Jan Wjenk z Wotrowa spomina na zemrěteho Jurja Šěraka:
Zhonich z wječornika zrudźacu powěsć, zo je Jurij Šěrak z Lejna zemrěł. Hakle před něšto njedźelemi sym z nim telefonował.
Před něhdźe štyrjomi lětami na wopyće w zapadźe widźach rjany wobraz z napisom, wopisowacy swójby a jich byće w němskej rěči. Wón so mi tak zalubi, zo chcych jón za Serbow w skrótšenej formje napodobnić, ale na wosomróžkatu desku jako znamjo wěčnosće, kaž su zwjetša zakładne murje kóždeje cyrkwje twarjene.
Sym tute wužadanje z Jurjom Šěrakom zhromadnje zeskutkownił jako wuznamny napis a k rozmyslowanju za swójbu a wězo tež za wopytowarjow. Kaž foto pokazuje, je so to namaj tež derje radźiło. Sym hižo dwoje jutry křižerjam, a to nowačkam, slěbornym a tež złotym jubilaram, w nocy po kemšach, kaž je to we Wotrowje z wašnjom, wot kantora wobraz z napisom darić dał, zo by so jim a jich swójbam na tute wašnje dźak za to bytostne zwuraznił.
Luby Jurjo, njezabudu twoje wosobinske dźěło na tutym wobrazku, z kotrymž móžu najwažniše słowa w serbšćinje – tež wopytowarjam, hdyž do domu zastupja – za rozmyslowanje darić.
Matijas Kurjat piše:
Z wulkim zajimom sym interview z dr. Janu Štillerovej čitał. Je derje, zo so tež w Serbach tematiku sudetskich Němcow tematizuje a to bjez ideologiskich zawěrow. Hdyž pak čitam, zo njeje Ackermanowa wosada gestu wujednanja a próstwy wo wodaće Václava Havela přiwzała, njemóžu so dodźiwać. Trjechi to woprawdźe? Abo měni wona skerje Landsmannschaft sudetskich Němcow?
Mjenowana Ackermanowa wosada, załožena hižo 1946 wot katolskich wuhnatych, so nimoměry za wujednanje mjez woběmaj ludomaj zasadźi. Wróćenje swójstwa njebě ženje jeje tema.
Prošu to rozjasnić a hdyž je trjeba, štož sej myslu, korigować.
Přispomnjenje redakcije: W discertaciji, kotraž běše tema rozmołwy, to prawje steji: Sudetendeutsche Landmannschaft. We wozjewjenym interviewje je so nažel zmylk stał.
Tež Jurij Łušćanski z Budyšina piše k interviewej z dr. Janu Štillerovej w zašłym předźenaku:
Jan Wjenk z Wotrowa wupraja so k přilopkej „Brach praktiskeje wědy“ Lizy-Marije Cyžec z 2. oktobra w SN:
Na powšitkownej wědźe njeklaca jenož mjez dźěćimi, ale tež pola dorosćenych, hdyž ani njewědźa, što je karp a hdyž družiny zorna njeznaja. Před mnohimi lětami dožiwich w jednej swójbje, jako nan na syna swarješe, zo njemóže sej seklu při črijach wjazać, na čož tón wotmołwi, zo maja črije tola hewak lěpjate zapinanje. Dalši pad bě, zo mać swarješe, dokelž jeje syn 5 hodźin dołho so z handyjom zaběra, ale w šuli ničo njewuskoči.
Před lětami wumyslichmy sej na swjedźenju Zwjazka serbskich rjemjeslnikow a předewzaćelow hódančko z dźesać wšelakimi družinami ptačkow a štomow, hdźež dyrbjachu so jenož ličby přirjadować. Njemóžu dźensa wjac prajić, štó bě prěni, ale z kompjuterom a handyjom to wšě dźěći móža.
Dr. Měrćin Wałda z Njeswačidła piše: Nic před wěrnosću ćěkać!
W Serbach je lědma emocionalnišeje temy hač šula. W stawiznach bě wosebje serbska wučba ćežki bojowy teren a centralny dypk potłóčowanja serbšćiny. W nowym socialistiskim staće mějachu Serbja drje wjetšu swobodu, ale tež to bě jenož přechod do nowych wotwisnosćow wot stata. Samo w dźensnišej demokratiji zapowědźa so jim zakońsce zaručene prawo na samopostajowanje. W sociologiji mjenuja so tajke zjawy „strukturelna namóc“. Z tym wopisuja so strukturelne mechanizmy, z kotrymiž hodźa so wěste skupiny wumjezować, bjez toho zo to wulce napadnje.
Najebać wobstejace mjeńšinowe zakonje so tež w zjednoćenej Němskej Serbam dale ćežko čini, so němskej wjetšinje wobarać. W knižnej prezentaciji swojeho masterskeho dźěła wěnowaše so njedawno Karoline Brützel (Bonn) w Radworju tutomu problemej. Přeco zaso, tak awtorka, su Serbja z rěčnym wumjezowanjom a diskriminaciju konfrontowani. Potajkim tež w zjednoćenej Němskej wostanje tema relewantna, nic jenož w serbskim šulstwje, ale tež we wšědnym dnju.
