Wo kraju z wójnu a rozmachom zhonili
Skupina Serbow poda so w žnjencu z busom Radworskeho Šmitec wozydłownistwa na putnisku jězbu do Ukrainy. „Po A 4 jědźechmy do směra na Zhorjelc a dale do směra Kraków a Przemyśl přez statnu hranicu do ukrainskeho Lwiwa. Město mjenuja Rusojo Lwow, Polacy Lwów a Němcy Lemberg“, wuwjedźe Baćoński farar Gerat Wornar minjenu wutoru w swojim zajimawym přednošku před Budyskimi katolskimi seniorami. A běše znowa něhdźe 40 wobdźělnikow přewšo rjaneje wuprawy do stareho, na kulturje a stawiznach jimaceho, něhdyšeho kralestwa Galiciska.
Wosebity wopyt do prózdnin
Worklecy (AN/SN). Wosebity, ale tola trochu njewšědny wopyt mějachu šulerjo 3. a 4. lětnika Worklečanskeje zakładneje šule „Michał Hórnik“ na poslednim šulskim dnju do nazymskich prózdnin. Do šule bě mjenujcy tak mjenowany „Wuměłstwowy bus“ Drježdźanskich Statnych wuměłstwowych zběrkow přijěł.
Studentka Christine Jakob bě sej z nim tón dźeń sobu do Łužicy dojěła. Wona rozkładowaše dźěćom trajnu, stajnje zaso měnjacu so twórbu němskeje wuměłče w busu. Při tym jedna so wo wosebitu platu z napisom, do kotrejež móžachu šulerjo a šulerki tak mjenowane „scoubidou-bančiki“ tykać abo dalše zaso wućahnyć. Tak twórbu njepřestawajcy aktiwnje sobu měnjachu. Dale nańdźechu dźěći w busu naprawu, z kotrejž hodźi so wosebity barbojty ješć produkować. Z nim wuměłča nowe wuměłstwowe wudźěłki stwori.
Jako wjeršk projekta smědźachu so šulerjo a šulerki sami we wuměłstwowym tworjenju pospytać. Za to smědźachu tež nastroj k zhotowjenju wonych mydliznowych pucherjow wužiwać. Z nimi dujachu pak čornu, módru abo běłu barbu na wulke łopjena, při čimž nastachu woprawdźe krasne twórby.
Bywši šulerjo so zetkali
14 wotchadnicow a wotchadnikow Serbskeje rozšěrjeneje wyšeje šule Mały Wjelkow wotmě njedawno w Budyskej Kehelerni rjadowniske zetkanje. Maturowali běchu před 55 lětami a swjećachu potajkim połkulojty jubilej. Wšitcy narodźichu so bjezposrědnje po Druhej swětowej wójnje w druhej połojcy lěta 1945 hač do nalěća 1946. Tak přisłušeja woni tej generaciji, kotraž je jako prěnja wot poroda hač do dźensnišeho w měrje žiwa. Mjez tehdyšimi maturantami bě spisowaćel a basnik Beno Budar. Wón swojich bywšich sobušulerjow překwapi a dari kóždemu eksemplar swojeje lěta 2016 w swójskim nakładźe wušłeje knihi „Jub die Geige 2“.
Zajimawe bě, kotre powołanja su bywši šulerjo, kotřiž su hižo dlěši čas w rentnarskej starobje, wukonjeli. Jedna bě w ćišćerni Nowa Doba chemigrafku nawuknyła a je tam wjele lět jako korektorka skutkowała, dalša jako baba wjele dźěćom na swět pomhała. Dwaj skutkowaštaj jako produkciskaj nawodaj, jedyn w ratarstwje, dalši w industriji. Za blidom sedźachu tež bywši inženjerojo, wučerki, přistajeni w zjawnym zarjadnistwje a dalši.
Čiła literarna rozmołwa
Chcedźa dotwar dróhi woswjećić
Kaž minjene lěta zetkachu so tež lětsa nazymu zaso Němčanscy seniorojo. Minjeny pjatk činjachu to při wětrniku. Hačrunjež jón mnozy cuzy ludźo wopytuja, wjacori domoródni młyn a jeho stawizny njeznaja. Tak witaše čłon wětrnikoweho towarstwa Dietmar Henčel wjace hač połsta wuměnkarjow při młynje, zo by jim wo stawiznach młyna powědał a jich po nim wodźił. Mnozy dopominachu so na bywšich wobsedźerjow, kaž na knjeza Werdina abo knjeza Lorenca, kiž bě w 1950tych lětach młyn wobšěrnje restawrował.
Serbski zapósłanc wopyt Jordaniskeje rozjimał
Jónu w běhu pjeć lět přewjedźe sakski krajny sejm oficialnje dźěłowu jězbu do wukraja. Wo wopyće na Bliskim wuchodźe rozprawješe zapósłanc CDU Marko Šiman minjenu wutoru před kruhom serbskich seniorow Budyskeje tachantskeje wosady, kotrejž dźě wón sam tež přisłuša.
