×

Nachricht

Failed loading XML...

Korla Arnošt Pjekar

Dienstag, 15. März 2022 geschrieben von:

9. nalětnika 1822 narodźi so chěžkarskej swójbje na Židowje pola Budyšina pozdźiši serbski wučer a doprědkar Korla Arnošt ­Pjekar. Nadarjeny pachoł chodźeše štyri ­lěta na Krajnostawski wučerski seminar w Budyšinje, hdźež su so tehdy tež Korla Awgust Kocor, Jan Bohuwěr Mučink, Jan Barko a dalši na wědomych serbskich wučerjow kubłali. W lěće 1842 nastupi swoje prěnje wučerske městno na Židowje, kotrež 1850 wopušći. Po tym bě 34 lět wučer w Budyšinje a kantor Michałskeje wosady. Pjekar bě mjez doprědkarskimi pedagogami za čas serbskeho wozrodźenja w lětomaj rewolucije 1848 a 1849 a bě zdobom jedyn z najaktiwnišich. 1847 bě mjez sobuzałožerjemi Maćicy Serbskeje, štyri lěta čłon jeje předsydstwa, dale pokładnik a hač do lěta 1859 składnik knihow. 1848 je Wulku próstwu Serbow sobu zdźěłał.

Jan Wjacsławk

Freitag, 04. März 2022 geschrieben von:
Dźensa před 125 lětami narodźi so we Wojerecach syn železnicarja, pozdźišo krawski mišter, mějićel wobchoda za narodnu drastu, braška, ludowy wuměłc a aktiwny Domowinski funkcionar Jan Wjacsławk. Wón nawukny powołanje krawca a wotewrě 1926 na Złokomorowskej w ródnym měsće wosebity wobchod a krawcownju za serbsku narodnu drastu. Po jeho smjerći 9. awgusta 1963 je jeho dźowka Hana Bejmina wobchod přewzała. Jan Wjacsławk bě wuběrny znajer wosebje Wojerowskeje drasty, poradźowaše jeje nošerki, zhotowješe a předawaše jim drastu a wušiwanki, kotrež zdźěla sam zhotowi. Njebě jenož wušiwar, ale tež wuběrny debjer jutrownych jejkow. Na mnohich wustajeńcach je jejka prezentował a z nimi na wubědźowanjach prěnje myta dobył. Za čas NDR bě poradźowar a hłowny akter dokumentarneju filmow „Hdyž Jank a Hanka kwasujetaj“ a „Přa­slica a póstniski kwěćel“. 38 lět bě woblubowany ewangelski braška. Do lěta 1937 bě předsyda Serbskeho burskeho towarstwa Wojerecy a po 1945 Domowinskeje skupiny Wojerecy-Stare město. W lěće 1935 je posledni Domowinski zjězd do zakaza přez nacijow sobu organizował. Manfred Laduš

Marjana Domaškojc

Montag, 28. Februar 2022 geschrieben von:
Dźensa před 150 lětami narodźi so w Cazowje (Zahsow) pozdźiša delnjoserbska pěsnjerka a spisowaćelka Marjana Domaškojc swójbje wjesneho krawca. 45 lět dźěłaše wona w bliskim Choćebuzu w tekstilnej fabrice. Jako wědoma Serbowka chodźeše čas žiwjenja w narodnej drasće. Srjedź 1920tych lět zezna Domaškojc redaktorku Serbskeho Casnika a spisowaćelku Minu Witkojc, kotraž ju do basnjenja a pisanja pohonjowaše. Tak wozjewješe basnje wo přirodźe a wjesnym žiwjenju. Zdobom ludźi namołwješe pěstować maćeršćinu a ludowe tradicije, zo by so serbstwo zachowało. Jeje najwjetše literarne dźěło bě 1929 spisana socialnokritiska hra „Z chudych žywjenja“, prěnja swojeho razu w serbskej dramatice. Po wozjewjenju w časopisu „Łužica“ pak njejsu kruch w Serbach hrali, ale w čěskim přełožku Karela Kyasa 1932 w Praze, Mladej Boleslavje a druhdźe w Čěskej. Žadanje nacijow, w hrě jewjacemu so židowskemu wikowarjej dać negatiwny raz, wona wotpokaza, na čož bu wot fašistow wobkedźbowana. Dalšu lóštnu hru „Šwickojc pytaju źowku“ je NSLDź 1977 wuspěšnje předstajało. Domaškojc zemrě 11. žnjenca 1946 w Cazowje. Manfred Laduš

