Manfred Zahrodnik-Sarodnick ze Suhla wupraja so k wobrazej wo nadróžnej tafli w Mortkowje:
Jako we wudaću SN z 1. septembra tónle po mojim začuwanju jara rjany přinošk z wobrazkom wo „Neue haska“ w Mortkowje čitach, njejsym so jeno smějkotał, ale sym so zdobom na swój čas w ródnym domje dopomnił.
Myslu sej, zo běchu powšitkowne wobstejnosće, štož serbskosć wsy Mortkowa a jeje swójbow nastupa, drje nimale te samsne a su z dźensnišimi přirunajomne.
Něhdźe w lěće 1952 spotorha naš nan našu staru chěžu, kotruž drje bychu něšto lět pozdźišo w NDR, dźensniši čas pak zawěsće pod pomnikoškit stajili. Hižo njetrěbny chlěw přetwari nan na swójbnu płokarnju abo myjernju. Do njeje wšak sy jeno přez wěstu chódbu přišoł. Ale dokelž pola nas nichtó te słowo „chódba“ njeznaješe abo njewužiwaše, rěkaše wona přeco jenož „haska“. A to tež němsce, tak prajachmy to tež my dźěći, z kotrymiž smědźeše kóždy jenož „němski“ rěčeć (herbstwo to hitlerskeje doby, kaž sej myslu).
Přichod Serbow je njewěsty. Jim pobrachuje sčasami móžnosć, swoje zajimy a prawa na politiskej runinje jasnje zwuraznić. Strašne hłosy, kotrež za zańdźenosću klinča, bywaja tež w Němskej wótřiše. Antiserbske nahlady, ale tež wšědne starosće mnohich Serbow tworja přičinu, Skalowe politiske stejišća znowa pruwować.
4. hrodowa nóc Serbskeho ludoweho ansambla w Mortkowje pod hesłom „Lesć“ je zańdźeny pjatk a sobotu mnohich zajimcow přiwabiła. Kak pak je so jim inscenacija lubiła? Milenka Rječcyna je so wopytowarjow prašała.
Jaroslav Pukač a Lubina Žurowa z Choćebuza: Dojědźemoj sej rady na zarjadowanja na tule twjerdźiznu, byrnjež w Delnjej Łužicy bydliłoj. Inscenacija je so namaj spodobała, rěčnje a hudźbnje mamoj ju za poradźenu. Přałoj bychmoj sej wjetši serbskorěčny podźěl. Rjenje, zo smój tule tón abo tamny serbski ludowy spěw zasłyšałoj.
Eduard Luhmann ze Smjerdźaceje: Stawizna je z napjatosću pjelnjena. Sym wćipny, kak so wona dale pleće. Sym stajnje znowa překwapjeny wo bohatosći serbskich spěwow a wo tym, kak rjenje wone klinča. Zdobom mje wjeseli, kak je wuměłcy do jednanja zapletuja. Tež ambiente twjerdźizny je krasny.
Na nastawk Cordule Ratajczakoweje „Pytaja NS-přesćěhaneho Serba“ (Budyske wopomnišćo) w SN z 9. awgusta 2016 podawa Benedikt Cyž slědowace namjety:
Tež Serbja z Hornjeje Łužicy buchu při słuchanju zakazanych wukrajnych sćelakow za čas nacionalsocializma lepjeni, zasudźeni a přez wosebite sudnistwo w Drježdźanach na zakładźe „Postajenja wo wurjadnych rozhłosowych naprawach“ k jastwu zasudźeni. Na přikład běštaj to Budyski přistajeny Pětr Cyž a ćěsla Jurij Młynk z Hory (Guhra).
Eduard Luhmann (CDU) a Michał Šołta (Swobodne wolerske zjednoćenstwo Delany) wuprajataj so w mjenje wšitkich čłonow gmejnskeje rady Ralbicy-Róžant na čitarski list Stanija Statnika we wudaću SN z 12. awgusta:
Festiwal serbskeje kultury wotmě so minjeny kónc tydźenja w Janšojcach. Mnozy zajimcy z Delnjeje, srjedźneje a Hornjeje Łužicy sej tam wulećachu. Woprašachmy někotrych za jich zaćišćom.
Jurij Špitank ze Zejic, předsyda TCM: Do Janšojc sym so hłownje priwatnje podał, dokelž jako Hornjoserb Delnju Łužicu přemało znaju. Cyrkej bě na kemšach derje wopytana, mnohe žony běchu narodnu drastu woblečene a kemšerjo su kěrluše z nowych ewangelskich spěwarskich „Tyca“ sobu zanošowali. To su rjane spěwy. Tajki wopyt je zdobom dobra přiležnosć, z Delnjej Łužicu dalše styki nawjazać.
