Njepřećelskosće dokumentowane
Rozhłosowy sćelak Deutschlandfunk Kultur je so tele dny z nowej wustajeńcu serbskeje wuměłče Iris Brankačkoweje w Muzeju Budyšin zaběrał, rozestajacej so z temu „Rasizm přećiwo Serbam“. Interview z wuměłču wjedł je žurnalist Vladimir Balzer.
Zapósłane (26.07.19)
Spokojnosć hosći připóznaće
Lětuši mjezynarodny folklorny festiwal je nimo. Štož zwostanu, su dopomnjenki na wuběrny swjatk z přemóžacej kulturu ze wšeho swěta. Alfons Handik je so po swjedźenišćach w Budyšinje, Hochozy a Chrósćicach rozhladował a so wopytowarjow festiwala za měnjenjemi prašał.
Marja Gotšalowa z Konjec: Smój so z mandźelskim prěni raz tež do Hochozy podałoj. Byrnjež drje tu telko ludźi njebyło, kaž dožiwjamy to sobotu na Chróšćanskich statokach, so namaj atmosfera tu lubi. Tróšku parujemoj, zo po Choćebuzu lědma něšto na wulki podawk w Hochozy pokazuje. Wjace wabjenja njeby na škodu było. Hochoženjo drje su so prócowali štyri statoki wotpowědnje wuhotować, wjes pak móhła přiwšěm hišće rjeńšo wupyšena być.
Žitawa 2025 – šwarna šansa, tež za Serbow
Na požadanje města w třikrajowym róžku wo titl europskeje kulturneje stolicy zhladuje z perspektiwy lońšeje kulturneje stolicy, zapadofriziskeho Ljouwerta, Onno Falkena
Wosom městow w Němskej, kotrež chcyli so Kulturna stolica Europy 2025 stać, so tuchwilu wo zestajenje bidbooka prócuje. Mjez nimi su wulke stolicy zwjazkowych krajow, kaž Drježdźany, Hannover a Magdeburg. Ale tež wjele mjeńše města, kaž Gera, Hildesheim a Žitawa, so wo titul požadaja. Zmužite wokrjesne město Žitawa blisko mjezy k Pólskej a Čěskej je ze swojimi 25 000 wobydlerjemi z wotstawkom najmjeńše mjez požadarjemi. Žitawa 2025 – to pak njeje jeno čestny narok wyšeho měšćanosty Thomasa Zenkera a jeho marketingoweho šefa Kaija Grebascha. Přetož 26. meje stej 74,2 procentaj wobydlerjow w oficialnym wobydlerskim rozsudźe z ,haj‘ za požadanje Žitawy wo titul „kulturna stolica“ hłosowałoj. Tajka jasna wjetšina překwapja, wšako je so AfD w paralelnje wotměwacych so europskich wólbach z 28,7 procentami w tym měsće najsylniša politiska móc stała.
Atmosfera hosći přeswědčiła
XIII. mjezynarodny folklorny festiwal „Łužica 2019“ je njeličomnych hosći z najwšelakorišich kónčin přiwabił. Alfons Handrik je so mjez wopytowarjemi kaž tež mjez sobuskutkowacymi a pomocnikami festiwala naprašował, kajki zaćišć je swjatk w nich zawostajił a što je so jim na štyrjoch dnjach połnych kultury we Łužicy wosebje lubiło.
Dominik Krötel, předsyda młodźinskeho kluba z Hochozy: Derje so hišće dopominam, kak smy jako dźěći před 12 lětami wot dwora k dworej běhali a so wjeselili měć we wsy telko wukrajnych kulturnych skupin. Dźensa je nas we wsy něhdźe 60 młodostnych, a smy so hižo w přihotach z našimi móžnosćemi wo to prócowali dobri hosćićeljo być. Staramy so na wšěch štyrjoch dworach w Hochozy wo dobry wotběh. Sam jara wobžaruju, zo njejsym, kaž mojej dźěd a wowka to hišće móžetaj, serbšćinu nawuknył.
„Politiska elita zaprajiła, kaž CDU a SPD“
Serbja njejsu w rozsudnych gremijach kaž we wuhlowej komisiji abo w parlamentach Němskeje demokratisce reprezentowani. Wo tym je serbski spisowaćel Benedikt Dyrlich přeswědčeny, kaž nowina Leipziger Volkszeitung rozprawja. Žurnalistka Anita Kecke bě z Dyrlichom interview wo jeho nowej knize „Doma we wućekach 1“ wjedła, w kotrejž rysuje awtor swoje žiwjenje w NDR. Tak Dyrlich powěda, zo njeje za čas NDR typiski žiwjenski běh serbskeho intelektualneho měł a zo njebě na přikład na gymnaziju był. Maturu dyrbješe na wječornej šuli nachwatać.
Čitar zhoni, kak je so Dyrlich do wizěra stasi dóstał, dźěłajo ze serbskim spisowaćelom Kitom Lorencom, kiž jeho w dźěłowym kruhu serbskich spisowaćelow spěchowaše. W lětach 1970 do 1989 je cyłkownje 25 wosobow informacije wo Dyrlichu stasi dawało. Mjez nimi běchu Němcy runje tak kaž Serbja, zdźěla wulcerjadni zastupnicy Domowiny a dalšich serbskich institucijow. Přiwšěm je sej Dyrlich wěsty, zo běchu aktiwity stasi napřećo małej horstce kritisce nastajenych Serbow dospołnje přehnate.
