Před dlěšim časom rozmołwjach so z wučerjom za cuze rěče mjez druhim wo Serbach a jich boju wo zachowanje swojeje ­rěče a kultury. Při tym pokaza wón dosć ambiwalentne nastajenje: Na jednej stronje připóznawaše prócowanja Serbow, swoju kulturu zakitować a folkloru kaž tež nałožki dale pěstować. Na tamnej stronje pak zastupowaše měnjenje, zo nima serbšćina žadyn přichod a zo by so na swěće najlěpje scyła jenož jedna rěč rěčała. Wšitko druhe wšak jenož k njetrjebawšim njedorozumjenjam mjez ludźimi wjedźe. Kajke to spodźiwne słowa z erta wučerja za cuze rěče!

Štóž tele dny přez Prahu jědźe, njemóže wulke plakaty přewidźeć, kiž wabja hosći na kóždolětne knižne wiki.

Wčera, štwórtk, 9. junija, zahajichu so 27. mjezynarodne knižne wiki a literarny festiwal „Svět knihy Praha 2022“. Hač do njedźele maja potom wobydlerjo Prahi a wokoliny a druzy zajimcy zbliska a zdaloka składnosć, w čěskich a mjezynarodnych knihach listować, čitanja wopytać a so nasrěbać „čěskeho knižneho powětra“, kiž je tak hinaši hač na Lipšćanskich knižnych wikach, wšako je wo wjele bóle swójbny. A při rjanym lětnim wjedrje móžeš jich potom zaso wobkedźbować – na ławkach dokoła wustajenišćow sedźa a listuja zanurjeni w knihach a nowinach – syły studentow, wuměnkarjow a fachowych wopytowarjow hižo wot ranja a ći, kiž su wodnjo na dźěle, hakle popołdnju.

Lube lubowarki, lubi lubowarjo serbskeje literatury, nadźijam so, zo sće dźensniši pjatk, 13. donětka bjez njeluboznosćow přetrali a zo Wam tež nalětni wječor žane tajke njewobradźi. Tajkeho pjatka, 13. je wob lěto znajmjeńša jónu, w najwyšim padźe pak trójce. Přiwěrkojći ludźo maja tajki pjatk, 13. za dźeń njezbožow. Ale čehodla? To drje wě jenož Bóh tón Knjez sam. Snano dokelž je 13 prěnja ličba po ličbje dwanaće, kotraž je w mnoho kulturach swjata: dwanaće codiakalny kruhow, dwanaće měsacow, dwanaće japoštołow ... Judaš je był 13. W mnohich lětadłach njeje 13. rynka, w někotrych hotelach 13. poschoda njeje. A čehodla pjatk? Rjanoh pjatka staj so Hadam a Jěwa Božej woli přećiwiłoj. A hdy stej ­so ličba a dźeń woženiłoj? Snano pjatk, 13. meje 1927. Tón dźeń spadachu na Berlinskej bursy nahle akcije do bjezdna a wikowarjo mjenowachu jón po tym „Čorny pjatk“. A nětko mi tež swita, čehodla je (bóh wě) štó postajił, zo knižne premjery w našej Smolerjec ­kniharni stajnje štwórtk wječor swjećimy: Na te wašnje je zwoprědka wuzamknjene, zo móhła so tajka premjera pjatk abo hišće hórje, pjatk, 13. nimo kulić.

Lětdźesatki dołho hižo kolesuju. Čim ­starši pak bywaš, ćim mjenje steji wukon w srjedźišću, ale swoboda tuteje formy pohibowanja. Jězdźić po pućikach, kotrež z awtom njedocpěješ, dojěć sej k městnam, za kotrež pěši čas njedosaha. Widźu koleso mjeztym jako wulkotny srědk za domiznowědne dalekubłanje a hustodosć mam synergijowe efekty mjez swojim lektorskim dźěłom a hobbyjom. Ně, njeměnju, zo móžu spěšnje manuskript k awtorce abo korektorej dowjesć, kotryž by z póštu dlěje trjebał a pjenjezy płaćił. Mi dźe wo tajke situacije, jako dwělowachmy za knihu „Worklecy něhdy a dźensa“, kak so mjeno hrabinki Moniki dokładnje pisa, kotraž je dała Worklečansku kapału natwarić. Kolesowa tura z pozastančkom při jeje rowje w Chrósćicach prašenje wuswětli. Abo jako pobrachowaše nam za něm­ske wudaće „Sorbische Denkmale“ hišće aktualny foto pomnika z restawrowanej narownej taflu Michała Rostoka w Husce, kotryž bu w aprylu 2021 znowa poswjećeny, ale w běhu lěta hišće raz změnjeny. Da rěkaše kameru na kolesowy trening sobu wzać a sej raz na Hušćanski kěrchow dojěć.