„Hdyž wólby demokratiju morja“
Wašnje dźensnišich wólbow mori demokratiju, měni belgiski historikar David Van Reybrouck. Na wupěranju Donalda Trumpa abo na brexiće so pokazuje, kak njekničomnosć, prózdnota abo tendenciozne medije demokratiju podrywaja. Najwjetši problem pak je, zo smě lud jenož mjez „haj“ a „ně“ wolić, zo čuje so desinformowany abo samo wobšudźeny. Wón zhubi dowěru, je njespokojny a móže politikarjam jenož srjedźny porst pokazać. Mnozy sej žadaja, zo dyrbjeli fachowcy wo komplikowanych prašenjach rozsudźeć. Ale to by nastajenje, zo elity činja, štož chcedźa, hišće zesylniło. Lěpje je, hdyž so demokratija dale wuwiwa. Hladajo na přikład na brexit namjetuje Van Reybrouck wólby z losowanjom. Tomu móhli tysac kmanych Britow wulosować, kotřiž maja chwile wo Europje rozmyslować. Woni dóstanu wšitke informacije, kotrež trjebaja, zo móža situaciju měrnje pruwować a wotpowědne namjety činić. Jich diskusija so dospołnje transparentnje wotměwa. Kandidaća, kotrychž njejsu wulosowali, smědźa přez medije sobu rěčeć a alternatiwy namjetować, wo kotrychž na kóncu lud wothłosuje.
Zarys stawiznowa časowych zwiskow
Mysle k nowej popularnowědomostnej knize wo „narodnostnej“ politice młodeje NDR
Ze 662 stronami je nowa kniha z pjera historikarja dr. Pětša Šurmana w rjedźe Spisow Serbskeho instituta „Sorbische Interessen und staatliche Minderheitenpolitik in der DDR“ jako žórłowa edicija z lěta 1947 do 1961 wonkownje nahladna a kompaktna. Ludowje prajene tuž tójšto na wahu přinjese. Z historiskeho a politiskeho wida ma wona přewšo wulku wědomostnu wahu. Prěni króć su zjawnosći přistupne dokumenty z prěnich lět mjeńšinoweje „narodnostneje“ politiki. Zajimowany čitar móže so na spušćomne žórła złožować, chce-li wotmołwu na prašenje, kak bě fundament pozdźišeje mjeńšinoweje politiki NDR twarjeny.
Jan Skala a žadyn kónc
Mysle ke knize Petera Kroha wo mjeńšinowej politice w Němskej a Europje
Při skale hudźić a hejsować
Festiwal Nukstock zaso kiwa
Mjeztym 18. raz wuhotuje 28. a 29. awgusta Nukničanske towarstwo barakka lěta 1997 załoženy hudźbny festiwal pod hołym njebjom Nukstock. Na swjedźenišću při skale změja tuž tež lětsa přećeljo twjerdych, swojoraznych a njewšědnych zynkow móžnosć, w přijomnej, nimale swójbnej atmosferje a za fairny fenk dohromady dźewjeć skupin dožiwić. Hłowne kapały su Mörkhimmel, death’n’roll-band z Prahi, Trecker – wokomiknje hišće skerje tajny tip za lubowarjow tak mjenowaneho stoner-rocka z Nürnberga – a běłoruscy folk-punkerojo z mjenom Dzieciuki, kotřiž prěni raz na sławnym łužiskim jewišću zahraja. Region zastupuja alternatiwno-progresiwna rock pěstowaca skupina Leika z Budyšina a serbscy awantgardisća Cat’s eye nebula z Wotrowa. Program wudospołnjeja indie-rock-weteranojo Fuckwinter z Halle, psy- chedelikarjo The roaring 420‘s z Drježdźan a tohorunja ze sakskeje stolicy pochadźaca klasiska hardcore-band Huntsville stairsweepers. Chłóšćenka za fanow čorno-ćěmneho punkmetala budu hercy Lötfett, kotřiž festiwal pjatk wječor we wosmich zahaja.
Nowa twórba serbskeje wuměłče
Wjesne cyłki ludźom wjeselo wobradźeli
W Sernjanach, Sulšecach, Koćinje, Smječkecach a druhdźe hołk a tołk knježiłoj – wšudźe z wopytom spokojom
Kóžde lěto znowa maja Sulšečanske žony dobre ideje za swój program. Tónraz bě jedna w serbskej drasće samo ze starym mopedom přijěła.Sezona lětušich wjesnych swjedźenjow so pomału nachila. Na někotrych wsach pak maja wobydlerjo swój swjatk hišće před sobu – kaž tónle kónc tydźenja w Serbskich Pazlicach, tydźenjej pozdźišo w Brětni/Michałkach a w septembru w Debricach (Döbra) a Ralbicach.
Tež lětsa běchu přewažnje wjesne kluby hromadźe z druhimi towarstwami kaž wohnjowej woboru, młodźinu a dalšimi cyłkami z wulkej prócu a lubosću swjedźenje přihotowali. Wšudźe su z wopytom spokojom, byrnjež wjedro tu a tam najrjeńše njebyło.
