Zrudoba so z kreatiwitu zhubi
Najskerje prěni raz w stawiznach smy w katolskich Serbach jutry bjez křižerskich procesionow dožiwili. Smy so někotrych křižerjow woprašeli, što su woni jutrowničku začuwali a kak su lětuši wysoki cyrkwinski swjedźeń dožiwili.
Zapósłane (09.04.20)
Stanij Statnik z Ralbic so jako bywši wosadny kantor Ralbičanskeho křižerskeho procesiona pod hesłom „Křižerjo njesmědźa jěchać“ pjera jima:
We wudaću Serbskich Nowin z 25. měrca pisa Janek Wowčer w titulnym nastawku, zo je sakska krajna direkcija rozsudźiła a křižerske procesiony zakazała. Při tym poćahuje so na powšitkowne postajenja socialneho ministerstwa nastupajo zakazy wšitkich zjawnych a njezjawnych zarjadowanjow kaž tež zhromadźenja ludźi. Wukaz steji najprjedy raz jako fakt, a dowidźu w aktualnej situaciji, zo njejsu jutry z nam zwučenymi křižerskimi procesionami, ze syłami turistow a přihladowarjow zbliska a zdaloka lětsa móžne.
Dalše stejišća w někotrych přinoškach slědowacych dnjow pak stajam do prašenja: Tak pisaja SN 26. měrca mjez druhim, zo je zamołwity za křižerske procesiony, Radworski farar Beno Jakubaš, na naprašowanje zdźělił: „Sakska je rozsudźiła, a po postajenjach stata dyrbimy so měć.“ A 30. měrca namołwja farar Beno Jakubaš, měć so po wukazach statnych instancow kaž tež postajenjach katolskeje cyrkwje.
Přiwšěm naspomnjenjahódne
Fiktiwna rozprawa wo lětušich jutrach do chroniki
Swoje wosobinske měnjenje nastupajo tematiku, zo lětsa křižerjo jěchać njesmědźa, podawa tule Ralbičan Stanij Statnik, kiž bě wjele lět kantor Ralbičanskeho křižerskeho procesiona, w slědowacej fiktiwnej rozprawje jako zapis do chroniki wo jutrach 2020. Serbske Nowiny je tule dokumentuja:
Jutry lěta 2020 běchu koronapandemije dla cyle hinašeho, nam scyła njezwučeneho razu a nadźijomnje posledni króć z wobmjezowanjemi. Hižo přihot na nje po zwučenym wašnju z wopytom křižoweho puća a póstnych prědowanjow dyrbjachmy z digitalnymi medijemi narunać, runje tak kaž wobrjady w martrownym tydźenju.
Zapósłane (07.04.20)
„Lekciju na čas žiwjenja“ mjenuje Marka Cyžowa z Lejna swoju dźaknu spomnjenku na Korlu Lejnika (1927–2020):
Samo na sebi wšak měła mi wěc fatalna być. Ale Korle Lejnikowa reakcija na moje zadźerženje bě mi lekcija na žiwe dny, za kotruž sym wot toho wokomika zas a zaso dźakowna.
W Instituće za serbski ludospyt w Budyšinje kónc wosomdźesatych lět rozmołwja so na schodźišću financny ekonom Korla Lejnik z kolegu. Nimoducy so k nimaj přidružu a po chwilce započinam na Korlu Lejnika rěčeć. Znajachmoj so wot prapremjery 1974 Jana Rawpoweje Sinfonije Verte bleue w Choćebuzu.
Korla Lejnik mje přetorhny: „Marka, njewidźiš ty, zo so tu rozmołwjam a zo njejsmoj hišće hotowaj?“ Zawěsće sym so začerwjeniła. „Ty wěš moje telefonowe čisło. Zazwoń mje, wučinimoj sej termin a změju za tebje chwile.“
Kak husto sym po jeho radźe druhim radźiła? Wona je mi w powołanju jara pomhała swoje dźěłowe wotběhi rjadować. A činjach to přec ze spomnjenku na Korlu Lejnika.
Zapósłane (25.03.20)
Stani Nawka z Hamburga piše: Coronawirus tež pola nas wulki problem
Hamburg ze swojimi 1,8 milionami wobydlerjow je tuchwilu jedyn z epicentrumow coronainfekcije. To zaleži tež hłownje na zymskich prózdninach, kiž běchu wot 2. do 13. měrca a kotrež su njeličomnych sněhakowarjow z města nad Sewjernym morjom do Awstriskeje wabili. Ludźo su so nawróćili – a su so tam nadosć natyknyli, nic jenož w Ischglu ...
Angažuju so w systemje nuzoweho medicinskeho zastaranja w Hamburgu. A tu maja so wšitcy podhladni telefonisce přizjewić, maja-li symptomy. Woni njesmědźa do praksow abo chorownjow přińć! Kóždeho, kiž bě runje w tak mjenowanych rizikowych wobwodach abo měješe kontakt z wosobu, kotraž bu pozitiwnje na coronawirus testowana, a ma zymicu, kašel abo šijebolenje, wopyta lěkar, kiž potom PCR-test přewjedźe. Tónle test je tuchwilu najspušćomniši, byrnjež nic stoprocentowski. Tež hdyž je wuslědk negatiwny, to njerěka, zo sy strowy a zo wirus nimaš.
Zapósłane (23.03.20)
Regina Šołćina z Konjec měni, zo so stawizny wospjetuja:
Wójny su surowe. Naši nanojo su Druhu swětowu wójnu dožiwili a jeje hórkosć wonka na bitwišćach začuwali. Jeli mějachu zbožo, hłód, zranjenja a strach kóždy dźeń znowa smjerći do woči hladajo, so zbožownje domoj nawróćić ze zajeća.
