Z wudaća: srjeda, 26 apryla 2017

Mnohe komuny wubědźowanje zańč nimaja

Budyšin/Kamjenc (SN/mwe). Serbske gmejny zarjadniskeho zwjazka Při Klóš­terskej wodźe su so powšitkownje pozitiwnje k třećemu pokročowanju wubědźowanja „Rěčam přichilena komuna – Serbska rěč je žiwa“ wuprajili. Na zjawnych posedźenjach gmejnskich radow, kaž we Worklecach a Chrósćicach, tuž rozmyslowachu, kak chcedźa přichodnje z nowymi a mnohostronskimi iniciatiwami wšědne nałožowanje serbšćiny spěchować a jej nowe rumy wotewrěć. Do toho zapřijate su wosebje towarstwa a dalše zjednoćenstwa wsow.

Jiwow (SN/CoR). Z minutu ćišiny je kulturny konwent Hornja Łužica-Delnja Šleska na spočatku wčerawšeho posedźenja na faktorowym statoku Jiwow (Eibau) swojeho wjelětneho čłona, njedawno zemrěteho dr. Franka Stübnera wopominał. Cyle tak měrna njebě po tym diskusija, kotruž je nowe połoženje w zwisku ze spěchowanskimi srědkami Sakskeje za strukturne naprawy zbudźiło. Přičina bě hakle minjeny tydźeń wotkryty hrib w třěše Žitawskeho sociokulturneho domu Hillerska wila, kotruž runje – tež financnje podpěranu wot kulturneho ruma – saněruja. Zwotkel za zmištrowanje tohole problema trěbnych 70 000 eurow brać? Připadnje bě měšćanska rada Habrachćicy-Neugersdorf póndźelu wječor rozsudźiła, so 50 000 eurow spěchowanja ze samsneho hornca za muzejowy projekt wzdać. Ale tak lochko nochcyštaj so přirjadnica Budyskeho­ krajneho rady Birgit Weber a direktor Załožby za serbski lud Jan Budar namjetej Zhorjelskeho krajneho rady Bernda Langi (CDU) přizamknyć, tule sumu pjenjez prosće do Žitawy dać – bjez toho zo pruwuja alternatiwy.

Zhorjelc (SN). Sakski ministerski prezident Stanisław Tilich (CDU) přebywaše dźensa w Zhorjelskej tworni wagono­twarca Bombardier. Tam zetka so k rozmołwam ze zawodnej radu, kaž rěčnik statneje kenclije powěsćerni dpa wobkrući. Koncern Bombardier Transportation planuje zawodne struktury přerjadować. Z tym zwjazane je šmórnjenje dźěłowych městnow, štož by Zhorjelc wosebje trjechiło w padźe, hdyž maja w tamnišim zawodźe jenož hišće wozowe kašćiki z aluminija zhotowić. Konkretne ličby za twornje w Zhorjelcu a Budyšinje pak hišće njepředleža. Po swojim wopyće je Tilich wo dobrej naledźe mjez sobudźěłaćerjemi a zawodnej radu rěčał.

14. nysowy filmowy festiwal zapřijmje Budyski Kamjentny dom lětsa jako hrajnišćo. Organizatorojo móža sej předstajić, přichodne lěta za festiwal synchronizowane serbske filmy tam w kinje pokazać, wuzběhny Ola Staszel z festiwalneho nawodnistwa wčera při předstajenju programa lětnika 2017.

Zhorjelc (AK/SN). Telko kaž hišće ženje, 132 hrajnych, dokumentarnych a krótkofilmow pokaza festiwal na 22 městnach w Němskej, Pólskej a Čěskej. Wone budu mjez druhim w Zhorjelcu, Lubiju, Žitawje, Bogatyni, Sieniawce, Hrádeku nad Nisou, Liberecu a Varnsdorfje widźeć. Centralna tema rěka „Móc wěry“, kotruž chce festiwal ze wšelakich perspektiwow wobswětlić. „Hladajo na politiske połoženje na swěće je tema jara aktualna. Wona mnohich ludźi hnuje a budźe zawěsće kontrowersnje rozjimana“, rozłoži Antje Schadow z nawodnistwa festiwala.

Kulturny podawk zahaja 9. meje w Žitawskim Gerharta Hauptmannowym dźiwadle z paskom „Centaur“. Festiwalne myta přepodadźa 13. meje we Varnsdorfje. Wubědźowanski přinošk „Kamper“ předstaja 10. meje w Budyskim Kamjentnym domje.

Jaseńca (SN/MiR). Přiwzaty być – wšojedne hač sy runje lěto abo hižo dlěje na swěće –, to sej kóždy přeje. Kubłansko­politiski rěčnik frakcije CDU w Sakskim krajnym sejmje Lothar Bienst a Simone Kühnert, projektowa nawodnica ze zarjada za informaciju a koordinaciju wšědneho dnjoweho hladanja dźěći w Sakskej (IKS), kotryž je přirjadowany sakskemu Paritetiskemu dobroćelskemu zwjazkej, staj tole wčera w Jaseńcy začuwałoj. Pjeć dźěći, wo kotrež so dnjowa mać Gabriela Měrćinkowa stara, zapřija jeju do swojeje hry. „To je dobre znamjo, zo dźěći z hrajkanjom pokročuja, kaž zo bychu mjez sobu byli. Wone so tule derje čuja“, rjekny sakski politikar. Přičina wopyta je angažement zarjada IKS, šěrić wědu wo skutkowanju dnjowych maćerjow a nanow. Wšako je w systemje hišće dosć njerozrisanych prašenjow. Tajke na přikład je, kak sy w padźe chorosće zawěsćeny. „To je woprawdźe wulki problem“, zwurazni Gabriela Měrćinkowa, „sym-li chora, dóstawam jeno za dźěl tychle dnjow chorobny pjenjez ze stron komuny, mam pak płaćić wupomoc.“ Za Lothara Biensta je to přičina jednać.