Zapósłane (07.06.19)
Nastupajo wabjenje w Budyšinje za folklorny festiwal „Łužica“ so Lucian Kaulfürst z Budyšina pjera jima:
W Budyšinje zahaji so 4. julija we 18 hodź. XIII. mjezynarodny folklorny festiwal. A tysacy Budyšanow a jich hosćo budu zaso při dróhach wot Póstoweho naměsta přez Žitne wiki, podłu Bohateje hač na Hłowne torhošćo stać. Wšitcy ći tón dźeń jenož do města přichwataja, zo bychu sej zahajenski ćah wjace hač 300 sobuskutkowacych z cyłeho swěta wobhladali a so na nim zawjeselili. Po swjedźenskim ćahu poda so wulki dźěl přitomnych sobu na Hród abo kaž lětsa, do Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła, zo bychu tam krasny galaprogram dožiwili.
Tak daloko moja snano tróšku přehnata wizija, kotraž wšak we woprawdźitosći tróšku hinaša wupada, a to ma wšelake přičiny.
Zapósłane (04.06.19)
Herta Žurkowa z Budyšina piše:
Jako dóndźech sej minjenu sobotu na Budyske Žitne wiki, zo bych sej z mandźelskim Smjerdźečansku rejwansku skupinu z premjeru noweho programa „Serbska reja“ wobhladała, mějach dožiwjenje wosebiteho razu. Němsce narěča mje tam starša wopytowarka, hač sym Serbowka, hač znaju Smjerdźacu a hač su młodźi rejwarjo a rejwarki wšo Serbja. Wot žony zhonich, zo pochadźa z belgiskeho Genta.
Wona bě prěni raz w nowych zwjazkowych krajach. Tam słyšeše wo Serbach a bě zahorjena móc dožiwić, kak młodźi ludźo swoju kulturu pěstuja. „Doma budu powědać“, rjekny knjeni Janssens, kotraž ma jako bywša wučerka za němčinu hišće wjele zwiskow z młodymi ludźimi, „kak wědomje tu na zachowanje serbskeje kultury dźiwaja.“ Wosebje chwaleše sej wona perfektne wobknježenje wobeju rěčow. Jeje napominace słowa „Zdźeržće a zachowajće sej swoju rěč a kulturu!“ měli sej ludźo zas a zaso wuwědomjeć.
Při rozžohnowanju mi Belgičanka praji, zo wostanu jej rejwarjo a rejwarki w dobrym pomjatku a zo zawěsće tež na XIII. mjezynarodny folklorny festiwal zaso do Łužicy přijědźe.
Zapósłane (29.05.19)
Nawoda Serbskeho gymnazija Budyšin René Wjacławk wotmołwi po wothłosowanju ze zamołwitym za serbske naležnosće na Krajnym zarjedźe za šulu a kubłanje Bosćijom Handrikom na prašenje Jana Nuka, kotrež bě we wčerawšim wudaću Serbskich Nowin w rubrice Zapósłane stajił: Štó smě na Serbski gymnazij?
Wy, česćeny knježe Nuko, so zjawnje w nowinach za naju wosobinskim měnjenjom prašeće, štó smě na Serbski gymnazij? Na samsnym (zjawnym) puću posrědkujemoj Wam wotmołwu. Do toho pak dyrbjeli jeničce prašenje za sebje wotmołwić. Čehodla so na wotpowědnym městnje njeinformujeće, na přikład na Serbskim gymnaziju abo na Krajnym zarjedźe za šulu a kubłanje. Njedokładnych rešeršow dla wšak hrozy strach tukanjow a šěrjenja wopačnosćow.
Prawje je, zo njemóže Budyski Melanchthonowy gymnazij wšitkich zajimcow w nowym šulskim lěće přiwzać. Wopačne su konkluzije, kotrež z přinoška wotwodźujeće.
Zapósłane (28.05.19)
Jan Nuk z Radworja so praša: Štó smě na Serbski gymnazij?
Kak wotmołwimy na prašenje: Štó smě na Serbski gymnazij? Zawěsće tón, kiž ma za to wotpowědne znamki na zakładnej abo srjedźnej šuli a zawěsće tež tón, kiž ma zakładne znajomosće serbšćiny abo znajmjeńša wolu, sej je w gymnazialnym kubłanju přiswojić.
Nichtó drje njeby na ideju přišoł, zo móže tež tón na Serbski gymnazij Budyšin, kiž ma zbožo, za njón wulosowany być. To njeje žort, to je fakt. We wudaću dźenika Sächsische Zeitung ze 24. meje zhonimy pod nadpismom: „Zu wenig Platz an den Schulen“, zo Budyski Melanchthonowy gymnazij njemóže wšitkich šulerjow přiwzać, kotřiž su próstwu na přiwzaće stajili. Tohodla dyrbjachu někotrych z wulosowanjom na Schillerowy gymnazij a Serbski gymnazij předelegować.
Prašam so, što praji k tajkemu postupowanju nawoda Serbskeho gymnazija René Wjacławk abo zamołwity za serbske šulstwo pola Krajneho zarjada za šulu a kubłanje (LaSuB) Bosćij Handrik. Je-li losowanske zbožo dalši kriterij požadanja za naše serbske kubłanišćo, da dobru nóc, Serbski gymnazijo!
