uniwersity přećiwo sebi a přećiwo dźesać dalšim mustwam Shanghai Second Polytechnic University w Chinje nastupiło.

Přeprošenje za stajne blido

Tel Aviv (dpa/SN/K). Pjeć ludźi je w israelskej stolicy Tel Aviv a w kraju zapadnje Jordana přez atentaty Palestinjanow swoje žiwjenje zhubiło. W Tel Avivje nadpadnik w běrowowym twarjenju dweju Israelčanow zakłó a jednoho zrani, rozprawja dpa. Pozdzišo su južnje Betlehema Palestinjenjo započeli do skupiny ludźi třěleć, při čimž tři wosoby žiwjenje přisadźichu: Israelčan, ameriski turist a Palestinjan. Generalny sekretar UNO Ban Ki-moon je wšěch politiskich a nabožnych nawodow naležnje napominał, distancować so wot wšeje namocy. Za Israel bě to po dlěšim času najkrawniši dźeń. Jedna z přičin wudyrjenja namocy je zwada wo wopytowe a paćerne prawa na Jerusalemskej Templowej horje, kotraž je muslimam kaž židam swjata.

Berlin/Mnichow/Halle (dpa/SN). Strona CSU chce na swojim dźensnišim stronskim zjězdźe w Mnichowje ćišć na kanclerku Angelu Merkel (CDU) nastupajo problematiku ćěkancow zwyšić. We hłownym požadanju zjězda k politice ćěkancow, kotrež měło něhdźe 1 000 delegatow wobzamknyć, žada sej CSU wobmjezowanje přijimanja dalšich ćěkancow za klětu, štož kanclerka dotal wotpokazuje. Wona je dźensa z hósćom stronskeho zjězda sotrowskeje strony w Mnichowje. Narěč změje wona po schwalenju požadanja. Rozestajenje wo ćěkancach stronje CDU a CSU dale pači, byrnjež so w móličkich dypkach dojednałoj. We wjacorych naležnosćach stej stronje pak hišće wšelakeho nahlada, tak při wobmjezowanju ličby ćěkancow a při škiće hranicow.