„Serbska“ prapremjera we wobłuku lětušeho filmoweho festiwala Schlingel w Kamjenicy bě Cosimje Stracke-Nawka z přičinu, so kritisce pjera jimać:
Lukaš Novosad z Prahi reaguje na wutoru wozjewjeny čitarski list Tima Meškanka z Lipska:
„Nazyma započina so 22. septembra“, pisa w swojim teksće Timo Meškank. Hdyž na kalender hladamy nic astronomisce, ale meteorologisce, započina so nazyma 1. septembra a cyły požnjenc tohodla ličimy kaž nazymski měsac, štož kóždy najpozdźišo wot pěstowarnje wě.
Na podobne wašnje móžemy nimale kóždu sadu knjeza Meškanka problematizować. Kelko medialnych wustupow trjebamy, zo bychmy kajkužkuli temu jako derje wopisanu deklarować móhli a wědźeli, zo je ju towaršnosć woprawdźe zapřijała? Su nadawki politikarjow woprawdźe jenož technisce „so starać wo zakonske wuměnjenja“, abo wočakujemy wot politiki tež moralisku dimensiju? Wažny pak je wjeršk mojeje arogancy, kiž knjez Meškank zwjazuje z moju sadu: „Nimamy zajim, srjedźnu a wuchodnu Europu zrozumić“, najskerje dokelž je wón lětsa dowol na Balkanje spožiwał.
Timo Meškank z Lipska je nam sćěhowacy čitarski dopis sposrědkował:
Rozwažujo wo tym, hač měł přinošk Lukaša Novosada w SN 12. 9. komentować, sym dóšoł k wusudej, zo móhło to być wužitne. Njepostorkuju so na wobsahowych wuwjedźenjach awtora, ale na wašnju předstajenja maćizny. „Čehodla to nětko w nazymje pisam,“ praša so L. N. nimale na kóncu swojeho teksta. A wotmołwi chroble: „Dokelž su to za was zawěsće nowe informacije.“ Ně, njejsu to za nas žane nowe informacije, znapřećiwju jemu skrótka a zesłódka. A dodam připódla: Nazyma započina so 22. 9.
Ale wróćo k tekstej: Wšitcy Serbja wobknježa dźensa nimo swojeje maćeršćiny tež němčinu. Wo koncerće chorwatskeho spěwarja Thomsona su mj. dr. nadregionalne nowiny FAZ 6.7. a NZZ 7.7. wobšěrnje pisali. Někotři Serbja staršeho semestra wobknježa nimo toho tež čěšćinu. Wo róčnicy masakra w Srebrenicy je mjez druhim časopis Respekt 4. julija nadrobnje rozprawjał. Serbja njejsu hłupi wjesnjenjo, kotřiž su potrěbni rozswětlenja kajkehožkuli mudrowačka.
Měrćin Krawc, čłon Serbskeho sejma, piše pod napismom: Žiwe znamjo serbskeje wěry a žiwjenja
Njedźelu wječor mějach česć, poslednje předstajenje pasionskich hrow 2025 w Chrósćicach dožiwić – a sym přeco hišće hłuboko hnuty. Štož su tam na jewišću pokazali, bě wo wjele wjac hač činohra: Bě to awtentiske, skutkowne swědčenje žiweje wěry a žiweho serbstwa.
Dźiwadźelnicy a hrajerjo – nimale wšitcy wobydlerjo Chróšćanskeje wosady – su z wulkej zahoritosću a nutřkownym přeswědčenjom hrali. Přihladowar je zdźěla dospołnje zabył, zo bě to „jenož“ dźiwadło. Woni su w swojich rólach rozkćěli a je ze žiwjenjom napjelnili. Bě hnujace dožiwić, kak tu z wěry wony zhromadny skutk nasta, kotryž njeje jenož wuměłsce přeswědčił, ale tež hłuboke spirituelne a kulturne poselstwo sposrědkował.
Za mnje a druhich zapósłancow Serbskeho sejma, z kotrymiž sym so wuměnił je jasne: Tutón projekt njebě jenož jednotliwy wusahowacy podawk jedneje wsy, ale tež přikład druhim wosadam w serbskim sydlenskim rumje – katolskim runje tak kaž ewangelskim.
„Wětrniki – jenička ideja za milinu?“, praša so Krystof Šołta z Hórkow:
Srjedź awgusta wotmě so informaciski wječor nastupajo planowanej wětrnikaj mjez Chrósćicami a Hórkami resp. Chrósćicami a Lejpoldom.
Knjez Wjesela je tam spontanu narěč dźeržał, zo njechamy wjac brunicu ze zemje ćahać, zo trjebamy alternatiwu. Tak daloko jemu přihłosuju. Štož pak hinak widźu je, to z pomocu jeničkeje alternatiwy činić, mjenujcy z wětrnikom. Nochcu, zo mje wopaki rozumiće. Wětrniki na prawym blaku njejsu runjewon špatna ideja. Ale tu dyrbitej so wětrnikaj dosrjedź sydlenskeho ruma stajić. Blisko dokoławokoło su potrjechene wjeski.
