Zapósłane (08.12.21)
Cyril Pjech z Berlina piše:
Njedawno mějach składnosć we widejowym zetkanju Eberharda Schöckoweje załožby, kotraž poskića ludźom z wuchodo-zapadneje Europy pomoc při rjemjeslniskim wukubłanju, wo Serbach rozprawjeć. Jedyn z nawodow chcyše wobdźělnikam kursa ze wšelakich wuchodnych krajow wědu wo Němskej poskićić a měnješe, zo tež Serbja k tomu słušeja. Na kóncu chcychu wote mnje wědźeć, hač widźu přichod za naš lud.
Powědach wobdźělnikam zetkanja wo popowej operje „Carpe noctem“, kotraž tehdom runje bě, a wo dalšich wulkotnych aktiwitach našich młodych ludźi. Bych-li tehdy hižo Młody magacin wo mjenowanej pop-operje měł, bych jón wobdźělnikam pokazał. Nětko jón potajkim mam, a sym zahorjeny! Je wulkotne, widźeć wšě tele młode wobliča, jich zahoritosć, a čitać, što su zdokonjeli, běch dźě hižo hnydom po tym w našim wječorniku wo tym čitał a w telefonatach z přiwuznymi wo tym słyšał. Sam sym stary, pop a podobne formy hudźby tuž za mnje runje wokřewjace njejsu, ale angažement serbskich młodostnych mje zahorja. Sym sej magacin wot prěnjeje do poslednjeje strony přečitał.
Dopokaz, zo je naša rěč žiwa
Z cyłkownje 40 procentami bu „šmóratko“ za serbske słowo lěta 2020 wuzwolene. W kotrej měrje pak smy nowe wopřijeće we wšědnym dnju nałožowali? Jan Bogusz je so k tomu naprašował.
Franciska Grajcarekec z Budyšina: Haj, ja słowo prawidłownje wužiwam. Mój kolega trjeba hdys a hdys ručnik jako synonym. Pomjenowanje šmóratko pak mam za radźene, wosebje za smartfon. Wšako po nim woprawdźe z porstom šmóramy. Je derje, zo mamy serbski wotpowědnik, kiž njeje požčonka z druheje rěče. To pokazuje, zo je naša rěč žiwa.
Syman Sćapan z Chrósćic: Słowo „šmóratko“ drje wužiwam, ale skerje sporadisce. Chcu-li tónle nastroj pomjenować, poprawom „handy“ praju – cyle jednorje, dokelž sym to přeco hižo tak činił. Potom je wězo ćežko jedne nowe přesadźić. Přiwšěm słowo „šmóratko“ rady wužiwam, dokelž so mi tale nowa kompozicija jara lubi a ja ju zdobom z lóštnym słowom zwjazuju. Powšitkownje wšak mam za dobre, zo so naš serbski słowoskład powjetši.
Wšitke dźěle ludnosće słyšeć
W naćisku koaliciskeho zrěčenja su strony SPD, Zwjazk 90/Zeleni a FDP připowědźili wólbne prawo na zwjazkowej runinje wot dotal 18 lět na 16 lět znižić chcyć. Jan Bogusz je so někotrych Serbow za jich měnjenjom k tomu prašał.
Johanna Hadankec (16) z Kopšina: Samo na sebi je to dobra mysl. Mam wjacorych přećelow w swojej starobje, kotřiž so za politiku zajimuja, informuja a angažuja. Tući bychu so zawěsće jara wjeselili, bychu-li hižo zašo sobu wothłosować a tak k politice přinošować móhli. Samu sebje zarjaduju do tych, kotřiž na tym polu tak aktiwni njejsu. Za mnje by tež w porjadku było, hdyž hač do staroby 18lět dočakam.
Damian Dyrlich (27) z Noweje Wjeski: Wólbnu starobu na 16 znižić bych za spomóžne měł. W šuli wobjednawamy politiske temy hižo wot 7. lětnika. Tak je wězo škoda, zo šulerjo njemóža wothłosować wo tym, wo čimž přemysla. Wězo nima młodźina hišće telko nazhonjenjow kaž ći starši wolerjo. Přiwšěm je wažne wšitke dźěle ludnosće słyšeć.