Jan Kósk

Donnerstag, 24. Februar 2022 geschrieben von:
Dźensa před 25 lětami zemrě wučer a kulturnik Jan Kósk w Barće. Wón bě so 4. nazymnika 1930 w Chrósćicach w skromnych poměrach narodźił. Bě šuler gymnazijow w Čěskej Lipje a Warnoćicach. Wuchodźiwši Serbski wučerski wustaw w Radworju bu wón nowowučer w Njebjelčicach a Bóšicach. Sta so z fachowym wučerjom serbšćiny a z diplomowym pedagogu. Wjele lět wukonješe zamołwitu funkciju sektorownika w kul­turnym ministerstwje NDR a je so jako tajki wobšěrnje a z angažementom za rozkćěw našeje powołanskeje kultury a ludoweho wuměłstwa zasadźał. Na organizowanju a přewjedźenju sydom centralnych festiwalow serbskeje kultury měješe wažny podźěl. Postarał je so wo wukrajne wuprawy. Swojich wulkich nazhonjenjow na polu serbskeje kultury dla je po zjednoćenju Němskeje jako njeparujomny fachowc w zwjazkowym ministerstwje nutřkowneho skutkował. Je tež spisowaćelił a basnił. Wot njeho je mjez druhim činohra „Nalětnje njewjedro“, kotraž měješe w Budyskim NSLDź prapremjeru. Dale spisa poem „Z rańšej hwězdu sony du“ a někotre spěwy.

Michał Cyž

Montag, 21. Februar 2022 geschrieben von:
13. małeho róžka 1947 zemrě w Šěra­chowje justicny rada, prawiznik a wjelelětny zarjadnik stareho Serbskeho domu na Budyskich Lawskich hrjebjach Michał Cyž. Narodźił bě so 7. meje 1858 ku­blerskej swójbje w Žuricach. Wón bě chowanc Serbske­ho seminara a studowaše po maturiće w Praze a Lipsku prawnistwo a filozofiju. Po studiju bě referendar w Šěrachowje a Budyšinje a na krajnym sudnistwje w Lipsku. Dalšeje słužby w statnej justicy so Cyž wzda. Wot lěta 1895 do 1928 skutkowaše wón w Budyšinje jako prawiznik a notar. Nimale 19 lět bě na wuměnku w Šěrachowje. Wot lěta 1891 přisłušeše Maćicy Serbskej, w kotrejž je we wšelakich načolnych funkcijach wjele lět aktiwnje skutkował. Wot lěta 1897 bě čłon twarskeho wuběrka Maćičneho Serbskeho domu. 1898 dowěrichu jemu wažnu funkciju hospodar­ske­ho zarjadnika ležownosćow Maćicy a po wote­wrjenju Serbskeho domu zdobom nadawk zarjadnika hač do lěta 1928. W Budyšinje předsydarješe přez lětdźesatki ­katolskemu šulskemu towarstwu. Dale bě aktiwny městopředsyda To­war­stwa ­Cyrila a Metoda. Maćica Serbska po­mjenowa Michała Cyža 1922 za swojeho čestneho čłona. Manfred Laduš

Bjedrich Awgust III.

