Mytowani čuja so česćeni
Přepodaće Myta Domowiny a dalšich počesćowanjow je wuznamjenjenym wulka česć. Što jim myto woznamjenja, za tym je so Milenka Rječcyna někotrych lětsa mytowanych woprašała.
Marek Rjelka, Myto Domowiny za dorost: Nam su z widom na naše skutkowanje w zašłosći myto spožčili. Snano smy druhich ludźi k tomu pohnuli aktiwni na polu serbskeje rěče być, snano tež na serbskim hudźbnym polu so angažować. Njejsmy drje hižo tak prezentni. Přiwšěm sej myslu, zo dale zajim zbudźamy.
Daniel Wjenk, čestne znamješko: Běch wulce překwapjeny wo tym, zo sym mjez mytowanymi. Alojs Langa je te dźěło, kotrež wukonjam w dźiwadłowej skupinje Konjecy/Šunow, sam mnohe lěta činił. Tuž wón wě, kelko dźěła za tym tči. Chcemy dale ludźi zawjeselić. Móžu tuž rjec, zo budźe přichodna premjera 9. nowembra 2019 w Šunowje.
Alena Kubánková, Myto Domowiny: Sym jara zradowana była, a mam to za wulke wuznamjenjenje. Myto dawa mi impuls dale činić, dokelž maja ći, kotřiž su mje namjetowali, moje dźěło za dobre. Tuž chcu, dołhož mi to strowota dowola, dale za Serbow skutkować.
Zapósłane (02.10.18)
Na folklorny program Serbskeho ludoweho ansambla 29. septembra poćahuje so Jan Wjenk z Wotrowa:
Koncert „Naša Hanka w’ wěncu steji“ bě za wóčko a wucho wokřewjacy. Sym skoro jenož na dirigentku hladał a jeje woprawdźitu wulkosć wobdźiwał. Bě mi radosć, činitosć jeje porstow a rukow wobdźiwać, kak zamó Judith Kubicec wšitko wuběrnje do skutka stajić. Program bě wulkotne dožiwjenje.
Wjele přikleska k rozžohnowanju
Drježdźany (ML/SN). „Jeho wotkazanje bě – za jeho poměry ,palacy‘ apel zapósłancam wo respektnym mjezsobnym wobchadźe. Posledni raz zabra Tilich w zadnim CDU-rynku městno, posledni króć steješe wón za rěčnym pultom.“ Tak pisaše minjeny pjatk nowina Dresdner Neueste Nachrichten pod nadpismom „To běše za Stanisława Tilicha“ wo jeho poslednim dnju w parlamenće. Dźenik jeho citowaše: „Sym dźakowny za čas, kotryž móžach jako zapósłanc krajneho sejma a we wšelakich knježerstwowych zastojnstwach w tutym kraju ludźom słužić.“ Nowina dale pisaše, „zo praji wón tole w debaće wo přichodźe brunicowych rewěrow Sakskeje. Wón dźakowaše so tež opoziciji za kolegialnu mjezsobnosć. Zdobom namołwi při wšěch rozestajenjach do ciwilneho a respektneho mjezsobneho wobchadźenja, dokelž ma parlament přikład być.“ Za to dósta wjele přikleska a sylne owacije wot parlamentownikow CDU a SPD a wot bywšich, nětko bjezfrakciskich zapósłancow AfD.
Zapósłane (21.09.18)
Hilža Handrikowa z Wojerec zwuraznja swoje wosobinske měnjenje:
Smy abonenća kónctydźenskeho wudaća Serbskich Nowin a Katolskeho Posoła. Hačrunjež mam z 83 lětami tež hižo ćeže z čitanjom, tutej serbskej publikaciji jara rady čitam. Mjeztym zo nimale wšitke přinoški w Posole přečitam, so pola Serbskich Nowin druhdy dźiwam a prašam, hač je to poprawom čěski, pólski abo serbski dźenik. To jenož připódla prajene, dokelž chcu dźensa w prěnim rjedźe pochwalić wšelake jara zajimawe artikle w tutej nowinje. Runje mjenujcy sym na přikład přečitała w młodźinskej přiłoze SN wot Marije Zahonec „Mjez fjordami w Norwegskej po puću“ a wot Glorije Žurec „Publikum zapřijaty był“ a běch zahorjena. Wša chwalba tajkim młodym dopisowarjam. Bjezdwěla su tež přinoški ze susodneje Pólskeje a Čěskeje přewšo zajimawe.
