Serbski zapósłanc wopyt Jordaniskeje rozjimał
Jónu w běhu pjeć lět přewjedźe sakski krajny sejm oficialnje dźěłowu jězbu do wukraja. Wo wopyće na Bliskim wuchodźe rozprawješe zapósłanc CDU Marko Šiman minjenu wutoru před kruhom serbskich seniorow Budyskeje tachantskeje wosady, kotrejž dźě wón sam tež přisłuša.
K čěskim přećelam sej dojěli
Lětuša wuprawa Domowinskeje skupiny Pančicy-Kukow wjedźeše jeje čłonow a dalšich zajimcow minjenu sobotu do Prahi. Wjace hač 40 ludźi dožiwi w čěskej stolicy zajimawy dźeń z kopicu nowych informacijow.
Před Narodnym dźiwadłom zetkachu so z předsydu Towarstwa přećelow Serbow Lukášom Novosadom a Radekom Čermákom. Wonaj běštaj wodźenje po přewšo wuznamnym dźiwadle organizowałoj. Posydnywši so w přihladowarskich rynkach znazornichu sej łužiscy wopytowarjo jeho wulkosć z nimale tysac městnami. Wot přewodnicy zhonichu wo nastaću twarjenja 1881 a zo bě so hnydom na to wotpaliło a bu znowa natwarjene. W 1980tych lětach dom dospołnje ponowichu a namakachu mjez druhim wjacore zakładne kamjenje, kotrež su nětko w pincy dźiwadła widźeć. Wosebite wužadanje we wšěch lětach bě, zwjazać charakter narodneho dźiwadła jako pomnik čěskeho ludu z narokami moderneho dźiwadła. Po politiskim přewróće wudospołnichu je z dalšimi twarjenjemi, kotrež tworja nětko cyłkowny ansambl wokoło Naměsta Václava Havela.
Lěto z wotchadnej jězbu zahajili
Před třomi tydźenjemi je so nowe šulske lěto 2019/2020 započało. Dwanatkarjo Budyskeho Serbskeho gymnazija (SGB) pak dawno hišće na wuknjenje njemyslachu. Woni podachu so zašły tydźeń na swoju wotchadnu jězbu do pólskeho Krakowa. Šěsćhodźinska jězba wjedźeše k hostelej blisko stareho města – wutroby Krakowa. Zbytk prěnjeho dnja zeznajomichu so šulerjo z wokolnej štwórću.
Při słóncu a wysokich temperaturach su sej woni nazajtra dopołdnja na wodźenju cyłe město zbližili. Nimo Marianskeje baziliki, Wawela a měšćanskeje uniwersity wopytachu tež židowsku štwórć. Někotři zwažichu so tohorunja do Schindlerskeje fabriki. Nimo tychle impresijow přiswojichu sej wjele noweje wědy wo stawiznach Krakowa. Tež wulět do podzemskeho muzeja wudobywanja sele Wieliczka steješe na programje. 800 schodźenkow wjedźeše do hłubiny, hdźež wuhladachu krasne, wulke abo małe podkopki z kapałkami, postawami a wodźiznami.
W Hejnicach a Frýdlanće byli
27 wosobow wopřijaca delegacija Kamjenskeje župy „Michał Hórnik“ poda so minjenu njedźelu na kubłansku jězbu do sewjernych Čech. W Hejnicach wobdźělichmy so na dopołdnišej Božej mši, kotruž smy ze serbskim čitanjom a kěrlušomaj wobrubili.
Po kemšach wodźeše nas Jan Heinzl, direktor w klóštrje zaměstnjeneho mjezynarodneho centruma za duchowne kubłanje, po putniskej cyrkwi Marije wopytanja. Přeco zaso skedźbni wón na zwiski a styki Serbow do Hejnic. Wopytali smy tež rownišćo hrabinskeje swójby Gallas pod cyrkwju.
Po słódnym wobjedźe w klóšterskim hosćencu jědźechmy na jenož někotre kilometry zdaleny hród Frýdlant. Wón słuša k najwuznamnišim historiskim zajimawostkam wokoliny. Tež tu zhonichmy wo stawiznach hrabinskeje swójby Gallas. Frýdlantski hród bě hač do lěta 1945 w jeje wobsydstwje. Katharina Jurkowa
Wo Serbskim Sokole zhonili
Budyšin. „Serbski Sokoł běchu 1920 jako sportowe towarstwo załožili. Wone wjazaše wšitke woršty serbskeje ludnosće ze zaměrom, z pomocu sporta narodne wědomje skrućić.“ Takle rozłoži to docent na wuměnku Jurij Nuk na njedawnym zetkanju Budyskich serbskich seniorow. Rodźeny Wutołčan bě sej wot swojeho nana tójšto wo spomóžnym hibanju Serbow hač do zakaza přez nacionalsocialistow rozprawjeć dał a tak tež tójšto materiala nazběrał. Přednošk derje wukubłaneho sorabista bě tuž wosebje zajimawy.
Sokołske hibanje rozšěri so jara spěšnje po woběmaj Łužicomaj, a hižo 1923 wobdźělichu so hibićiwi Serbja na wšosokołskim (Słowjanskim) zjězdźe w čěskej Mladej Boleslavje jako łužiskoserbski zwjazk. „Běše to hłownje muske towarstwo, ale tež zajimowane žony a dźěći mějachu přistup. Předewšěm pěstowachu ćěłozwučowanje na narjadach“, kaž přednošowar podšmórny.
