Na nó, sej zadźiwany prajach, dočitawši nowinske wozjewjenje před­sydy Domowiny. „Na přeće Domowiny, kotraž přeješe sej centralny zakoń, nadźěła tehdyša frakcija CDU w korespondency ze SPD a PDS zakoń ze 17 paragrafami“, rěkaše minjeny pjatk oficialnje ze Serbskeho domu. Nowy sakski Serbski zakoń bě krajny sejm 20. januara 1999 w Drježdźanach schwalił, potajkim před 25 lětami.

Wěrne na teksće je, zo měješe zakoń 17 paragrafow. Wěrnosći njewotpowěduje, zo „nadźěła tehdyša frakcija CDU“ jón. Njewěrne dale je, zo by so to hejgn stało „w korespondency“ ze SPD a PDS.

Stawizny noweho serbskeho zakonja sahaja do wichorojteho časa politiskeho přewróta: Tehdy wutwori so serbska dźěłowa skupina, demokratisce ze zastupjerjemi serbskeje zjawnosće nastajena.

John F. Kennedy zamordowany

Donnerstag, 23. November 2023 geschrieben von:

22. nazymnika 1963 wopyta nowy prezident Zjednoćenych statow Sewjerneje Ameriki (USA) John Fitzgerald Kennedy w zwjazkowym kraju Texas wulkoměsto Dallas. Cyły swět bě nastróženy, hdyž ludźo z rozhłosa zhonichu a w telewiziji widźachu, kak bu prezident najmócnišeho kraja swěta při jězbje we wotewrjenym awće wot atentatnika zatřěleny.

Ameriski atentatnik bu zajaty, ale potom wot dalšeho muža zatřěleny, kotryž chcyše pječa prezidenta wjećić. Pozadk atentata bu tak zakryty. Ludźo žarowachu w mnohich krajach wo młodeho sympatiskeho prezidenta USA a njemóžachu sej předstajić, zo so tajke złóstnistwo tam stanje.

Přesćěhowanje Židow w „Kristalowej nocy“

Donnerstag, 09. November 2023 geschrieben von:

9. nazymnik hraješe w 20. lětstotku w Němskej historisce wažnu rólu. W lěće 1918 wudyri 9. nazymnika Nowemberska rewolucija, kotraž spowali kejžorsku Němsku a nasta Weimarska republika. Pjeć lět po tym spytachu w Mnichowje na samsnym dnju Adolf Hitler a při­wisnicy jeho Němskeje nacionalsocia­listiskeje dźěłaćerskeje strony (NSDAP) w Bayerskej z pučom, kotryž podpěraše sobu bywši general Erich Ludendorff, byrgarske knježerstwo spowalić. Puč, kiž měješe spočatk namócneho wotstronjenja Weimarskeje republiki być, bu pak wot wobrónjenych mocow republiki ­rozbity a Hitler zajaty. Na 9. nazymniku 1989 bu w Berlinje hranična murja ­wotewrjena a z tym zahaji so kónc NDR a politiski přewrót.

Brězan zaso předsyda

Freitag, 25. August 2023 geschrieben von:

Serbska młodźina bě w powójnskich lětach 1946 do 1948 jara aktiwna w Domowinje a w dobrowólnych dźěłowych brigadach w Budyšinje při zrumowanju rozwalinow za twarnišćo noweho Serbskeho domu, w ratarstwje na polach w dwurěčnej Hornjej Łužicy, při natwarje zničenych serbskich wsow Łužicy a na mjezynarodnych młodźinskich twarnišćach w Juhosłowjanskej bě pilnje dźěłała. Wjeršk tutoho skutkowanja bě prěni Zjězd młodźinskich brigadow wot 19. do 22. žnjenca w Delnim Wujězdźe. Wo zakónčacym swjedźenju smy srjedu hižo pisali.

Zjězd serbskich brigadow

Mittwoch, 23. August 2023 geschrieben von:

22. žnjenca před 75 lětami zakónči so prěni Zjězd dźěłowych brigadow Serbskeje młodźiny w Delnim Wujězdźe z wulkim swjedźenjom z 10 000 wobdźělnikami. Serbska młodźina, nawjedowana wot Jurja Brězana, demonstrowaše ze swojimi dźěłowymi brigadami.

Delnjoserbski tydźenik 175 lět

Montag, 17. Juli 2023 geschrieben von:

Spočatk pražnika 1848, w lěće byrgarsko-demokratiskeje rewolucije w Němskej, wuńdźe w Choćebuzu prěni delnjoserbski časopis „Bramborski serski zassnik (Bramborski Serbski Casnik). „Ze Serbow wobstejacy wjesny lud, kotryž njeje zběžkej wotchileny, počina dźeń a bóle njeměrny być, štož wjele starosćow za wuchowanje měra načini. Dokal móhło tole wjesć, jeli so tute masy z měšćanskimi bjezdźěłnymi zjednoća, to ani rjec njemóžemy.“ Takle pisaše Choćebuske měšćanske zarjadnistwo w lisće na pruskeho wójnskeho ministra w aprylu 1848. W měrcu samsneho lěta wšak bě w Berlinje wobrónjena byrgarsko-demokratiska rewolucija wudyriła, kotraž da pruski princ Wylem (pozdźiši němski kejžor Wylem I., wot januara 1871) z wojakami a z kanonami porazyć. Strach před dalewjedźenjom a rozrostom rewolucionarnych wojowanjow pruskich knježacych bě tuž wulki.

