Jan Gotthelf Běmar

Donnerstag, 14. März 2024 geschrieben von:
11. nalětnika 1704 narodźi so w Budestecach jako syn fararja Jana Běmarja pozdźiši duchowny a spisowaćel nabožnych spisow Jan Gotthelf Běmar. Jeho nan bě z dalšimi fararjemi cyłu bibliju zeserbšćił, kotraž bu 1728 ćišćana. Dźěd z maćerneje strony Jana Gotthelfa Běmarja běše farar Michał Frencl z Budestec, sobuzałožer hornjoserbskeje spisowneje rěče a přełožowar 1706 ćišćaneho Noweho zakonja do serbšćiny. Jan Gotthelf Běmar běše w Jenje a Lipsku teologiju studował a bu 1734 w Rychwałdźe na fararja zapokazany. Štyri lěta po tym bě z duchownym w Hornim Wujězdźe. 1745 bě z diakonom w Budyšinskej Pětrowej cyrkwi, doniž z 43 lětami zahe, 29. jutrownika 1747, njezemrě. Wón běše znaty kěrlušer, zestaja hižo z 28 lětami na namjet swojeho nana „Přidawk k tym němskim a serskim kyrlišowym kniham“, 1732 w Budyšinje ćišćany. Jeho nabožna kniha „Wučba wot spočatka teho křesćijanstwa“ wuńdźe 1741 prěni króć w Bu­dyšinje a bu hišće dźewjeć króć nakła­dowana. 1733 wuda wón wot njeho zestajene a rozšěrjene spěwarske pod titlom „Duchomny wopor wěrnych křesćijanow aby Kyrlišowe knihi“. Wone buchu 1740 druhi króć wudate. Manfred Laduš

Horst Šlosar

Mittwoch, 13. März 2024 geschrieben von:
10. nalětnika před 60 lětami zemrě w ródnych Drježdźanach moler, grafikar a lawreat Myta Ćišinskeho Horst Šlosar. Pochowany bu na Drježdźanskim pohrjebnišću w Strěžinje. Narowny pomnik bu na namjet Jurja Łušćanskeho zhotowjeny a 23. septembra 2019 wotkryty, při čimž hódnoćeše Łušćanski jeho žiwjenje a skutkowanje. Šlosar narodźi so 23. požnjenca 1903 w sakskej stolicy. Jeho nan bě čěski moler w Mišnjanskej pórclinowej manufakturje a mać bě Serbowka. Horst Šlosar nawukny tohorunja w Mišnje powołanje pórclinoweho molerja a studowaše potom na Drježdźanskej akademiji tworjaceho wuměłstwa. Wón bu mišterski šuler sławneho molerja Otta Dixa. Po tym skutkowaše w sakskej stolicy jako swobodny wuměłc. Mnoho jeho tehdy nastatych twórbow a jeho ateljej buchu z woporom bombardowanja Drježdźan přez ameriske a jendźelske lětadła srjedź februara 1945. Jako čłon Koła serbskich wuměłcow wot lěta 1949 stwori Horst Šlosar tójšto mólbow ze serbskimi motiwami a wo dźěle a žiwjenju Serbow, tak na přikład wolijowej mólbje „Burska delegacija“ a „Serbowka na twarnišću wulkokombinata Čorna Pumpa.

Dr. Arnošt Muka

Dienstag, 12. März 2024 geschrieben von:

10. nalětnika 1854 narodźi so we Wulkim Wosyku gymnazialny profesor, dr. phil., rěčespytnik, ludowědnik a wurjadny spěchowar serbskeho narodneho žiwjenja dr. Arnošt Muka do swójby serbskeho kublerja. W Lipsku studowaše teologiju, slawistiku a klasiske rěče a bě lěto wučer na Žitawskim a tři lěta na Budyskim gymnaziju. Wědomje aktiwnje za serbstwo skutkowaceho wučerja přesadźichu 1883 na gymnazij w Kamjenicy. Wot lěta 1887 do 1916 wučerješe na gymnaziju w Freibergu, powoła so na konrektora, profesora a studijneho radźićela a wróći so 1917 jako wuměnkar do Budyšina.