Zapósłane (26.11.21)
Benjamin Hrjehor z Wiena reaguje na mysle Jana Bogusza w rubrice SN „Mój wid“ ze 16. nowembra:
Kelko surowosće w tychle słowach tči! Štóž hladajo na situaciju při pólsko-běłoruskej hranicy w abstraktnych politiskich zapřijećach rěči, tón dospołnje ignoruje, zo so wo čłowjekow jedna. Tu njeńdźe wo politiske znamjenja abo wo wobrazy w medijach. Tu dźe wo ludźi w smjertnym straše. Jich ćerpjenje złahodnić, ale zdobom wo čłowjeskich prawach rěčeć je najperwersniši retoriski salto, kajkiž je mi w tym zwisku dotal pod woči přišoł. Šwarny to kreatiwny wukon, hladajo na to, zo Jan Bogusz ze swojim stejišćom hewak prosće knježacym politikarjam po hubje rěči.
Zapósłane (24.11.21)
Měrko Šołta z Budyšina wupraja so nastupajo rozprawnistwo wo jubilejnym koncerće Serbskeho muskeho chóra Delany „Pjeć lětdźesatkow wjesela a radosće nad spěwom (wudaće SN z 11. nowembra, str. 3):
W rozprawje steji, zo zanošowaše chór „parličku Kocora ‚Šerjenje‘ we wobdźěłanju Měrka Šołty“. To njetrjechi. Prawje je, zo sym z chórowych zešiwkow zezběrał serbske ludowe spěwy, je znowa wudał a Delanam přewostajił. Tele spěwy wobdźěła Korla Awgust Kocor za prěni stajny serbski muski chór, něhdyšu Chróšćan „Jednotu“ (1872–1936). Tohorunja darmo přewostajich Delanam před nimale dwaceći lětami wote mnje zestajany klawěrny wućah „Wěnca Kocorowych spěwow“, (nic „Hórskich spěwow“, kaž w přinošku rěka). Te bě Jurij Pilk wubrał a za orchester wobdźěłał, kiž wudach a nakładowach a kotrež buchu hakle we wobłuku Kocoroweho sympozija 1994 po sydomdźesat lětach serbskej zjawnosći znowa spřistupnjene.
Ze stawom rěče so hłuboko rozestajeli
Znowa w digitalnej formje wotmě so sobotu 147. schadźowanka. Jan Bogusz z Lipska je so wobhonił, kak je so tradicionalne zetkanje serbskich akademikarjow we wirtuelnym formaće ludźom tónraz spodobało.
Maximilian Gruber z Worklec: Po tym zo bě schadźowanka loni kompletnje online, běch wjesoły, zo smědźachmy jako akterojo zaso na jewišću stać. Z tutej symbiozu – online-publikuma a prezency sobuskutkowacych – su zamołwići zdobom jara fleksibelnje na tučasne połoženje koronapandemije reagowali.
Bianka Rachelic z Wotrowa: Wězo je škoda, zo njehodźeše so schadźowanka w prezency wotměć, štož pak je tež hladajo na wysoku incidencnu hódnotu zrozumliwe. Wothladajo wot toho je so mi program w cyłku jara spodobał. Tež z techniskeje strony bě so wjele wěcow lěpje radźiło hač loni.
Přeprošenje na zhromadnu rozmołwu
Po prapremjeromaj hudźbneju widejow „Čert“ Kolektiwa Wakuum a „Mróčele“ Kolektiwa Klanki je so Cordula Ratajczakowa z někotrymi jeju čłonkami rozmołwjała, što je jim wažne we wuměłskim tworjenju.
