Pod heslom „Woheń a kristal“ je wčera wječor Nowa łužiska filharmonija w Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle hudźiła. Koncert pod dirigatom Ewy Strusińskeje wotmě so we wobłuku 33. šleskich hudźbnych dnjow. Jutře w Zielonej Górje planowane předstajenje wupadnje, njedźelu su twórby Hindemitha, Beethovena a Brahmsa hišće raz w Žitawje słyšeć. Foto: SN/Hanka Šěnec

Kónc žnjenca 1947 woswjeći po zakazu nacijow 1937 wožiwjena Maćica Serbska swoje 100. narodniny. Wjeršk jubileja bě swjatočne połoženje zakładneho kamjenja 24. awgusta za nowy Serbski dom při Póstowym naměsće, kotryž měješe na městnje kónc wójny zničeneje Lessin­goweje šule nastać. Dźěłowe bri­gady Serbskeje młodźiny – prěnja bě Serbskopazličanska – běchu w dobrowólnym njepłaćenym dźěle za to rozpadanki bywšeje Lessingoweje šule zrumowali a wotwjezli.

24. žnjenca 1947 zhromadźichu so Serbja na nowym twarnišću. Te­hdyši předsyda Maćicy Serbskeje, 62lětny slawist a wědomostny bibliotekar dr. Jan Wjacsławk, porěča runje tak kaž prěni předsyda Domowiny, jeje sobuzałožer 1912 Arnošt Bart-Brězynčanski a tehdyši předsyda Serbskeje młodźiny Jurij Brězan. Prof. dr. Ota Wićaz rysowaše sta­wizny stareho Serbskeho domu na Lawskich hrjebjach. Wšitcy rěčnicy dźakowachu so Čerwjenej armeji za wuswobo­dźenje wot nacistiskeho nadknjejstwa. W nadawku Sowjetskeje wojerskeje administracije wupraji podpołkownik Fermatowič dobre přeća za natwar a wu­žiwanje noweho Serbskeho domu.

18. požnjenca před 125 lětami je so narodźił ewangelski braška a narodowc Richard Hajna jako syn wjesnjanosty a małoratarja w Splósku. Z nanom, kiž bě z předsydu Serbskeho towarstwa Lubin w Budestecach, wobdźěli so Hajna 1912 na załoženju Domowiny we Wojerecach. Po Prěnjej swětowej wójnje zasadźowaše so sylnje w serbskim towarstwowym žiwjenju. 1919 je spěwne towarstwo Sołobik w Sowrjecach załožił a jemu předsteješe. Skutkowaše nimo toho jako čłon předsydstwa Budyskeje Nadźije. Wobhospodari dale małoratarstwo nana a bě jako klamar na wsach po puću. Wulke připóznaće a dowěru zdoby sej jako tradicionalnje zdrasćeny serbski braška. Skutkowaše nimale štyri lětdźesatki jako tajki a nawjedowaše na wšě 650 kwasow w Budyskim wokrjesu. Dr. Musiat je jeho jako brašku wobšěrnje wopisował. Za čas knjejstwa nacijow je Hajna jako wikowar tež zwiski ze serbskimi prócowarjemi Domowiny wudźeržował. Spočatk 1950tych lět je ptačokwasnych braškow SLA podpěrował. Po 1945 bě předsyda wjesneje Domowinskeje skupiny a aktiwny w rólnej reformje. 11. smažnika 1961 zemrě w ródnej wsy a bu w Bukecach pochowany.

Započatk nazymy je tradicionelnje čas wuńdźenja Serbskeje protyki a pratyje na nowe lěto. Titulnu stronu delnjoserbskeje knižneje protyki 2023 pyši napohlad Wjerbna. Wosobinsce mějach njerjane dožiwjenje w tej błótowskej wsy: Krótko po změnje běch słužbnje z knižnym blidom na swjedźenju Wjerbnjanskeje wohnjoweje wobory. Chětro podhladnaj kmótraj poskićištaj mi najprjedy, zo byštaj „mojemu staremu na frasu dali“, mějo mój přinarodźeny čerwjeny blečk mjezwoči za zranjenje – při tym steješe „mój stary“ pódla mje. Potom wupožčištaj sej wote mnje pisak a papjeru, zo byštaj stejo při knižnym blidźe serbskeho nakładnistwa planowałoj swój přichodny coup: załamać so do někajkeho domskeho. Njetrjebała drje dodać, zo tehdy lědy něšto předach.