Wuměłcam přez ramjo hladali
Dešno. Pleinair z wuměłcami regiona pod hesłom „Pod hołym njebjom“ wotmě so njedawno prěni raz w Dešnjanskim domizniskim muzeju. Na njón přeprosyli su nawodnica muzeja Babette Zenkerowa, nawoda zeloweje zahrodki Camillo Steinfurth a Šula za delnjoserbsku rěč a kulturu. Wobdźělili su so wuměłcy z Choćebuza, Łukowa, Lubnjowa, Kalawy, Zaspowa, Rubyna a Picnja. Dźěłarničku nawjedowała je Gabriele Gittelowa, kotraž w Choćebuzu tohorunja wuměłski kružk nawjeduje. Powitawši wobdźělnikow rozłoži wona hišće raz zasadne znajomosće wo perspektiwach a proporcijach. Na to pytachu zhromadnje za motiwami a rozhladowachu so za to w muzejowej wsy Stary lud, na zelowej zahrodźe, w domizniskim muzeju a cyrkwi. Wuměłcy běchu sej přezjedni, zo je dosć motiwow za rysowanje a molowanje.
Jubilejne kemše z Chróšćanskim cyrkwinskim chórom
W Złokomorowskej Serbskej cyrkwi swjećeše njedawno 80 kemšerkow a kemšerjow zbliska a zdaloka dźesate jubilejne serbsko-němske kemše, a to hromadźe z cyrkwinskim chórom z Chrósćic a jeho dirigentom Michałom Cyžom. Kontakt do Delnjeje Łužicy nawjazała bě Manuela Smolina, spěwarka chóra a sobudźěłaćerka Budyskeho Rěčneho centruma WITAJ. Čłonojo chóra běchu cyły dźeń na wulěće. Dopołdnja wuchodźowachu so po měsće wot sudnistwa nimo hrodu hač k nowemu přistawej. Wottam podachu so z łódźu na jězbu po Złokomorowskim jězoru, jednym z najwjetšich kumštnych jězorow Němskeje. Poslednju brunicu běchu tam w lěće 1966 wudobywali, po tym woda Čorneho Halštrowa jamu poněčim pjelnješe.
Delenjo w Čěskej koncertowali
Serbski muski chór Delany je minjenu njedźelu wuspěšnje w Čěskej koncertował. Pod nawodom Pawoła Šołty-Kulowskeho su delanscy mužojo na putniskim městnje w Jablonné v Podještědí, hdźež předewšěm swjatu Dźisławu česća, Božu mšu wobrubili. Nimo dźělow łaćonskeje misy delnjošleskeho komponista Maxa Filki zaklinčachu tež wjacore serbske kěrluše. Mjez druhim běštej to „Miłosćiwa, zhladuj na nas“ a „Swěru kralej přisahajmy“ w sadźbje za muski chór, kotrejž bě Jan Bulank stworił. Hakle třeći króć zjawnje zaklinča w tamnišej bazilice swj. Ławrjenca choral jednoho z najwuznamnišich francoskich komponistow Césara Francka „Panis angelicus“ (Chlěb Jandźelow) za muski chór a tenorowe solo, kotrež přewza předsyda cyłka Janek Wowčer. Přewod na pišćelach zaruči organist Njebjelčanskeje wosady a spěchowacy čłon muskeho chóra Delany Chrystof Mikławšk, kiž je na kralownje instrumentow za čas swjateho woprawjenja spontanje zahudźił. Tak słyšachu wěriwi – mjez nimi tež Serbja z Łužicy – někotre dalše serbske zynki, mjez druhim pěseń „Ja znaju kraj“.
Spěwajo radosć a nadźiju začuwali
Serbskej bjesadźe z Hodźija a Rakec zeńdźeštej so minjeny pjatk k zhromadnemu spěwanju na farskej zahrodźe w Rakecach. Tónraz bě Rakečanska Bjesada pod nawodom dr. Güntera Holdera swojich čłonow kaž tež tych z Hodźijskeje bjesady a zajimcow přeprosyła.
Blida běchu w štyriróžku nastajane, za jednym sedźeše srjedźa Měrćin Krawc z Delnjeho Wunjowa z gitaru, na blidach ležachu spřihotowane teksty a noty, k tomu Towaršne spěwniki a ewangelske Spěwarske. Hosćićeljo witachu 23 spěwarkow a spěwarjow, k tomu dźesać dujerjow Rakečanskeho pozawnoweho chóra, kotřiž znate serbske spěwy a kěrluše mócnje přewodźachu.
Jako prěnje zanjesechmy sej Bulankowe „Wjesele dźensa“, hnydom na to „Laudate omnes gentes“ a po tym w pisanej měšeńcy serbske ludowe spěwy a ze Spěwarskich, dušu pozběhowace znate kěrluše, wuprudźace nadźiju a radosć, mjez druhim z tekstami Kiliana. Hodźijski farar Christoph Rummel měnješe: „Serbja hišće zamóžeja spěwać, jeli nic wšo, ale znajmjeńša prěnjej dwě štučce. Kajka to chudoba, moji Němcy docyła wjace njespěwaja.“
Na konju jěchajo do Konjec
Kóžde lěto znowa tež w Šunowje a Konjecach meju mjetaja. 13 porow młodźiny a 13 dźěćacych poda so tuž minjenu njedźelu popołdnju do Šunowa, zo bychu tam wokoło meje rejwali. K tomu hraješe Pětr Měškank na akordeonje, a znaty braška Rajmund Čórlich wjedźeše lóštnje po programje. Meja padny, a jako prěni doběža sej Paul Matka po mejski wjeršk a wupyta sej Piju Bjeńšec za swoju kralownu. Młodostni k někotrym serbskim štučkam zarejwachu, a tójšto přihladowarjow k tomu mócnje sobu spěwaše. Kralowski porik poda so na konju jěchajo do Konjec. Mejski ćah přihladowarjo spěwajo přewodźachu.