Freitag, 18. Februar 2022 geschrieben von:
18. małeho róžka 1932 zemrě na swojim šleskim hrodźe Sibyllenort blisko Wrócławja posledni sakski kral Bjedrich Awgust III. hakle 67lětny. 9. nowembra 1918 bě ­posledni knježacy monarch rodu Wettinow saksku stolicu wopušćił, w kotrejž bě dźeń do toho rewolucija wudyriła a kral ze zastojnstwa wuhnaty. Na hrodźe Sibyllenort bydleše Bjedrich Awgust hač ­do smjerće. Rozžohnował bě so ze Sakskej z wuprajenjom: „Čińće swój njerjad sami!“ Rodźeny 25. meje 1865 bě nan šěsć dźěći. Jeho mandźelska, rakuska princesna Luisa z Toskany jemu z lubowarjom ćekny, a 1903 bu­štaj dźělenaj. 1904 sta so Bjedrich Awgust III. z kralom a je tež wjackróć Serbow wopytał. Měješe k nim kaž tež jednoremu ludej tolerantne poćahi. Dokelž so rady mjez ludźimi wuchodźowaše a sakski dialekt ­rěčeše, bě jara wob­lubowany. Hačkuli bě generalny pólny maršal a najwyši rozkazowar sakskeho wójska, njeje so na wójnje wobdźělił. 22. małeho róžka 1932 dowjeze wosebity ćah ćěło zemrěteho do Drježdźan. 500 000 Saksow, mjez nimi tež byrgarske knježerstwo, so ze zemrětym rozžohnowachu, nic pak politikarjo SPD a KPD. W rownišću katolskeje Dwórskeje cyrkwje bu pochowany.

26. wulkeho róžka před sto lětami zemrě w Choćebuzu delnjoserbski wučer a redaktor Bramborskeho Casnika Kito Šwjela. „Chceće-li wědźeć, štó Kito (Křesćan) Šwjela bě, dyrbiće so wobhonić w jeho Bramborskim Casniku. Z tutym tydźenikom je so wón swojemu delnjoserbskemu ludej do wutroby zapisał. Mnozy so dźiwachu, zo bě jemu móžno kóždy tydźeń dlěje hač 50 lět při wšelakich druhich pismach tajku nowinu napisać a Serbam přepodać. W krótkich a dlěšich nastawkach rozwučowaše wón swój serbski lud jako jeho duchowny nawoda.“ Tak pisaše rowjenk Šwjele Wylem Nowy, farar w Choćebuskej Serbskej cyrkwi a awtor rjadu „Z božego kralejstwa“, w Bramborskim Casniku ­wo Kiće Šwjelu. 21. małeho róžka 1836 bě so Šwjela ratarskej swójbje w Zaspach pola Choćebuza narodźił. Wopytawši wu­čerski seminar w Nowej Cali bě wón pjeć lět wučer w Žergonju a dalše pjeć lět ­we Wjelikim Wóseńku (Groß Oßnig). 44 lět wučerješe w Skjarbošcu (Schorbus), doniž njepoda so na wuměnk w Choćebuzu, hdźež je na Sewjer­nym pohrjebnišću pochowany.

Skupina Warnoćicy

Mittwoch, 26. Januar 2022 geschrieben von:
Po wójnje namakachu mnozy młodźi ­Serbja dźěłowe městno w Rumburku, Jiříkovje, Šluknovje a wosebje we Varnsdorfje/Warnoćicach. Tam so woni hižo wot meje 1946 prawidłownje pod nawodom Pawoła Kmjeća w hotelu Stalingrad w centrumje města schadźowachu. W pozdźišo zwottorhanym hotelu załožichu 22. wulkeho róžka 1947 Domowinsku skupinu města. Za předsydu wuzwolichu Bjarnata Rachela, za městopředsydu Pawoła Kmjeća, za zapisowarku Hanu Kowcec a za jeje zastupjerku Moniku Justec. Na tehdyšej Stalinovej (dźensa Národní) dóstachu Serbja swójski dom. W pjeć měšćanskich dźělach přeprošachu dowěrnicy na zarjadowanja. Čłon skupiny, pater Michał Rab, je ze Serbami hač do februara 1948 (po tym bu wot komunistow nachwilnje zajaty) prawidłownje kemše swjećił, organizowaše tež putnikowanje. Serbscy dźěłaćerjo mějachu koparske mustwo, hrajachu přećiwo čěskim mustwam, ale zetkachu so tež z juhosłowjanskim mustwom dźěłaćerjow a nastupichu wjackróć přećiwo wubrance serbskich studentow/šulerjow. Skupina Warnoćicy měješe měšany chór, dźiwadłowu kaž tež rejwansku skupinu.