Jan Bohumił Nyčka

Montag, 26. Februar 2024 geschrieben von:
26. februara 1904 zemrě w Charlottenburgu pola Berlina serbski wučer a spisowaćel Jan Bohumił Nyčka. Wón narodźi so we Wojerecach jako syn chudeho krawca. Wotrosće tež w Blunju pola přiwuznych a přiswoji sej nimo Wojerowskeje serbšćiny tež narěč Blunjanow. Wobdarjeny pachoł wopytowaše wučersku preparandu w Bórkhamorje z hornjoserbskej wučbu a wučerski seminar w delnjołužiskej Starej Darbni. Prěnje wučerske městno bě w Sprjejcach (Spreewitz) na mjezy k Delnjej Łužicy. 1846 wopušći łužisku domiznu a poda so do Poruhrskeje. Tam wučerješe najprjedy dwanaće lět w syrotowni a wot 1858 hač do 1894 w Essenje. W Poruhrskej, hdźež tysacy Polacy w hórni­stwje dźěłachu, nawukny jeje rěč a wudźerži wuske zwiski k pólskim swójbam, wosebje tych z ewangelskej nabožinu. 1894 poda so na wuměnk do Charlottenburga, hdźež dósta dowolnosć serbske kemše za słužowne a wojakow swjećić. 1873 přistupi Maćicy Serbskeje a dopisowaše wo swojich pućowanjach a wo Poruhrskej kaž tež wo swojim dźěćatstwje we Łužicy, na přikład „Pastyrske žiwjenje w Blunju před 60 lětami“ a přinoški wo serbskej rěči a narěčach. Manfred Laduš

Michał Hórnik

Freitag, 23. Februar 2024 geschrieben von:

„22. małeho róžka 1894 zemrě nahle w Budyšinje 61lětny farar, spisowaćel a předsyda Maćicy Serbskeje Michał Hórnik. „Po minjenju njezapomniteho wodźerja serbskeho naroda J. A. Smolerja njeje naše Serbstwo žanu hłubšu ranu poćerpiło hač ze smjerću šolastika Michała Hórnika, nahle a přezahe wot nas wotwołany wo­srjedź dźěła za swój lubowany serbski lud. A za nas Serbow želeše za Michała Hórnika wšón wučeny słowjanski swět.“ Tak ­pisaše dr. Arnošt Muka w swojim wob­šěrnym jědnaćestronskim nekrologu w Časopisu Maćicy Serbskeje, kotryž bě 26 lět sam redigował. Wjace hač sto sobužarowacych pismow dósta Maćica Serbska ze Serbow a wukraja k smjerći Hórnika, w něhdźe 50 serbskorěčnych přinoškach, w na 40 čěskich medijach, we wjace hač 30 pólskich, dźesać ruskich nowin a wjacorych němskich medijach na njeboćič­keho spominachu.

Jurij Šěrc

Dienstag, 20. Februar 2024 geschrieben von:

16. małeho róžka 1634 narodźi so w Delnim Wujězdźe jako syn duchowneho ­Jana Šěrca pozdźiši farar a w swojim času jara woblubowany kěrlušer Jurij Šěrc, němsce so Scherz pisaše. Wón wopy­towaše Budyski gymnazij, hdźež matu­rowaše, a studowaše potom w Lipsku ewan­gelsku teo­logiju. Wot lěta 1655 hač do 1660 bě z diako­nom w Ketlicach pola ­Lubija a bu 1660 z wosadnym fararjom w Dubcu, hdźež 8. požnjenca 1674, hakle 40­lětny, zahe zemrě. W Dubcu je wón epistle, swjedźenske a njedźelske sćenja zeserbšćił, kotrež so pozdźišo pak lědma trjebać hodźachu. „Wjele lěpje ­běchu ­so jemu jeho serbske kěrluše ­poradźili, kotrychž je někotre přeło­žił a praja wo nim w tutym na­stupanju prěnim wu­dawarju serbskich spě­warskich, zo je wón tón najprěniši był, kiž je do praweho hrona prawych składow ze­stajene serbske kěrluše wudźěłał.“ – Tak pisa farar, ­literarny historikar a bi­­bliograf Korla Awgust Jenč w při­nošku „Spi­sowarjo serbskich rukopisow hor­njołužiskich ewangelskich Serbow hač do lěta 1800“ w Časo­pisu Maćicy Serbskeje 1875.

Manfred Laduš

Jakub Lorenc-Zalěski

Montag, 19. Februar 2024 geschrieben von:

18. małeho róžka 1939 zemrě w Berlinje pola swojeje dźowki hajnik, spisowaćel a narodny prócowar Jakub Lorenc-Zalěski. Wón bu w ródnym Radworju na kěrchowje w rowje pochowany, w kotrymž pozdźišo tež jeho mandźelska, jeho sotra Kata Čornakowa a jeje mandźelski posledni wotpočink namakachu. Po wotstronjenju narowneho kamjenja na Čornakec swójbnym rowje da Maćica Serbska w lěće 2009 za Jakuba Lorenca-Zalěskeho, kotryž bě wot 1907 z jeje čłonom, narownu taflu postajeć. Na njej steji w złotych pismikach: „Jakub Lorenc-Zalěski“, jeho žiwjenske daty a „narodowc a spisowaćel“.

