Wo knihach a kniharni (11.09.20)
Wjetšina z nas je so wočerstwjena a z wjelemi dožiwjenjemi z lěćneho dowola nawróćiła. W nakładnistwje přihotujemy tuchwilu literarnu nazymu. Wuměnjenja njejsu lětsa optimalne, ale z tym njejsmy w kulturnym wobłuku sami. Tohodla spytamy to najlěpšě z toho sčinić. Knihi, kotrež smy w běhu lěta zdźěłali a wudali, maja swój puć ke kupcam-čitarjam namakać. Što na nas wšěch čaka?
Kniha „Worklecy něhdy a dźensa“ budźe zajutřišim, njedźelu, we Worklečanskej sportowej hali předstajena. Tón abo tamny ma ju cyle wěsće hižo doma na polcy stejo. Njech sej přiwšěm do Worklec dojědźe, zo by na wuwjedźenja Bena Wałdy a Eckharda Kliemanna słuchał. Snano zhoniće tola hišće něšto, štož w nowowudaću njesteji. Městnow je we wulkej sportowej hali dosć, tak zo móžemy wšitke předpisy hygieny dodźeržeć. Prěnje zarjadowanje započnje so w 16 hodź., druhe we 18.30 hodź.
Wo knihach a kniharni (14.08.20)
Někotre nowostki su zaso z druhich nakładnistwow pola nas dóšli. Poetenladen Lipsk je wudał knihu Róže Domašcyneje „stimmen aus der unterbühne“. Basni „Wurscha“ a „So sprüche“ stej mje wosobinsce jara hnułoj. W dalšej knize z toho nakładnistwa je Róža Domašcyna z Axelom Helbigom wudawaćelka najnowšeje antologije ze Sakskeje „Weltbetrachter – Neue Lyrik“. Namakamy w njej twórby serbskich awtorow a awtorkow.
Lubowarjo basnjow Róže Domašcyneje móža sej nětko tež Poesiealbum čo. 354 z nakładnistwa Märkischer Verlag Wilhelmshorst kupić. „Dorf und Barockschloss Milkel. – einst und jetzt“ spisali su E. Garbe, P. Hennig a H. Michalk a wudali w nakładnistwje Franka Nürnbergera. Stare a nowše stawizny hrodu (tež serbska rěčna šula je skrótka mjenowana) a wjele fotow, wosebje wo ponowjenju, zajim zbudźeja. Ulrike Mětškowa je wobrazowy cyklus „Die Winterreise“ a „Die schöne Müllerin“ wudała.
Wo knihach a kniharni (31.07.20)
16. pražnika swjećachmy po dołhim času zaso knižnu premjeru, nic w Smolerjec kniharni, kaž bychmy to w „normalnych“ časach činili. Ně, časy su njenormalne, a tak dyrbjachmy druhdźe za kmanym městnom pytać. Swjećili smy w „Čerwjenej korčmje“ w Splósku, nic pod hołym njebjom na jeje piwowej zahrodźe, kaž běchmy sej to wusonili, zo njebychmy, wšako to zabawnosći njetyje, trjebali z wotstawkom połdra metra za blidami sedźeć. Ně, dokelž tón dźeń sylne šwihele Łužicu pospochi krjepjachu, dyrbjachmy nochcyjo chcyjo nutřka swjećić.
Hosći bě sej tójšto do Splóska dojěło, wjace hač běchmy wočakowali, štož by w „normalnych“ časach jara zwjeselace było, ale časy su ... Přičina nawala bě kniha, kotrejež wuńdźenje směm – bjez přehnawanja! – wulki podawk mjenować, kniha Jana Krala, wučerja a lektora na wuměnku w Boranecach, „Zelena radosć“.
Wo knihach a kniharni (03.07.20)
„Syman Pětr Cyž budźe nowy jednaćel LND, 2. přechod projekta ,Naša serbska kniha‘ je zahajeny, knižne wiki w Lipsku su wotprajene“. Takle zahajich na tymle městnje swoju kolumnu spočatk měrca. Mjeztym jenož w nakładnistwje nowy wětřik njeduje. Po cyłym swěće je so „worakaweho“ koronawirusa dla mnoho změniło. Nimo Lipšćanskich su tež knižne wiki w Praze wupadnyli, kaž nimale wšitke zjawne zarjadowanja. Tola wichory su přeco zaso byli, pomyslmy jeno na čas před 30 lětami, jako so cyły stat z politiskeje karty zhubi. Z měrliweje rewolucije za reformami žedźaceho so ludu sćěhowaše zrazom politiski přewrót, a ludźo móžachu so lědma dodźiwać, kak spěšnje stejachu před wulkej nowej swobodu. Kak pak ju wužiwać, kak z nowymi wobstejnosćemi wobchadźeć – to bě mnohim hoberske eksistencielne wužadanje. Porno tomu je korona ... špatne přirunanje.