Čitała sym njedawno tež knihu „Z Francom po swěće“. Je tak lochce spisana, zo sym so wjele smjała a na kóncu samo někotružkuli sylzu wuroniła, jako pytnych, kak wažna wandrowskemu jeho serbska domizna je a kak ju lubuje.
Region jako cyłk wobjednawać
Konferenca Domowiny „Quo vadis, Łužica“ zaběraše so z přichodnym strukturnym wuwićom. Wobdźělnicy běchu ze wšelakorymi wočakowanjemi na zarjadowanje přijěli. Hač su so wone spjelnili, za tym je so Bianka Šeferowa wobhoniła.
Regina Krawcowa, społnomócnjena za serbske naležnosće Budyskeho wokrjesa: Dopóznaće konferency za mnje je, zo strukturne wuwiće mjezy přesahuje. Serbja móhli mosćik być, dokelž mamy wjele nazhonjenjow nastupajo mnohotnosć. Nimamy to jenož pokazać, ale so wotewrěć. Mamy Delnju a Hornju Łužicu jako cyłk zwičnić. Serbja su w regionje parlička a njedźělomny lud.
Dytaŕ Freihoff, čestnohamtski serbski społnomócnjeny wokrjesa Dubja-Błóta: Konferenca bě jara wobšěrna a zajimawa. Sym so na dźěłarničce kreatiwneho hospodarstwa wobdźělił. Tam su mnohostronske puće pokazali, što hodźi so w turizmje, kulturje a kreatiwnym hospodarstwje zdokonjeć. Konferenca bě wažna, dokelž móžach sej z druhimi Serbami mysle wuměnjeć, za čož často přiležnosć nimam.
Wopominaja Krawcec swójbu
W čisle 5/2018 časopisa Česko-lužický věstník je druhi dźěl nastawka Trudle Malinkoweje „Serbske pomniki w Čěskej a Słowakskej“. Wobšěrnje ze słowom a wobrazom awtorka informuje, kak čěske město Varnsdorf/Warnoćicy našeho krajana Bjarnata Krawca a jeho swójbnych česći. Wozjewjene su nanowe daty w měsće wot 1. nazymnika 1945 hač do jeho smjerće 25. nazymnika 1948. Podate je foto pomjatneje tafle na domje, w kotrymž hudźbnik z mandźelskej spočatnje pola šulskeho direktora Karela Mackůwa bydleštaj. Dale wozjewjene su žiwjenske daty dźowki Hanki, k tomu pomjatna tafla z portretom wuměłče na farskim domje na Naměsće Edvarda Beneša. Jako třeće je wulki narowny kamjeń na wobrazu – swójbny row na kěrchowje při dróze do Studánki.
