Přednošk nam Słowaksku zbližił
Wo serbskej putniskej jězbje wot 5. do 9. pražnika do wuchodneje Słowakskeje rozprawješe njedawno Baćoński farar Gerat Wornar serbskim senioram Budyskeje tachantskeje wosady. K tomu pokazowaše wón wideja a fota, kotrež bě Bosćij Handrik z Radworja zhotowił.
Hłowny zaměr jězby bě wobdźělenje na sobu najwjetšim putnikowanju w Słowakskej na Marijanskej horje blisko města Levoča. 8. julija je so tam na putniskej łuce něhdźe 80 000 kemšerjow zhromadźiło. Z bamžowskim zastupnikom a dalšimi duchownymi swjećeše swjatočne kemše tohorunja Baćoński farar. Za njeho bě wosebite dožiwjenje, zo smědźeše hromadźe z metropolitom grjekskokatolskeje cyrkwje Janom Bablakom, kotrehož hižo z młodych lět znaje, za wołtarjom stać.
W lětach 1950 do 1968 bě grjekskokatolska cyrkej kruće zakazana. Nětko pak dožiwja wona wulki rozmach. Tón začuwachu Serbja tohorunja na grjeksko-katolskich kemšach po wuchodnym ritusu na dalšim putniskim městnje, na horje Zvir blisko wsy Litmanov. Tam rozprawješe jim Jan Bablak wosobinsce wo přesćěhanjach w socialistiskej dobje.
Mejenjo we Wrócławju byli
Na swojej hłownej zhromadźiznje spočatk lěta běchu spěwarki a spěwarjo Radworskeho chóra Meja wobzamkli, zo sej lětsa zaso zhromadnje wuleća. Po tym zo njeje so plan do Roma pućować zešlachćił, so rozsudźichu pólski Wrócław wopytać. A minjeny kónc tydźenja to činjachu.
Předsydstwo chóra z předsydku Angeliku Häneltowej na čole bě zhromadnje z Radworskim Šmitec busowym wozydłownistwom dosć wobšěrny program w štwórtym najwjetšim měsće susodneho kraja z něhdźe 630 000 wobydlerjemi zestajało. Na spočatku steješe wodźenje po měsće z wěcywustojnej pólskej přewodnicu, štož běše w někotrych hodźinach dosć naročne předewzaće. Při tym Mejenjo zhonichu, zo ma Wrócław wjace hač sto cyrkwjow. Najwjetši dźěl z nich dyrbjachu po Druhej swětowej wójnje znowa natwarić, dokelž bu 70 procentow města nad Wódru při wojowanjach mjez sowjetskimi wójskami a němskimi jednotkami kónc wójny zničenych.
65 lět po abiturje so zetkali
W septembrje woswjećichu wotchadnicy Budyskeje Serbskeje wyšeje šule lěta 1953 w Budyskim hosćencu „Wjelbik“ swoju 65. róčnicu po abiturje.
Njeposrědnje do podawkow 17. junija 1953 je z tehdy třoch rjadownjow 57 šulerjow – 16 holcow a 41 hólcow – na Budyskej wyšej šuli maturu złožiło. Rjadownja A běše po profilu rěčna z 19 šulerjemi, rjadowni B1 a B2 běštej matematiskej a přirodowědnej z 20 resp. 18 šulerjemi. Něhdźe połojca z nas bě do toho wopytała Serbski realny gymnazij w Českej Lípje a we Varnsdorfje. Wjetši dźěl serbskich šulerjow wróći so 1949 domoj do Łužicy, poslednjej dwě rjadowni wottam pak lěto pozdźišo. Z tym bě serbske powójnske šulstwo w Čěskej zlikwidowane. Tući šulerjo wopytachu hišće lěto Serbsku wyšu šulu w Budyšinje a maturowachu 1951. Woni běchu prěni třicećo abiturienća w stawiznach Budyskeje SWŠ.
Spěchowanske towarstwo muzeja pola susodow
Podpěra za Budyski Serbski muzej čłonam jeho spěchowanskeho towarstwa zdobom woznamjenja, zwiski z druhimi muzejemi a kulturnymi institucijemi nawjazać. Tak podachu so čłonojo towarstwa minjenu sobotu do Libereca w susodnej Čěskej. We Wědomostnej knihowni Liberecskeho kraja nam jeje direktorka Blanka Konvalinková rozłoži, zo njewupožčuja jenož knihi, ale zo skutkuje biblioteka zdobom jako kulturne srjedźišćo města a wokoliny. Do domu je tež nowotwar synagogi zapřijaty, přetož w lěće 2001 zjawnosći přepodata biblioteka steji na městnje stareje synagogi, kotraž bu w nowembru 1938 zničena. Njedaloko njeje steješe mjeztym spotorhany hotel, słužacy 1949/1950 serbskim gymnaziastam jako internat.
Dale wopytachu čłonojo spěchowanskeho towarstwa Serbskeho muzeja wobrazowu galeriju „Lázně“. Ta je zaměstnjena w bywšej halowej kupjeli, dotwarjenej 1902 jako „Kaiser-Franz-Joseph II.-Bad“. Hač do 1980tych lět słužeše wona hišće jako zjawna kupjel. Direktor wustajenišća Jan Randáček rozprawješe nam wobšěrnje wo zajimawych stawiznach přetwara a wo wobrazowych zběrkach galerije.