Seoul (dpa/K/SN). Ameriske wójsko je dźensa w Južnej Koreji započało rakety wotwobaracy system THAAD natwarjeć. Tónle system k wotwobaranju krótko- a srjedźočarowych raketow nastaja USA w kónčinach prowincy Gyeonsang a zaměrja jón na Sewjernu Koreju. China widźi přez THAAD swoje wěstotne zajimy wohrožene. Wšako móhł warnowanski system tež jeje raketowy potencial zwěsćić a tak strategiji kraja zeškodźeć.

Libyska chce wot EU pomoc

Brüssel (dpa/K/SN). Libyska chcyła wot Europskeje unije měć material za škit swojich pobrjohow. Mjez druhim wona zhromadźenstwo prosy, přewostajić jej 130 zdźěla wobrónjenych łódźow. Diplomaća wobkrućeja, zo Europskej komisiji lisćina z přećemi Libyskeje předleži. Kak daloko so přeća spjelnja, njeje hišće jasne. Wot rozpada wohroženy kraj je afriskim ćěkancam najwažniše wuchadźišćo za puć do srjedźneje Europy.

Zmjerzki wulke škody načinili

Na žarowanskim zarjadowanju před Gutenbergowym gymnazijom w Erfurće su dźensa 16 króć zwón zwonili. 15 lět po amoku na kubłanišću předčitachu šulerjam, wučerjam a přiwuznym mjena woporow. Sta ludźi so na zarjadowanju wobdźělichu, mjez nimi durinski ministerski prezident Bodo Ramelow (Lěwica). Dnja 26. apryla 2002 bě tam 19lětny amokowy třělc, něhdyši šuler gymnazija­, dwanaće wučerjow, dweju gymnaziastow, sekretarku a policista zatřělił a so na to sam morił. Foto: dpa/Martin Schutt

Na kruwje jěchać – tole njeje w Delnjej Sakskej, hdźež maja wjele koni, runjewon samozrozumliwe. W friziskim Ellenserdammje třinaćelětna Hanna prawidłownje na chribjet kruwy Luny zalěze, zo by z njej po łuce jěchała. „To cyle derje funguje, dokelž je Luna wot naroda sem na mnje zwučena“, Hanna při sedłowanju Luny do wujěchanja rjekny. Trab, galop a skoki přez niske zadźěwki su móžne. Jako myto dóstawa Luna chłóšćenki, kaž na přikład rozkrate jabłuka.

Tysacy litrow brěčki z fabriki su ruske městačko Lebedjan na juhu kraja zapławili. Twarjenje brěčkarnje bě so wčera zdźěla sypnyło, při čimž so dźěłaćerjej zraništaj. Brěčka so do wokolnych hasow a do bliskeje rěki Don wuliny. Kaž zamołwići informowachu, maja woni połoženje pod kontrolu. Čehodla je so twarjenje zwjezło, pak hišće njewědźa.

Praha (ČŽ/K). ANO politiskim stronam wočiwidnje spochi dale ćěka: Nic mjenje hač 33,5 procentow wobydlerjow by „hibanje njespokojnych“ financneho ministra-miliardara Andreja Babiša woliło, bychu-li w aprylu w Čěskej wólby sejma byli. Porno měrcej je to znowa přibytk wo štyri dypki. Tuchwilu knježaca ČSSD ministerskeho předsydy Bohuslava Sobotki by jenož hišće 16 proc. dóstała, z kotrymiž dyrbjeli so socialdemokraća na druhim městnje spokojić. Tole wupokazuje najnowši wólbny model Centruma za zwěsćowanje zjawneho měnjenja (CVVM), sposrědkowany medijam wot powěsćernje ČTK. Z přirostom poł procenta přińdźe KSČM dale na třeće městno. ODS tohorunja snadnje přibywa – z plusom dweju procentow docpěja wobydlerscy demokraća 10,5 proc. TOP 09, kotraž naposledk w sejmje scyła njeby zastupjena była, by šěsć proc. dóstała. Ze zapósłancami byštej w delnjej komorje parlamenta hišće zastupjenej byłoj KDU-ČSL (7,5 proc.) a wólbne zjednoćenstwo STAN (9,5 proc.). Piratam, Zelenym a dalšim małym stronam a zjednoćenstwam by zastup do sejma wostał zapowědźeny.

Berlin (dpa/K/SN). Wot 1. julija 21 milionam rentnarjam w Němskej znowa šerpatko připołoža. Knježerstwo je dźensa formelnje schwaliło před tydźenjemi wobzamknjene zwyšenje rentow. W zapadźe postupi renta na 1,9 procentow, we wuchodźe wo 3,59 procentow. Zwy­šenje rentow je přiměrjene aktualnemu wuwiću mzdow, kotrež zwyšichu so w starych zwjazkowych krajach wo 2,06 procentow a w nowych wo 3,74. Z tutej naprawu zrosće wuchodna rentowa hódnota na 94,1 procent porno zapadnemu niwowej. Tak pomjeńši so zdobom trochu rozdźěl mjez rentami na zapadźe a wuchodźe. Hač do lěta 2025 ma diferenca dospołnje přewinjena być. Za předwidźane zwyšenje rentow dyrbi so najprjedy 3,27 miliardow eurow wjace wudać. Klětu wučinja přidatny wudawk potom­ 6,5 miliardow eurow, rozprawja dźenik Passauer Neue Presse.

Hladanski pjenjez w zakonskim zawěsćenju přećiwo njezbožam so tež zwyši.