Narodźi so 18. pražnika 1874 do žiwnosćerskeje swójby a bu chowanc Serbskeho seminara w Praze. Njestudowaše pak teologiju, ale rozsudźi so za wukubłanje na hajnika a dźěłaše jako tajki w kónčinach nad Rynom. Hižo w tutym času spisa Lorenc někotre mjeńše literarne dźěła za „Kwětki“ a za časopis „Łužica“, w kotrymž wozjewi tež 1898 wjetšu wuměłstwowu bajku „Wostašan“ a stawizniske powědančko „Serbscy rjekojo“ (1900 a 1922). 1920 nawróći so do Łužicy, zasydli so do Běłeje Wody a po tym do Slepoho, hdźež kupi sej rězak.

Arnošt Bohuwěr Jakub

Freitag, 09. Februar 2024 geschrieben von:
4. februara 1854 zemrě w Budyšinje farar na Michałskej cyrkwi Arnošt Bohuwěr Jakub. Wón, jeho mandźelska, syn Jan, kiž bě profesor a kubłar princow w Drježdźanach, a dalši swójbni su w rownišću na Tuchorju pochowani. Wón bě so 16. małeho róžka 1800 w sprjewinym měsće jako syn korčmarja narodźił. Studowaše w Lipsku teologiju a bě podstarši Serbskeho prědarskeho towarstwa. Po studiju bě duchowny w Lubiju, druhi farar w Njeswačidle, 22 lět farar Michałskeje wosady. Jako tajki podpisa wón 1834 sobu žadanje ewangelskich serbskich fararjow na sakske knježerstwo serbsku wučbu w šulach zaručić. Arnošt Jakub bě jara kraloswěrny a wukonješe sobu censuru serbskeho pismowstwa. Jemu dowolichu tuž statne instancy 1848 zawjedźenje serbskich bohosłužbow w Drježdźanach, kotrež tam něšto lět swjećeše. Jakub słušeše 1847 do sobuzałožerjow Maćicy Serbskeje a bě jeje městopředsyda. 1848 zastupi do Serbskeho rěčenskeho towarstwa, ale ­Wulku próstwu Serbow na krala njepodpisa a wotpokaza tež dalše žadanja ludu.

Jan Pječka

Donnerstag, 08. Februar 2024 geschrieben von:
3. małeho róžka 1854 narodźi so rězbar Jan Pječka w Budyšinje jako syn rězbarja. Wón nawukny powołanje kaž nan a měješe wot lěta 1879 hač do smjerće 12. hodownika 1926 samostatnu dźěłarnju rězbarja. Hłownje stwori kaž hižo nan za katolske rowy narowne kamjenje a za nje tež wuměłstwowe postawy jako pychu. Wón je za wšelake wosobiny wuměłsku pychu za jich posledni wotpočink stworił. Na sławnym Mikławšku nadeńdźemy wjacore jeho narowne pomniki z postawami a nabožnymi symbolemi, tak za poslednjeho serbskeho biskopa Jurja Łusčanskeho (1839–1905) narowny kamjeń z křižom na nim a narownej platu před nim. Za Michała Hórnikowy row je stworił za narowny pomnik postawu skřižowaneho a postawje swjateju japoštołow Cyrila a Metoda. Pódla rowa Hórnika je pochowany kapłan, spisowaćel a rěčewědnik Michał Róla (1841–1881). Tež jeho na­rowny kamjeń je Pječka stworił. Za 1804 w Zejicach narodźeneho a 1895 zemrě­teho fararja a spisowaćela Michała Buka je zhotowił narowny kamjeń a jeho pychu při wonkownej muri wołtarnišća a dalše wuměłske sakralne drohoćinki Baćoń­skeje cyrkwje. Manfred Laduš

Handrij Zejler

Freitag, 02. Februar 2024 geschrieben von:

1. februara 1804 narodźi so w Słonej ­Boršći do swójby studnjerja a žiwnosćerja farar, Serbow narodny basnik a załožićel našeje narodneje kultury Handrij Zejler. Nadarjeny hólčec wopyta Budyski gymnazij. Studowaše w Lipsku teologiju a bu ze stipendijom Budyskeho tachantstwa podpěrany. „Z njeboćičkim Zejlerjom zhubichmy jednoho z najzasłužbnišich Serbow, sobuzałožerja a wužiwarja noweho serbowstwa, sławneho pěsnjerja a pilneho spisowarja, kotrež mjeno budźe so w stawiznach serbskeje rěče a literatury wěčnje błyšćić.“ Tak pisaše Michał Hórnik w nekrologu za 15. winowca 1872 we Łazu zemrěteho Zejlerja, kotrehož bě tam wot lěta 1835 z wob­lubowanym wosadnym fararjom.

Serbska debata

Neuheiten LND