Dešno (mih/SN). W nowej wosebitej ­wustajeńcy Dešnjanskeho Domizniskeho muzeja nańdźeš wot předwčerawšeho wotmołwu na prašenje, što so za „módrej póndźelu“ abo słowom „womódrić“ chowa. Pokazuja tam dźěle drasty z módroćišća, z kotrehož mustrow hižo widźiš, do kotreho drastoweho regiona wone słušeja. Wustajene pak su runje tak modle, z kotrymiž mustry na módrobarbjeny płat přinjesu. Kombinowane su tele eksponaty ze serbskej drastowej modu moderny. Wšako módroćišć jeno za narodnu drastu njepředźěłuja, ale tež za přewšo moderne wudźěłki. Kak su z Łužicu wusko zwjazany płat na moderne wašnje předźěłali, wo tym swědča w nowej wosebitej přehladce mnohe rjane designerske kruchi. Wobdźiwać móžeš jeansy z módroćišća, rubjane šaty z módroćišćowej kromu a wjele wjace. Na wustajenych fotach je zwobraznjene, kak módroćišćer při dźěle postupuje.

Wot 8. do 10. julija 1950 bě Budyšin ­hosćićel třidnjowskeho Zjězda Serbow, na kotrymž so něhdźe 150 000 ludźi wobdźěli. Ličba wšak dopokazuje, zo njeběchu jeno Serbja přichwatali, ale zo běchu wjetšina hosći Němcy z Łužicy. Na němskim plakaće, kotryž za wopyt zjězda wabješe, steješe tuž w němskej rěči: „Kulturne zetkanje Serbow w znamjenju Nacionalneje fronty“. Plakat ry­sował bě Měrćin Nowak-Njechorński. Na nim widźeć běchu młoda Serbowka we Wojerowskej drasće z młodym pioněrom, starši Serb z typiskej čapku z přityknjenymi kwětkami a pachoł z mejskej žerdźu. Zjězd Serbow organizowała je narodna organizacija Domowina zhromadnje z Nacionalnej frontu.

10. julija 2000 zemrě diplomowy wučer, awtor a nowinar Franc Rajš w Budyšinje. W delnjošleskim Trachenbergu (Żmigród) bě so wón 16. oktobra 1925 narodźił. Jako wójnski jaty w Čěskej nawjaza zwiski k Domowinje a přesydli so 1948 do Wojerec. Na Serbskim wučerskim wustawje w Radworju sej serbšćinu jara derje přiswoji a sta so z wuznawacym swěrnym Serbom. Wučerješe w Čornym Chołmcu, bě šulski direktor we Wulkich Ždźarach a woženi so 1955 ze serbskej wučerku z Mješic. Dale běše šefredaktor „Serbskeje šule“, nawoda a šeflektor wotrjada za serbske wučbnicy a 1958 prěni načolnik LND. Něhdźe 400 knihow a wučbnicow LND w jeho zamołwitosći wuda. Wot lěta 1951 do 1965 bě wón čłon Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny, tři lěta hłownohamtski sekretar zwjazkoweho předsydstwa za kulturu a kubłanje. Skutkowaše we wotrjedźe serbske šulstwo Akademije pedagogiskich wědomosćow NDR, jako archiwar Noweje doby a sekretar Instituta za serbski ludospyt. Spisa něhdźe 20 přiručkow a wučbnych brošurow, 1987 knihu „Stawizny Domowiny we słowje a wobrazu“ a „Serbske towarstwa hač do lěta 1937“. Manfred Laduš

„Syman Pětr Cyž budźe nowy jednaćel LND, 2. přechod projekta ,Naša serbska kniha‘ je zahajeny, knižne wiki w Lipsku su wotprajene“. Takle zahajich na tymle městnje swoju kolumnu spočatk měrca. Mjeztym jenož w nakładnistwje nowy wětřik njeduje. Po cyłym swěće je so „worakaweho“ koronawirusa dla mnoho změniło. Nimo Lipšćanskich su tež knižne wiki w Praze wupadnyli, kaž nimale wšitke zjawne zarjadowanja. Tola wichory su přeco zaso byli, pomyslmy jeno na čas před 30 lětami, jako so cyły stat z politiskeje karty zhubi. Z měrliweje rewolucije za reformami žedźaceho so ludu sćěhowaše zrazom politiski přewrót, a ludźo móžachu so lědma dodźiwać, kak spěš­nje stejachu před wulkej nowej swobodu. Kak pak ju wužiwać, kak z nowymi wobstej­­nosćemi wobchadźeć – to bě mnohim ho­berske eksistencielne wužadanje. Porno tomu je korona ... špatne přirunanje.