Wo knihach a kniharni (05.06.20)
Jako lektorka přewzach nowy projekt, kotryž je minjene lěta moja kolegina swědomiće spjelnjała. W Serbskej protyce – po serbskorěčnej Łužicy znatym almanachu zajimawych přinoškow, powědančkow a dopomnjenkow, skulojćenym z kalendarijom, stolětnej protyku a praktiskej rubriku – čitach přeco tójšto noweho, pućowach z dopisowarjemi po cuzych krajach, dóstach dohlad do njeznatych kónčin swěta, ale tež našeje blišeje domizny. Tuchwilu přinoški přichodneje Protyki přehladujemy, trěbne fota wupytamy, zo by wona čitarstwu w nazymje předležała.
Wo knihach a kniharni (15.05.20)
„Dešćik šnórki předźeše a zababi wjes a jeje statoki do šěreho wšědneho šlewjerja“ – takle strowješe błótowska wjeska Gójac 1950 Měrćina Nowaka-Njechorńskeho. A tak strowješe wona tež nas w juniju 2013 na nalětnim kolesowanju na jeho slědach. Lětsa w juniju, składnostnje 120. narodnin Njechorńskeho, chcychmy wuprawu wospjetować. Dokelž pak je swět skoro womjelknył, so tuž hišće raz dopominam.
Wo knihach a kniharni (09.04.20)
Muka a nuznikowa papjera w Němskej, bagety a wino w Francoskej, brónje w USA – w kóždym kraju hrabaja ludźo w času pandemije za za nich njeparujomnymi wěcami „wšědneje potrjeby“. Tež w literarnym wobłuku su nětko knihi popularne, kotrež so z katastrofowymi scenarijemi kaž mordarskim wirusom zaběraja. Tak dožiwja w Francoskej a Italskej jedyn klasikar tele dny swój revival: Alberta Camusowy roman „La Peste“ je w bestsellerowych lisćinach wulkeho online-wikowarja wot 71. na 3. městno postupił. W Němskej je kniha wo boju sewjeroalgeriskeho města Oran přećiwo morej w 1940tych lětach tuchwilu w ćišćanej formje rozebrana, tak zo da nakładnistwo Rowohlt jeje mjeztym 90. nakład němskeho wudaća „Die Pest“ ćišćeć.
Wo knihach a kniharni (06.03.20)
Syman Pětr Cyž budźe nowy jednaćel LND, 2. přechod projekta „Naša serbska kniha“ je zahajeny, knižne wiki w Lipsku su wotprajene. Tři proste fakty to nachilaceho so tydźenja.
Wo knihach a kniharni (14.02.20)
K jara powabnym projektam za lektorow słušeja wobrazowe zwjazki. Zanuriš so do wulkotnych wobrazow jednoho fotografa abo k wěstej temje, přemysluješ, hdźe móhli so wobrubjace teksty zaměstnić, a zestaješ wobrazowe podpisma. W nalěću móža so swěrni čitarjo LND hnydom na dwě tajkej wurjadnej publikaciji wjeselić.
Wóndano je w rjedźe wo łužiskich fotografach wot Jürgena Maćija wudata kniha „Land.Leben – Na jsy. 1968–2018“ k tworjenju Thomasa Kläbera wušła. Hornjołužiskemu čitarstwu w Gołkojcach blisko Choćebuza bydlacy fotograf snano tak jara znaty njeje. Nadźijomnje pak so to změni, dokelž je hižo wot časa młodosće skutkowacy a často mytowany Kläber wurjadny wobkedźbowar žiwjenskich poměrow na wsy – z wóčkom za detaile a ze žortnej a ironiskej žiłku. Tale tema zaběra fotografa hižo wot časa młodosće w Beyernje, hdźež je wobstajnje swójbnych a znatych při dźěle na polu a na dworje kaž tež na swjedźenjach fotografował.
Wo knihach a kniharni (10.01.20)
Zaso je so nowe lěto započało. Lětoličba je hinaša, na čož dyrbiš so najprjedy raz zwučić, hewak pak so ničo wulce změniło njeje. Hdyž njebychu ludźo silwester po tysacach rakety do njebja třěleli a kaž cybnjeni praskali, drje přechod ze stareho lěta do noweho ani pytnył njebych.
Před 30 lětami bě to tu hinak. Tehdy bě z nowym lětom zwjazane njesměrne, haj swět spowalace přeměnjenje. Tak zapisa basnik, spisowaćel a publicist Benedikt Dyrlich 14. februara 1990 do swojeho dźenika: „Dale wjele euforije a nadźije, skepsisy a pohłušenosće. Wšo naraz. Wšo pod běžnej wotměnu a wšědnymi změnami. Jónu tak, potom zas hinak a znak.“
Zapisk je z mnohimi dalšimi wozjewjeny w druhim zwjazku jeho dokumentariskeje awtobiografije „Doma we wućekach“, kotryž je loni w nowembrje w Ludowym nakładnistwje Domowina wušoł. Wotbłyšćuje wosebitu situaciju w dźeń a bóle rozpadowacej Němskej demokratiskej republice po politiskim přewróće.