Wobmyslenja su wšelake. Na přikład je to wysokosć tutych wětrnikow. Ta wučinja we wysokosći wokřidłow 250 metrow. Tute potom tež we wěstych časach swój sćin směr wjeskow mjetaja. Dalši problem je móžny šum wokřidłow. Napohlad na sydlenski rum so přez hobersku wysokosć tež dospołnje změni.
Křesćan Krawc z Hrubjelčic měni, zo njeje domiznowěda wjace ta, kaž smy my dźensa wosomdźesaćlětni ju dožiwili:
Tuž so njedźiwam, hdyž w dźeniku, předewšěm našu domiznu wobjednawacym, so z wjesnymi mjenami chětro swojowólnje wobchadźa. W rubrice Policija čitach w srjedownišim wudaću tutoho tydźenja: Klukš. Po prěnich linkach mi bě, kaž bych špaltu zhubił, dokelž so nadobo wobchadne njezbožo blisko Słoneje Boršće wopisowaše. A hnydom w sadźe po tym: „Do směra Rakec jěducy ... běše přespěšnje jěł ...“ A dale zaso: „před kružnym wobchadom ...“ A běch zaso w Słonej Boršći.
Nowa Wjeska je sej wulećała do Tuchorskeho lěsa w Delnim Wujězdźe! Němcy dyrbja Delnjemu Wujězdej přidawk přistajić: Uhyst/Spree. Serbja sej spěwachu a sej hišće spěwaja: Ha wyše mi Hornjeho Wujězda ... Njeby hubjene było, hdyž bychu kolesowarjo z Noweje Wjeski so w něhdušej barace zešli, jeli hišće steji, a sej tutón spěw zaspěwali a sej wuwědomili, w kotrym Wujězdźe su byli a zo w Delnim Wujězdźe ženje a nichtón Tuchorski lěs njenańdźe.
Žurnalistka Kate Brady je za Washington Post wo zdźerženju wohroženeje serbskeje rěče rozprawjała. Artikl wuńdźe 17. awgusta 2025 a rysuje doraznje, kak tuta mała słowjanska mjeńšina we Łužicy wo swoju rěč wojuje. Wot 2023 Brady w Berlinskim běrowje Washington Post dźěła, do toho je mjez druhim za Němsku žołmu, BBC a Euronews rozprawjała. Wona pochadźa ze Zjednoćeneho kralestwa, je germanistiku a francozistiku na University of Leeds studowała a je fachowča za němsku politiku a europske wuwića.
W pěstowarni w Budyšinje wustupi „mloko pijacy zmij“ w serbskej rěči – symbol za žiwy, ale wohroženy wšědny dźeń Serbow. Dwurěčne nadróžne tafle z mjenomaj „Bautzen“ a „Budyšin“ pokazuja na prezencu zapadosłowjanskeje mjeńšiny, kotraž hižo dlěje hač tysac lět we Łužicy eksistuje. Najebać politiske přewróty a měnjace so hranicy jeje rěč přetra, tola dźensa je tuta masiwnje wohrožena: Asimilacija, falowace daledawanje w swójbach a ultranacionalistiske prudźenja ju poćežuja.
Magacin Mosaik nakładnistwa Steinchen für Steinchen skedźbnja lětsa měsačnje z wosebitej temu na swoje hłowne figury Abrafaxe, kotrež mjeztym hižo 50 lět agěruja. Čisło 597 september 2025 tematizuje rozestajenja mjez słowjanskimi a germanskimi wjerchami w kónčinje mjez Habolu a Sprjewju.
Před 850 lětami hrožeše wójna při bahnojtych pobrjohach rěki Sprjewja. Askanski markhrabja Albrecht a Jacza, wjerch Sprjewjanow, wojowaštaj wo móc. W boju wo namrěwstwo běše Jacza twjerdźiznu Braniborska při Haboli wobsadźił. Albrecht bě ju pozdźišo wróćo zdobył. Z tym pak wojowanja so njekónčachu. Albrecht měrješe so na swojej twjerdźiznje Spandau při zaliwje Sprjewje na přichodne rozestajenje. A Jacza měješe swoju rezidencu při niłkej Sprjewi w sydlišću Copnic (Köpenick).
Jan Wjenk z Wotrowa: Panorama našeho byća:
André Bulank, wjesnjanosta gmejny Njebjelčicy, podawa swoje zhladowanje na konflikt wokoło Heldec doma w Njebjelčicach, wo kotrymž běchu Serbske Nowiny 14. awgusta rozprawjeli:
Heldec dom so hižo dawno wjace jako zetkawanišćo towarstwow abo putniska hospoda njewužiwa. Něhdźe pjeć lět dołho jón tohodla přenajamy. Za komunalne objekty maja so generelnje potrjeby saněrowanja zwěsćić. Kak při aktualnym napjatym hospodarskim połoženju z tym wobchadźamy, je dale wotewrjene. Za towarstwowe žiwjenje je we wjesnym dźělu Njebjelčicy alternatiwow, mjez druhim su rumnosće w gmejnskim centrumje abo na farskim dworje.