Luiza Nawkec z Kolektiwa Klanki: Spěw „Mróčele“ hižo dlěje eksistuje. Dźe wo wěste začuće, a tuž je widejo tež bóle poetiski a bóle wuměłski hač „Družki“, kotryž bě skerje reflekcija. Nowy widejo je swobodniši. Smy rozmyslowali, kak móžeš najlěpje abstraktny konflikt zwobraznić, konflikt mjez dominancu a podwolenjom, bój a jěd w mjezyčłowjeskim poćahu. Wězo smy tež swoje feministiske zhladowanje zapřijeli.
Zapósłane (11.11.21)
Cyril Pjech z Berlina wěnuje so politice w cyrkwi a piše:
W rubrice Cyrkej a swět w póndźelnym wudaću Serbskich Nowin prěnja a poslednja powěsć na chětro zajimawe wašnje korespondujetej. Prěnja powěsć z nadpismom „Politiska wola pobrachuje“ rozprawja wo tym, što je kardinalny statny sekretar Pietro Parolin na swětowej klimowej konferency w Glasgowje prajił. Vatikan je stat, a Parolin je tam jako zastupnik tohole politiskeho subjekta był. Wězo móžeš nětko rjec, zo je to politikar prajił a nic cyrkej. Ale čehodla trjeba cyrkej politisku instituciju kaž stat Vatikana?
Poslednja powěsć rubriki nima nadpismo, ale tam na spočatku tež w tołstych pismikach steji: Fararka dr. Stefanie Schardien so praša, hač njeměła so cyrkej politiki wzdać. Přihłosuju tomu, štož wona po tym praji, ale nic prěnjej sadźe, dokelž je skoro wšitko, štož so w zjawnosći čini, politika.
Zwada Bismarcka dla w medijach
Drježdźany (ML/SN). „Kajki je to signal w dobje zjednoćeneje Europy?“ Takle cituje nowina Dresdner Morgenpost w swojim nastawku „Zběžk Serbow přećiwo pomnikej Bismarcka“ minjeny štwórtk předsydu Domowiny Dawida Statnika. Wón wupraja so w nowinskej zdźělence přećiwo planowanemu nowonastajenju pomnika za němskeho a pruskeho kanclera wjercha Otta von Bismarcka w Budyskim lěsu na Čornoboze při tamnišim hórskim hosćencu přez stronje Alternatiwa za Němsku (AfD) bliske spěwne towarstwo Bautzener Liedertafel. „Njehladajo wšěch napjatosćow su ludy Europy dźensa bohudźak daloko preč wot myslenja Bismarcka, zo je wójna wažny wobstatk politiki. Tohodla nochcemy Bismarcka ani darjeneho“, Dresdner Morgenpost Statnika cituje. Pokazuje na to, zo bě Bismarck přećiwo narodnym mjeńšinam kaž Serbam, Polakam a Danam w Južnym Schleswigu raznje postupował.
Zapósłane (18.10.21)
Měrko Šołta z Budyšina so słowa jima a skedźbnja na pomjenowanje:
SN nałožuja a zaměšeja wospjet pomjenowanja nastupajo cyrkej swj. Pětra w Budyšinje (hlej Předźenak z 8. oktobra, str. 1 a SN z 11. oktobra, str. 4). Zo rěkamy jako katolikojo Pětrowej cyrkwi w Budyšinje „tachantska“ je serbska wosebitosć a poćahuje so jenož na nju. Wot časa Jana Leisentritta bě tachant (dekan) kapitla swj. Pětra najwyša cyrkwinska awtorita Łužicy, a po nim tež kóždy jeho naslědnik, postajeny a wobkrućeny přez krajneho knjeza (čěskeho krala) a bamža. To so přiběrajcy pomjeńšowaše, poćahujo so na cyrkwinsko-prawnisku kompetencu ze spočatkom Třicećilětneje wójny a bu dale a bóle wobtřihowane, wosta pak hišće hač do kónca 18. lětstotka žórło stajnych rozestajenjow mjez tachantstwom a protestantami. Budyska měšćanska němska ewangelska wosada reklamowaše samsnu cyrkej jako swoju farsku. Zwada skónči so srjedź 19. lětstotka ze zrěčenjom mjez tachantstwom a měšćanskej radu, a prawniskim dźělenjom cyrkwje sameje.