Wo sakskich twórbach wLubnjowje
Drježdźany (ML/SN). „Na informaciskej tafli Lubnjowskeje Mikławšoweje cyrkwje hłuboko w Błótach čitaš, zo bu wona w lětach 1738 do 1741 w stilu sakskeho baroka natwarjena, a to po planach Drježdźanskeho twarskeho mištra twjerdźiznow Gottfrieda Findeisena. Kónčina, kotrejž bě wulki syn Braniborskeje Theodor Fontane zwjazk ‚Sprjewiny kraj‘ swojich sławnych ‚Pućowanjow po braniborskej marki‘ wěnował, słušeše jónu k Sakskej.“
Pod nadpismom „Hdźež do cyrkwje čołmikowachu“ wopisuje nowina Dresdner Neueste Nachrichten na swojej kóždopóndźelnišej domizniskej stronje jara wobšěrnje Lubnjowsku hłownu cyrkej swj. Mikławša a jeje drohoćinki. Z nastawka zhoniš, zo „dyrbjachu předchadnika nětčišeho Božeho domu 1736 špatneho twarskeho stawa dla spotorhać. Najskerje bě bahnojta póda přičina za to, přetož wokolne hasy běchu hišće w 19. lětstotku rěčki. Zwjetša podawachu so serbscy kemšerjo w swojej narodnej drasće z wokolnych wsow tehdy z čołmami na Božu słužbu.“
Zapósłane (12.09.18)
Měrko Šołta z Budyšina kritizuje wopačne wužiwanje wobrotow w našim wječorniku:
Stajnje znowa čitam w Serbskich Nowinach słowa a wobroty, kotrež so po mojim měnjenju wopak wužiwaja. Často trjebaja so we wopačnym zmysle, druhdy njetrjebawši. Hdys a hdys njerozumju zmysł sady ani wospjet ani pomału čitajo. Jedne tajke słowo je „prawdźepodobnje“. My je trjebamy za něšto, štož njeje wěste, abo štož so nam jako wěste njezda. Pjatk, 7. septembra, pod wobrazom na 1. stronje, so wone wospjet jewješe: „Wysoke jehlinowe štomy tam prawdźepodobnje prěki a podłu leža.“ Na wobrazu wšak jara jasnje widźimy, zo to nječinja „prawdźepodobnje“, ale woprawdźe! Mam zaćišć, zo bjerje redaktor často prěni najlěpši, „prawdźepodobny“, wotpowědnik ze słownika za něšto, štož runje wopisuje abo přełožuje.
Zapósłane (06.09.18)
Jan Nuk z Radworja piše wo zhubjenej wsy Hronowje:
Njedawno prašach so „pra“wobydlerja Radworja, hač znaje wjes Hronow, na čož pak njemóžeše mi wotmołwić. To mje jara zadźiwa, přetož blisko Kamjeneje a Radworskeho haja dopominaja nas štyri pomniki na tutu zhubjenu wjes.
Hakle njedawno wopominachmy stote posmjertniny Jurja Wingera. Wón je Hronowej pomnik stajił, spisawši historiske powědančko wo zničenju wsy, ležaceje něhdy při puću z Kamjeneje do Wulkeje Dubrawy. Jednanje powědančka je zapołožene do časa Třicećilětneje wójny w 17. lětstotku. We woprawdźitosći zhubi so wjeska w abo hižo do 15. lětstotka.
„Pomnikarka“ Trudla Malinkowa
Čisło 4/2018 Praskeho časopisa Česko-lužický věstník wobjednawa nastawk „Serbske pomniki w Čěskej a Słowakskej“. Awtorka Trudla Malinkowa je wědomostna sobudźěłaćerka Serbskeho instituta a wjelelětna předsydka pomnikoweho wuběrka Maćicy Serbskeje. Wuběrk ma wulke zasłužby na postajenju resp. wobnowjenju mnohich pomnikow a pomjatnych taflow w Serbach. Trudla Malinkowa, tak powěstnik informuje, je w měsačniku Pomhaj Bóh seriju „Pomniki w ewangelskim dźělu serbskeje Łužicy“ wozjewiła, a mjenuja ju tohodla etablěrowanu „pomnikarku“.
W předsłowje k artiklej redakcija věstníka wustaja, zo su serbske pomniki w susodnymaj krajomaj stopy kulturnych stykow. „Kaž je znate, namakamy w Čěskej wopomnjensku taflu a row w Praze, pomjatnu taflu w Neveklovje a tohorunja tajku taflu a row we Varnsdorfje, w Słowakskej wopomnjensku taflu w Košicach.“ Za kóždy objekt je ze słowom a wobrazom informacija městna, ale tež poćah k wosobje, towarstwu abo instituciji. Přidate su bibliografiske žórła, zo móhli so zajimcy nadrobnišo wobhonić.