W muzeju wšelakorosć žonjacych portretow sej zbližili
Mjez něhdźe sydom tysac eksponatami w Budyskim Serbskim muzeju maja hódnotnu zběrku žonjacych portretow. Nawodnica domu Christina Boguszowa předstaji w serialu „Kofej w třoch“ wosebitu zběrku njedawno w putacym hodźinskim přednošku z pomocu swětłowobrazow. K jednotliwym wobrazam poda tež zajimawu stawizničku. Někotryžkuli pozadk nastaća wuměłskeje twórby wona tak rozjasni a dopomni tohorunja na tón abo tamny dyrdomdejski puć eksponata do Serbskeho muzeja. Ze swojej fundowanej fachowej wědu pak rozłoži wědomostnica tworjaceho wuměłstwa nimo toho někotružkuli kompoziciju wuměłskeje twórby a pokaza na nadrobnosće, kotrež k tomu wjedu wotpohlad wuměłca abo wuměłče zrozumić a sćěhować.
Dokelž je kisykał strowy
Poslednju njedźelu požnjenca swjećachmy w našich katolskich wosadach domchowanku. Dźěći su w korbikach płody z polow, zahrodow a zahrodkow sobu přinjesli a před wołtar stajili, zo móhł je měšnik na Božej mši požohnować. Běchu to mnohe družiny zeleniny a sadu. Wuhladali su tam kemšerjo mjez druhim tež kałowe hłójčki. W zašłosći wšak je kał w burskim žiwjenju wažnu rólu hrał.
Mnozy tróšku starši so zawěsće hišće na to dopominaja, zo bě w NDRskim času w zymje kał nimo morcheje nimale jenička zelenina, kotruž sy sej we wobchodźe kupić móhł. Kał pak ludźo tež dźensa rady wužiwaja, a to wosebje jako kisały. Tohodla je so 25 lubowarjow kisykała lětsa znowa a mjeztym hižo 15. raz w Rynčec bróžni w Jaseńcy zetkało, zo bychu zaso zhromadnje kał tołkali. A činjachtu to, kaž dotal nimale přeco, 3. winowca, na Dnju němskeje jednoty.
Wjele připóznaća Slepjanam
Přeprošenje Domowinskeje skupiny a Załožby za serbski lud na nazymski koncert ze Slepjanskim folklornym ansamblom běše nahladna ličba zajimcow zawčerawšim rady sćěhowała. Njebjelčanska wosadna žurla „Bjesada“ bě nimale hač na poslednje městno wobsadźena, jako Marija Swierczekowa ze załožboweho zarjada lubych a rědkich hosći z dalšeje kónčiny serbskeho kraja připowědźi. Chwalba a wobdźiwanje ze wšěch stron běštej po hodźinskim programje za dale dobry niwow folklorneho ansambla z wjele stron, wosebje pak tež wot nazhoniteho kulturnika Jandytarja Hajnka ze Smječkec słyšeć.
Wo wučerju a wědomostniku słyšeli
Na česć Korle Bohuwěra Šěcy, serbskeho wučerja a w fachowych kruhach daloko připóznateho přirodowědnika Łužicy kónc 19. a spočatk 20. lětstotka, bu dnja 25. žnjeńca tohole lěta wopomnjenski kamjeń při bywšej Rachlowskej šuli wotkryty. Z fotom tohole podawka, pokazowacy prawnučkaj wučerja, wědomostnika a publicista sobuiniciator počesćenja, dr. Ludwig Ela, předsyda Rachlowskeje Domowinskeje skupiny, njedawno na spočatku swojeho přednoška před seniorami tudyšeje katolskeje tachantskeje wosady na wony dźeń skedźbni.
W jubilejnym měsće pobyli
Na swoju kóždolětnu kubłansku jězbu poda so minjenu sobotu 29 čłonow župy „Jan Arnošt Smoler“ do Wojerec. 750. jubilej města bě dobra składnosć sej je ze serbskeho wida wotkryć. Nowinar a publicist Manfred Laduš skupinu cyły dźeń přewodźeše a wěcywustojnje wo stawiznach a nastaću Wojerec rozprawješe. Něhdy bydlachu w měsće a wokoło njeho nimale jenož Serbja, hač na někotrych knježkow a zastojnikow, kiž běchu Němcy, ale wšitcy serbsce zrozumichu.
Dopołdnja běchu wobdźělnicy jězby w starym měsće po puću. Mjez druhim wobhladachu sej załoženski dom Domowiny. Referent skedźbni na stelu Wórše Lanzyneje hnydom pódla załoženskeho domu kaž tež na Serbsku studnju na torhošću, kotraž steješe něhdy w Budyšinje. Ducy po měsće wopytachu čłonojo Wjacsławkec drastowy dom a dźěchu po Dołhej hasy nimo ewangelskeje cyrkwje, kotraž bě kolebka serbskich ewangelskich cyrkwinskich dnjow. Dale Manfred Laduš wo znatych wosobinach města rozprawješe. Tak naspomni Konrada Zuseho a Brigittu Reimann, kotrejuž bě sam zeznał.
Zasowidźenje po 55 lětach we Wotrowje
1. septembra 1963 stejachmy z cokorowymi titami napřećo Wotrowskej šuli na brjoze, zo bychu nas 26 dźěći z Wotrowa a Njebjelčic składnostnje šulskeho zastupa fotografowali. Lětsa, 15. septembra, so znowa tak zestupachmy – běchmy pak jeničce štyrnaćo.
Po 55 lětach bě witanje do něhdyšeje šule a rjadownje jara jimace. Spominachmy na njeboh wučerja Jana Meškanka, kiž bě štyri lěta naš rjadowniski wučer. Nawučił je nas pisać a ličić, mějachmy pola njeho rysowanje a sport. Na hornjej łubi spěwachmy – wučer bě knjez Cyril Nawka. Spěw „Hory módre, ja was znaju“ hišće wšitcy znajachmy a smy sej jón tež tónkróć zhromadnje zanjesli.