Berlin (ML/SN). „Młoda žónska a lubowarka žonopa“ – pod tutym titlom rozprawješe Berlinski tydźenik Super illu w swojim najnowšim wudaću w cyłostronskim přinošku wo wuzwolenju Vievien Lenzec za Budysku „Kralownu žonopa“. „Za jeje wuzwolenje sobu rozsudny bě jeje serbski pozadk, rozłoži měšćanski pisar. Přez wopyt serbskeje zakładneje šule rodźena Budyšanka serbsce rěči, móže tež hosći w tutej rěči powitać. Tole njeje wuměnjenje za tajke zastojnstwo, ale je bonus.“ Takle pisa Super illu wo wuprajenju měšćanskeho pisarja Albrechta Ludwiga, kiž je zawjedźenje „kralowny žonopa“ namjetował a zwoprawdźił.
Vievien Lenzec budźe nětko dwě lěće město Budyšin a jeho znaty žonop w zjawnosći reprezentować. Nastawkej su přidate tři barbne fota wo nowej kralowni na Mosće měra, w pozadku Michałska cyrkej, wo jeje krónowanju přez wyšeho měšćanostu Karstena Vogta (CDU) a foto wo rejowarjach a rejowarkach Serbskeho ludoweho ansambla na lětušim Staroměšćanskim festiwalu.
Wito Meškank z Berlina měni k přinoškej „Wědomosć so z tradiciju …“ ze 4. septembra 2024 w SN:
Rozprawa rěči wo mnohim, štož by so hodźało hižo loni abo předloni wo přeprošenju DZA do Konjec rjec. Lětsa pak, dwaj dnjej po wólbach do krajneju sejmow w Drježdźanach resp. Jarobrodźe, steješe zetkanje pod sćinom wólbnych wuslědkow za ekstremistiskej stronje parlamentariskeho systema. Sćin rěči wo straše před cuzym a wo njedowěrje. Kelkož tydźenja w Konjecach zhonich, chcyła strona pod wjednistwom komunistki skerje statne hač zwonka-uniwersitne organizacije kaž DZA spěchować.
Damian Dyrlich z Noweje Wjeski, čłon CDU, wupraja so k interviewej z Janom Nukom wólby krajneho sejma nastupajo:
Hans-Eberhard Kaulfürst z Budyšina wupraja so hladajo na powěsć „Wólbne kopolaki přepodał“ a přilopk Maximiliana Grubera zašły štwórtk wo woznamje słowa „kopolak“:
Naša luba SOTRA přełožuje za Prüfstein druhdy a hišće „kopolak“ – dokelž podobne němske słowo hižo znaje: Stolperstein ... Kopolaki su Stolpersteine. Prüfsteine pak su „kamjenje, z kotrymiž abo na kotrychž něšto (pře)pruwuješ“. Tuž pytamy tu za pruwowanskimi kamjenjemi a njetrjebamy so při tym kopolić z knjezom Krječmerjom ...
Benedikt Dyrlich piše pod hesłom „Nowa censura w Serbach?“:
Přinoškej „Ciwilna towaršnosć ma so wobarać“ (SN 20.08.2024) zasadnje přihłosuju. Nadpismo a wšón wobsah rozprawy Milenki Rječcyneje měli sej tež mjez Serbami k wutrobje wzać. Tež w Serbach přeco hišće někotři měnja a zaćišć wubudźeja, zo su (tež serbske) ekstremistiske nadběhi a wohroženja jeničce bagatele. Bywši Njebjelčanski wjesnjanosta Tomaš Čornak a dalši komunalni ludowi zastupjerjo dwurěčnych gmejnow a městow pak su w minjenych lětach samo z njemdrymi, haj namócnje wohrožowacymi nadběhami a zatrašenjemi konfrontowani byli (a su to zdźěla tež hišće dale). Z rozprawow pjeć woporow, přednjesene zašły pjatk statnej ministerce Petrje Köpping a přitomnym žurnalistam, so bolostnje a zdźěla ze sylzojtymi wočemi wujewi, zo ćerpja třo z nich nimoměry jara pod hroznymi přisłodźenjemi. Někotři z nich su w běhu minjenych třoch lět samo swoju fyzisku a psychisku strowotu přisadźili.
Jan Wjenk z Wotrowa wupraja so k aktualnym rozkoram nastupajo serbsku rjadowanju w Radworju:
Moje mysle wo Radworskej šuli a z tym zwisowacej rozhorjenosći sprawnych Serbow: Přirunować chcu stary napis, kotryž sym do žarowanskeho domu před mnohimi lětami napisał a kiž so tutej situaciji w mnohim runa.
Citat: Wotrowska wosada žaruje wo swěrnu nošerku narodneje drasty. Zalu Delanowu rodź. Cyžec ze Žuric.
Za bruny čas dyrbjachu Žuričan dźěći do Porchowa do němskeje šule chodźić. Z tym chcychu serbsku narodnosć podusyć. Runje tak sćelechu němske dźěći z němskich wjeskow kaž Njeradecy, Jědlicy, Hłupońcy atd. do Wotrowa, zo bychu tu němski duch ze swojimi němskimi wučerjemi do domow serbskeje wjeski nosyli.
Po wójnje pak so wšo přeměni a narodnosć zaso pod tehdomnišimi wučerjemi Měškanka, Nawki, Hermana, Kubaša, Korjenka atd. zakćěwaše.