K čěskim přećelam sej dojěli
Lětuša wuprawa Domowinskeje skupiny Pančicy-Kukow wjedźeše jeje čłonow a dalšich zajimcow minjenu sobotu do Prahi. Wjace hač 40 ludźi dožiwi w čěskej stolicy zajimawy dźeń z kopicu nowych informacijow.
Před Narodnym dźiwadłom zetkachu so z předsydu Towarstwa přećelow Serbow Lukášom Novosadom a Radekom Čermákom. Wonaj běštaj wodźenje po přewšo wuznamnym dźiwadle organizowałoj. Posydnywši so w přihladowarskich rynkach znazornichu sej łužiscy wopytowarjo jeho wulkosć z nimale tysac městnami. Wot přewodnicy zhonichu wo nastaću twarjenja 1881 a zo bě so hnydom na to wotpaliło a bu znowa natwarjene. W 1980tych lětach dom dospołnje ponowichu a namakachu mjez druhim wjacore zakładne kamjenje, kotrež su nětko w pincy dźiwadła widźeć. Wosebite wužadanje we wšěch lětach bě, zwjazać charakter narodneho dźiwadła jako pomnik čěskeho ludu z narokami moderneho dźiwadła. Po politiskim přewróće wudospołnichu je z dalšimi twarjenjemi, kotrež tworja nětko cyłkowny ansambl wokoło Naměsta Václava Havela.
Lěto z wotchadnej jězbu zahajili
Před třomi tydźenjemi je so nowe šulske lěto 2019/2020 započało. Dwanatkarjo Budyskeho Serbskeho gymnazija (SGB) pak dawno hišće na wuknjenje njemyslachu. Woni podachu so zašły tydźeń na swoju wotchadnu jězbu do pólskeho Krakowa. Šěsćhodźinska jězba wjedźeše k hostelej blisko stareho města – wutroby Krakowa. Zbytk prěnjeho dnja zeznajomichu so šulerjo z wokolnej štwórću.
Při słóncu a wysokich temperaturach su sej woni nazajtra dopołdnja na wodźenju cyłe město zbližili. Nimo Marianskeje baziliki, Wawela a měšćanskeje uniwersity wopytachu tež židowsku štwórć. Někotři zwažichu so tohorunja do Schindlerskeje fabriki. Nimo tychle impresijow přiswojichu sej wjele noweje wědy wo stawiznach Krakowa. Tež wulět do podzemskeho muzeja wudobywanja sele Wieliczka steješe na programje. 800 schodźenkow wjedźeše do hłubiny, hdźež wuhladachu krasne, wulke abo małe podkopki z kapałkami, postawami a wodźiznami.
W Hejnicach a Frýdlanće byli
27 wosobow wopřijaca delegacija Kamjenskeje župy „Michał Hórnik“ poda so minjenu njedźelu na kubłansku jězbu do sewjernych Čech. W Hejnicach wobdźělichmy so na dopołdnišej Božej mši, kotruž smy ze serbskim čitanjom a kěrlušomaj wobrubili.
Po kemšach wodźeše nas Jan Heinzl, direktor w klóštrje zaměstnjeneho mjezynarodneho centruma za duchowne kubłanje, po putniskej cyrkwi Marije wopytanja. Přeco zaso skedźbni wón na zwiski a styki Serbow do Hejnic. Wopytali smy tež rownišćo hrabinskeje swójby Gallas pod cyrkwju.
Po słódnym wobjedźe w klóšterskim hosćencu jědźechmy na jenož někotre kilometry zdaleny hród Frýdlant. Wón słuša k najwuznamnišim historiskim zajimawostkam wokoliny. Tež tu zhonichmy wo stawiznach hrabinskeje swójby Gallas. Frýdlantski hród bě hač do lěta 1945 w jeje wobsydstwje. Katharina Jurkowa
Wo Serbskim Sokole zhonili
Budyšin. „Serbski Sokoł běchu 1920 jako sportowe towarstwo załožili. Wone wjazaše wšitke woršty serbskeje ludnosće ze zaměrom, z pomocu sporta narodne wědomje skrućić.“ Takle rozłoži to docent na wuměnku Jurij Nuk na njedawnym zetkanju Budyskich serbskich seniorow. Rodźeny Wutołčan bě sej wot swojeho nana tójšto wo spomóžnym hibanju Serbow hač do zakaza přez nacionalsocialistow rozprawjeć dał a tak tež tójšto materiala nazběrał. Přednošk derje wukubłaneho sorabista bě tuž wosebje zajimawy.
Sokołske hibanje rozšěri so jara spěšnje po woběmaj Łužicomaj, a hižo 1923 wobdźělichu so hibićiwi Serbja na wšosokołskim (Słowjanskim) zjězdźe w čěskej Mladej Boleslavje jako łužiskoserbski zwjazk. „Běše to hłownje muske towarstwo, ale tež zajimowane žony a dźěći mějachu přistup. Předewšěm pěstowachu ćěłozwučowanje na narjadach“, kaž přednošowar podšmórny.