Ze soninami sej raj wotkrywataj
Beate Tarrach a Reinhard Simmgen chcetaj duch hudźby, spěwa a reje dale dawać
Na wulkich drjewjanych rězbowanych wrotach steji w čerwjenych pismikach: „Sperlingshof“. Tola jako na dwór stupju, njestrowja mje wrobliki, ale jako prěnjej wćipnej psaj Nelly a Pepito. Přiwšěm maja tež fifolaki swoje hnězdo, a to hnydom nad starymi kamjentnymi durjemi, w hlinjanym wobmjetku tykowaneho domskeho. Wottam su jenož mjelčo słyšeć.
Wobydlerjej statoka Beate Tarrach a Reinhard Simmgen so mje prašataj, hač smětaj psaj z powjaza pušćić, zo móhłoj mje zeznać. Njetraje dołho, to sedźi Nelly a pozdźišo tež Pepito při mojimaj nohomaj. Zda so, zo poskatej runja mi na to, što wobydlerjej statoka powědataj.
Čas a časnik njehrajetej rólu
Zda so mi, kaž by čas tu stejo wostał, znajmjeńša pomałšo běžał. Přetož kóždu rostlinu a kóžde stworjenčko Leichtfuß (Reinhard Simmgen) a Liederliesel (Beate Tarrach) do powědkow zapřijimataj, hdyž wo swojim žiwjenju w Sowrjecach a wo skutkowanju tam a druhdźe rozprawjataj. Na wšitko rady słucham, tež hdyž je mi kaž w bajce, kaž mjez soninami.
„Hońtwjerska powołanska“ rěč w serbskej maćeršćinje z Pawołom Rotu 5
Nastawk wo serbskich hońtwjerjach je bywšeho wučerja Pawoła Rotu pohnuł, wo serbskich zapřijećach hońtwjerjenja rozmyslować. Zhromadnje z nim wěnujemy so tejle zajimawej naležnosći: dźensa dalšim fachowym zapřijećam wokoło hońtwjerjenja.
Z hońtwjerskim kijom na łakańcu
Rěč je wupłód a njeparujomny srědk čłowjeskeho zhromadneho žiwjenja a dźěła, potajkim mjezsobneho dorozumjenja. W rozmołwje z hońtwjerjomaj sym nazhonił, zo su w nałožowanju a zrozumjenju słowow łakańca, čakańca a tłóčeńca mjez hońtwjerjemi zdźěla wotchilenja. Přičinu widźu w tym, zo nimamy dźensa wjace tajki jakny serbskorěčny wjesny wobswět. Ze zdrustwowjenjom ratarstwa wot 1960tych lět je so tón spochi wosłabjał a přetworjał. Hońtwa pak je hłownje we wjesnych kónčinach žiwje přitomna.
Byrnjež honitna zwěrina (jagdbares Wild) tež wot ratarskeho hospodarjenja potrjechena była, na činitosć hońtwjerja to přemóžacy wulki wliw nima. Horjeka mjenowanym třom hońtwjerskim zapřijećam přidam hišće dalše wažne słowo: čuchanje.
Čakańca
Přeća kupcow a kwalita chlěba su wobstajne wužadanje
Pjekarjo dyrbja zajimam časa a zežiwjenja wotpowědować
Strowe a wuwažene zežiwjenje hraje dźensa tak wulku rólu kaž lědma hdy. Zo bychu zajimam časa a zežiwjenja wotpowědowali, steja wosebje ći w srjedźišću napinanjow, kotřiž maja ludźi wšědnje z dobrymi a strowymi žiwidłami zastarać. Jedna skupina rjemjeslnikow je w našim času wobstajnemu wužadanju wustajena a dyrbi na trend časa abo přeća kupcow reagować – to su pjekarjo.
Hižo někotre lěta móža ći, kotřiž swój chlěb pola wjesneho abo tež měšćanskeho pjekarja kupuja, wobkedźbować, zo so poskitk chlěbow nimale tydźensce měnja a rozšěrja. Nimo tradicionalnych družin z pšeńčneje a žitneje muki ze zakisom jewja so dźeń a časćišo chlěby z přidatnymi zornjatkami rozdźělneho pochada, pječa z tym efektom, požiwanje hišće dale polěpšić. Kupcy su tak wužadani, poskitk pjekarjow raz wupruwować a sej wuwědomić, što na tym je, štož so tak w medijach abo tež w mnohich rozmołwach šěri.
Dźěło bě powołanje – jako wuměnkar dožiwja nětko aktiwne ...
Rentnar a što potom? – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanja přiwzać (2)
Někotři njemóža so tohole časa dočakać, tamni zaso nochcedźa scyła na njón myslić – na zastup do renty. Kajke maja wuměnkarjo žiwjenje abo starosće, chcemy ze seriju „rentnar a što potom?“ bliže wobswětlić.
Pod wuměnkom rozumi Jurij Měrćink z Bronja finale žiwjenja. A jako wuměnkar wón nětko tež swój čas wužiwa. Jeho dnjowy plan je pjelnjeny z najwšelakorišimi nadawkami a projektami, za kotrež ma skónčnje chwile.