Njejsmy pak dźensa zaso we wójnskich poměrach kaž woni tehdy? Bomby a granaty drje tónraz žane njehroža, ale njewidźomny a nic mjenje sylny njepřećel ma cyłu Europu, haj samo poł swěta w rukach. Kaž tajka njenasytna kraka wupřestrěwa wón swoje njesmilne pazory přez mjezy krajow. Kóždu wyšnosć a knježerstwa, kotrež su do tuteje katastrofy sebje wuchwalujo wustupowali, tónle njepřećel do kolen tłóči. Nichtó njewě, kak daloko a dołho tele njewidźomne šerjenje, kiž so corona mjenuje, čłowjestwo hišće niči a poniža. Z teje „bitwy“ žadyn dobyćer njewuńdźe, ale wšitcy přěhrajemy.
Socialne kontakty pobrachuja
Wot dźensnišeho su šule hrožaceho rozpřestrěća coronawirusa dla zawrjene. Smy so našich čitarjow prašeli, kak woni doma dohladowanje dźěći zarjaduja, hdyž kubłanišća za nje hižo žane nuzowe zastaranje njeposkićeja.
Dr. Lubina Malinkowa z Rakec: To je kóždej swójbje wužadanje. Wčera je mój mandźelski dźěći doma hladał, dźensa sym ja na rjedźe, potom budźemy widźeć. Nadźijam so, zo rozrisanje na wjesnej runinje namakamy. Dyrbju pak rjec, zo njejsym tajki typiski pad za tónle problem, dokelž móžu sej jako wědomostnica dźěło tróšku zarjadować – móžu tež doma pisać abo po wječorach dźěłać. Jenički problem je, zo rady dźěłam.
Zapósłane (17.03.20)
Křesćan Krawc z Hrubjelčic wupraja so k přinoškej w SN z 12. měrca „Póda je žiwy organizm“:
Nastawk Andreasa Kirschki wo bioratarskim předewzaću młodeho Serba Ignaca Wjesele zasłuža sej bjez komdźenja wothłós. Kirschke, kiž so prócuje ze mnu jeno serbsce rěčeć, je Ignaca Wjeselu a jeho žiwjenski program nazornje předstajił, ze wšěmi ćežemi, wuspěchami a njewuspěchami. Hakle 26lětny je Ignac Wjesela za mnje tuchwilu najmarkantniša wosobina našeho ludźika – a to jako ratar, dźensa na kromje hospodarskeho a politiskeho žiwjenja wo eksistencu wojowacym. Byrnjež nic z najtučnišim kontom je drje ćim bohatši w myslenju a steji z woběmaj nohomaj w skrućacej so realizaciji swojeje filozofije wo wobdźěłanju zemje jako žiwej materiji. Rola so po jeho zasadach njesmě zajědojćić a jeje mjelnosć njesmě so z nadměrnej techniku wosłabić.
Zapósłane (12.03.20)
Měrćin Wjenk z Drježdźan poćahuje so na „Mój wid“ w SN z 9. měrca:
Ze zadźiwanjom čitach póndźelu komentar „Mój wid“ kolegi-žurnalista Marka Wjeńki k zahajenju sudniskeho jednanja přećiwo něhdyšim funkcionaram Němskeho koparskeho zwjazka DFB, kotrymž wumjetuja, zo su zamołwitych swětoweho zwjazka FIFA wobtykali, zo bychu swětowe mišterstwa kopańcy w lěće 2006 do Němskeje dali. Město toho zo sudnistwo wumjetowanja pruwuje a wotpowědnje sudźi, namjetuje Marko Wjeńka, zo měli zamołwitych ze Zwjazkowym zasłužbowym rjadom mytować.
Je-li to ironisce měnjene było, da sym wonu ironiju přečitał. Skerje sym so čitajo prašał, hač je sej awtor swojeho cynizma wědomy, a jeli haj, hač je tež wo konsekwencach dokładnje přemyslował. Scyła wo napřećiwku njerěčo, zo wšak němskich funkcionarow za něšto chwali, štož katarskim zamołwitym mjez linkami wumjetuje.
Zapósłane (20.02.20)
Regina Šołćina z Konjec wupraja so k móžnemu njepřiwzaću wjacorych dźěći do přichodneho 5. lětnika na Ralbičanskej Serbskej wyšej šuli:
Před wjace hač dwaceći lětami stejachu starši, dźědojo a wowki tři tydźenje kóžde ranje na Chróšćanskim šulskim dworje, zo bychu protestowali a wojowali wo zachowanje tamnišeje srjedźneje šule, su pak podleželi. Diktatura „wothorjeka“ jednaše – a to rigoroznje – na škodu dźěći a staršich. Tónle 5. lětnik přewodźachmy na to w dołhim awtowym korsu do Ralbičanskeje šule. Jimacy to wobraz – z wulkej serbskej chorhoju w prěnim awće –, kotryž dźensa hišće staršich namołwja: Wojujće wo swoje dźěći! Móc a prawo ležitej we wašich rukach. Stawizny so stajnje zaso wospjetuja, a to hustodosć na njedobro. Tež zamołwitosć budźe jónu wot was žadana. Wočiwidnje jedyn politiski režim wot předchadźaceho wuknje. Štož nacionalsocialisća a tež NDR njeběchu zdokonjeli, zo tehdy ludej „pranc tyknychu“, to spytaja knježacy nětko z diktatoriskej asimilaciju zwoprawdźić a dokónčić. Měnjene su naše serbske dźěći!