Dr. Pawoł Kurjo

Mittwoch, 19. Januar 2022 geschrieben von:
Prawiznik, redaktor a stawizniski slědźer dr. Pawoł Kurjo narodźi so 14. wulkeho róžka před 125 lětami žiwnosćerskej ­swójbje w Radworju. Najprjedy bě chowanc Serbskeho seminara w Praze, po tym złoži maturu na Budyskim gymnaziju. Wot lěta 1919 do 1924 studowaše prawnistwo w Lipsku a bě na to referendar w Žitawje, Grimmje a w hornjołužiskim Hródku, prjedy hač zasydli so jako prawiznik w Stołpinje, měješe tež prawo zakitowanja na Budyskim sudnistwje. Z nastupom studija 1919 załoži wón ­časopis Serbski student a bě jeho prěni ­redaktor, podpěrowacy narodne hibanje Arnošta Barta-Brězynčanskeho. Zaběraše so tež ze stawizniskim slědźenjom. Zhromadnje z wučerjom Janom Brylom spisa 1920 ćišćane Serbske stawizny w zań­dźenosći a přitomnosći. Dale pisaše fejetony za Serbske Nowiny a časopisy. W lěće 1920 přistupi tež Maćicy Serbskej. Swojeho bywšeho wučerja na Radworskej šuli ­Michała Nawku, kiž bě zwiskow do Čě­skeje a k tamnišim přećelam Serbow wulkopřerady dla wobskorženy, je Pawoł ­Kurjo 1934 jako prawiznik z wuspěchom zakitował. 22. pražnika 1935 zaja jeho boža ručka. Manfred Laduš

Arnošt Grofa

Dienstag, 18. Januar 2022 geschrieben von:
16. wulkeho róžka 1922 narodźi so Arnošt Grofa w Chasowje serbskej ewangelskej ratarskej swójbje. Tež wón bu pilny a swědomity ratar-prodrustwownik. Po nanje přewza Domowinsku skupinu Chasow a je jej lětdźesatki předsydarił. Skupina bě najaktiwniša towaršnostna móc we wsy. Staraše so sylnje wo hajenje serbskeje kultu­ry a nałožowanje maćeršćiny. Pra­wi­dłownje organizowaše předsyda kubłanske wulěty kaž tež literarne wječorki. Sam je wo domiznowědnych temach přednošował. 17 lět je ze swojim dobrym hłosom w Radworskej Meji sobu spěwał. Wuběrny znajer starych serbskich wopřijećow ratarstwa a přirody je pilnje do serbskeho dźenika a Pomhaj Bóh dopisował. 1991 dósta Myto Domowiny. Grofa bě wjele lět w cyrkwinskim předstejićerstwje Njeswačanskeje wosady, bě městopřed­syda Serbskeho wosadneho zwjazka a je so ze swójbnymi na Serbskich cyrkwinskich dnjach aktiwnje wobdźělał. Po towaršnostnym přewróće bě mjez prěnimi čło­nami wozrodźeneje Maćicy Serbskeje, je 1994 Serbske ewangelske towarstwo sobu­ załožił a w jeho předsydstwje přikładnje sobu skutkował. 6. januara 2014 wón zemrě.

Neuheiten LND