Zhorjelc a Niska we Łužicy ćežišći

Donnerstag, 22. Juni 2023 geschrieben von:

W NDR bu wot popołdnja 17. junija wuwzaćny staw wuwołany, demonstracije a zhromadźizny ludźi kaž tež wopušćenje bydlenjow w nócnych hodźinach běchu zakazane. Přez zasadźenje sowjetskich tankow a dalšich pancerowanych jězdźidłow, jednotkow KVP a ludoweje policije, buchu demonstracije z namocu znjemóžnjene. W někotrych zawodach, kaž w Drježdźanach, pak hišće 18. a 19. junija stawkowachu. Městni nawodnicy stawkow a demonstracijow a rěčnicy na nich – dohromady 10 000 – buchu zajeći a na lěta jastwa zasudźeni, někotři samo k smjerći.

Milion dźěławych stawkował

Dienstag, 20. Juni 2023 geschrieben von:

Zo bě zběžk z demonstracijemi a stawkami za knježerstwo NDR a stronu SED njewočakowano 17. junija wudyrił, pak nje­trjechi. Jeničce wulku njespokojnosć ludnosće běchu podhódnoćili. Hižo 16. junija dopołdnja bě minister za statnu bjezstrašnosć Wilhelm Zaisser dźesatki ludźi stasi w ciwilu na wuradźowanja twarcow do Stalinoweje aleje pósłał, kotřiž nadrobnje wo tym rozprawjachu. Zaisser z toho a z postupowanjow dopołdnja 17. junija spózna, zo njebě protest centralnje rjadowany a organizowany, ale spontany a bjez nawodnistwa. Njewočakowaše, zo so rozestajenja tež na republiku rozšěrja. Tohodla po nócnych wuradźowanjach Zaisser, jeho statny sekretar Erich Mielke, šef Ludoweje policije Karl Maron, rozkazowar Kaserněrowaneje ludoweje policije (KVP) Heinz Hoffmann rozsudźichu, zo so policajske jednotki z Lipska, Magdeburga a Podstupima ­hišće w nocy na 17. junij do Berlina po­dadźa. Bu kruće přikazane, zo njesmědźa direktnje na demonstrantow a stawkowacych třěleć, ale jenož do powětra, zo bychu so tući nastróžili a rozběželi.

Politiske žadanja so přidružili (kónc)

Montag, 19. Juni 2023 geschrieben von:

Demonstrowacy twarcy wobzamknychu, zo podadźa so srjedu, 17. junija, zaso k domje ministerstwow a zo budu stawkować. Tole zdźěli tež skupina twarcow popołdnju w Zapadnym Berlinje Rozhłosej w ameriskim sektorje (RIAS). Rozhłosownicy RIAS wozjewichu žadanja twarcow Stalinoweje aleje wo cofnjenju zwyšenych dźěłowych normow, lěpše ćělne zastaranje za nich a dalše socialne polěpšenja. Namołwu twarskich dźěłaćerjow jutře, 17. junija, z nimi zhromadnje w Berlinje a republice stawkować za tute žadanja, pak RIAS jenož jónu wozjewi, dokelž so ameriski poradźowar za rozhłós a jeho sobudźěłaćerjo bojachu, zo wospjetowanje namołwy sowjetske wojerske organy rozhorja a zo móhli so pola ameriskeje komandantury hóršić. Z toho móhło přiwótřenje mjez sowjetskej a ameriskej komandanturu nastać.

Milion dźěławych 17. junija stawkowało

Freitag, 16. Juni 2023 geschrieben von:

Wažny měznik w stawiznach NDR a cyłeje Němskeje bě 17. smažnik před 70 lětami, kotryž je jako ludowy zběžk do stawiznow našeho kraja zapisany.

W lěće 1953 bě so hospodarske a politiske połoženje w Němskej demokratiskej republice (NDR) rapidnje pohubjeńšiło. 7. oktobra 1949 wutworjeny druhi němski stat měješe wo wjele špatniše hospodarske wuměnjenja hač Zapadna Němska, hdźež so hižo zdawna hospodarske a industrielne kónčiny koncentrowachu. Wuchadźišćo bě tuž w NDR za industrielne wuwiće słabše hač w Zwjazkowej republice Němska (ZRN). Planowanske hospodarstwo njebě tak wuspěšne kaž w zapadźe a nimo toho dyrbješe NDR jako jenički němski stat hoberske wójnske reparacije za Sowjetski zwjazk a Pólsku zapłaćić, hačkuli bě cyła Němska wójnu přěhrała. Dogmatiska politika strony SED přinošowaše dale k njespokojacym rezultatam w hospodarstwje a towaršnosće, štož mnohich ludźi rozhori. Sowjetski zwjazk njepodpěrowaše a njemóžeše tež młody stat w Němskej podpěrać kaž USA na zapadźe ze swojim Marshallowym planom, kapitalistiske hospodarstwo statow skrućić.

Serbska debata

Neuheiten LND