Budyšin (SN/CoR). Přewšo derje wopytana bě wčerawša knižna premjera w Budyskej Smolerjec kniharni, jako předstaji prof. dr. Walter Koschmal swoju nowostku „Poetik der Metamorphose – Zu den Gedichten von Róža Domašcyna“. Přitomni su čiłu, po zdaću přirodnje wuwiwacu so rozmołwu slawista z basnicu dožiwili. Njepřestawace wuwiće, stajny pohib a njeskónčna změna njecharakterizuja z wida hižo wjele lět ze serbskej literaturu a kulturu zaběraceho so wědomostnika jenož tworjenje Róže Domašcyneje, ale wučinja w dźensnišim času „běžneje moderny“, kaž je našu dobu sociolog Zygmunt Bauman mjenował, tež aktualnosć jeje basnjow. „Je mi wulka – dyžli tež napinaca – zabawa, teksty Róže Domašcyneje čitać.“ Na prašenje, čehodla je knihu, kotrejež titul na klasikarja romskeho basnika Ovida „Metamorfozy“ dopomina, spisał, mjenowaše wón dwaj motiwaj. „Wuzwoliš sej to jako temu, štož će najbóle zajimuje. Jako filologa wabitej mje artificielna rěč a basniski niwow. Tohodla staj mi serbskaj awtoraj Kito Lorenc a Róža Domašcyna wosebje wažnaj“, Koschmal rozłoži.

Přiwótřenje zymneje wójny – přistup ZRN k NATO a załoženje Zwjazkoweje wobo­ry 1955 – dowjedźe k reakciji Němskeje demokratiskeje republiki (NDR), zo při­stupi Waršawskemu paktej a załoži Narodnu ludowu armeju (NLA) 1. měrca 1956. To pak ludowe hospodarstwo NDR sylnje wužadowaše. Wokoło lěta 1960 so ho­spodarske a nutřkopolitiske połoženje NDR přiwótři. Přewysoke, njerea­listiske předewzaća w hospodar­stwje a planach, přespěšne přetworjenje ratarstwa w běhu dweju měsacow nalěto 1960 na prodrustwa – hačkuli běchu za to štyri lěta planowane, wjedźechu k wosłabjenej ratarskej produkciji a tak k ćežam w zastaranju ludnosće z butru, zeleninu a mlo­kom.

W Zapadnym Berlinje dźěłaše nimale 65 000 staćanow NDR z Berlina a wokoliny, a wobydlerjo Zapadneho Berlina nakupowachu tunje zežiwidła we wuchodnym Berlinje. Nimale połojca w Błótach narosćenych kórkow, chrěna a dalšeje zele­niny předawachu burja w Zapadnym Berlinje. Sylne wotwabjenje młodych fachowych dźěłaćerjow, lěkarjow a technikarjow do ZRN kaž tež ćěkańca prodrustwownikow stej połoženje 1961 porno tamnym lětam chětro přiwótřiłoj.

17. požnjenca před sto lětami zemrě ­w Budyšinje měšnik, słownikar a spiso­waćel dr. Filip Rězak. Jeho row je w rozwalinje bywšeje cyrkwje na Mikławšku. „Hišće hłubšo hač je žłobjo Sprjewje do serbskeje zemje zaryte, wostanje jeho mjeno zapisane do pomjatka sprawnych Serbow a jeho přikład wostanje wšěm dobrym synam a dźowkam serbskeho ludu wěčnje drohi.“ Tak pisaše jeho rowjenk, hamtski sobubratr a spisowaćel Jurij Libš w nekrologu w Časopisu Maćicy Serbskeje.

Filip Rězak narodźi so 22. jutrownika 1859 burskej swójbje we Wuricach (Auritz) blisko Budyšina. Wón bě chowanc Łužisko-Serbskeho seminara w Praze, studowaše tam teologiju a 1904 promowowaše na doktora teologije. Bě kapłan w Chrósćicach a je 20 lět protyku „Krajan“ redigował. Wot lěta 1895 hač do smjerće bě dwórski kapłan w Drježdźanach. Sakski kral spožči jemu Albrechtowy rjad 1. rjadownje. Wón bě konsistorialny radźićel w sakskej stolicy a čestny kanonik Budyskeho tachantstwa.

Tydźensce wozjewjeja SN na tutej stronje nawěški serbskich institucijow – wupisanja dźěłowych městnow. Wšudźe je dorost trěbny, tak tež w nakładniskim wobłuku. Prózdninske dźěło a šulerski praktikum stej zwjetša prěnjej móžnosći, młodych ludźi cyle praktisce na swójski zawod skedźbnić. Po tym puću je tež naša nowa wučomnica, kotruž smy spočatk měsaca witali, do nakładnistwa přišła. Čitajo wupisanje je so wona na prózdninske dźěło w redakciji SN dopomniła a so rozsudźiła, wo wukubłanske městno so požadać. W běhu přichodnych třoch lět nawuknje powołanje překupče za e-commerce. Tući fachowcy staraja so wo wšo, štož z online-předanju produktow zwisuje. Z widom a nadźiju na dorost smy tež projekt „Naša serbska kniha“ wuwili a lětsa wospjet zwoprawdźili. Njedawno wopyta nas 33 serbskich gymnaziastow, zo bychu sej na městnje wobhladali, kak kniha nastawa. To bě za nich ćim zajimawše, dokelž běchu basnje a ilustracije za swoju publikaciju, kotraž mjeztym pod titlom „Cyłe lěto – jedna kniha“ předleži, sami zdźěłali.