Wolfgang Kotisek z Brězowki, nawoda Slepjanskeho folklorneho ansambla: Je rjenje, so z druhimi kulturnymi ćělesami tu na festiwalu zetkać. Derje zdobom je, zo so ludźom žiwe tradicije předstajeja. Hač w Delnjej abo Hornjej Łužicy – wšudźe, hdźež so tajke zarjadowanja wotměwaja, smy jako ansambl rady pódla. To je wosebje młodostnym pohon.
Stanij Statnik z Ralbic wupraja so wobzamknjenju tamnišeje gmejnskeje rady:
Njedawno móžachmy w Sächsische Zeitung čitać rozprawu Andreasa Kirschki wo wobzamknjenju gmejnskeje rady, za móžny nowotwar Ralbičanskeje pěstowarnje přewjesć architekturne wubědźowanje. Wopodstatnili běchu to po argumentaciji zastupowaceho wjesnjanosty z tym, zo móža pozdatnje jenož tak docpěć optimalny wuslědk planowanja noweje pěstowarnje.
W samsnym přinošku su trěbne lutowanja naspomnjene: zwyšenje ležownostneho dawka (wunošk 4 800 eurow), zniženje přiražki za wjesne młodźinske kluby (wunošk 2 000 eurow), kompletne šmórnjenje lětneje přiražki křižerjam (wunošk 200 eurow).
Zo su nastupajo napjate hospodarske połoženje lutowanja trěbne a akceptabelne, njebudźe zawěsće nichtó prěć. Jeli pak so paralelnje k tomu njetrjebawše pjenjezy z woknom mjetaja, mam to za skandal. A tajki je definitiwnje rozsud gmejnskeje rady za architekturne wubědźowanje, kiž njeje zakonsce trěbne a kotrež budźe gmejnu pod smužku 50 000 do 60 000 eurow płaćić.
Měrćin Korjeńk ze Sernjan je w SN wo „jubilejnym 40. wjesnym swjedźenju w Sernjanach“ čitał a so tule wupraja:
Dopisowar chce najskerje zwuraznić, zo bě před 40 lětami w lěće 1976 tamniša wjesna młodźina po dlěšej přestawce zaso prěni wjesny swjedźeń wuhotowała. Přispomnić so dyrbi, zo běchu Sernjenjo tež do lěta 1976 wjesne swjedźenje zarjadowali, w lěće 1957 hnydom dwaj. W septembru 1957 organizowaše młodźina Póžnjenski swjedźeń pod hesłom „Štóž je z nami dźěłał, njech so z nami raduje!“. 12. oktobra 1958 bě dalši wjesny swjedźeń z wubědźowanjow kolesowarjow a motorskich wo myta. 27. septembra 1959 swjećachu Sernjany, kaž z plakata wučitaš, dźesate narodniny Němskeje demokratiskeje republiki, mjez druhim z měrowej jězbu młodych pioněrow. Tež 1960 mějachu wjesny swjedźeń. Naspomnić so hišće měło, zo bu tehdy Sportowa jednotka Sernjany/Róžant załožena. Zajimawe snano tež je, zo steješe na kóždym plakaće sportoweje jednotki małe hrónčko. Na jednym na přikład rěkaše: „Sylńmy Němsku demokratisku republiku, kraj měra a socializma – domiznu Serbow!“
Berlin (ML/SN). „Miłoraz we Łužicy měješe so brunicoweje jamy dla zhubić. Energijopolitiske změny móhli přesydlenje zadźeržeć. Mnohim wobydlerjam pak so to njespodoba. Plakat na spočatku wsy zamyla. Tam steji: ‚Dźeržće skónčnje słowo, dajće nam do noweje domizny ćahnyć!‘ Tule chcedźa wobydlerjo woprawdźe swoju domiznu zhubić, zo bychu sej ju na druhim městnje znowa natwarili.“
Takle pisaše pod nadpismom „Žedźba za bagrom“ Georg Meggers w cyłoněmskej nowinje Die Welt minjenu póndźelu wobšěrnje wo wosudach Miłoražanow a wo połoženju w dwurěčnej wsy Slepjanskeje wosady. Dale tam čitaš: „Hižo před lětdźesatkom bě wjetšina něhdźe 230 wjesnjanow při naprašowanju za to hłosowała, zo ma so wjes přesydlić. Šwedski energijowy koncern Vattenfall chcyše brunicu pod Miłorazom wudobywać. Přilubi, zo maja so pola něšto kilometrow zdaleneho Slepoho ‚Miłoraz w swojich njezaměnliwych strukturach socialnje znjesliwje znowa natwarić a tradicije zachować‘. Tola po dźesać lětach je přesydlenje jara prašomne, wšako ma čěski koncern EPH nětko brunicowe jamy Vattenfalla přewzać.“
Mikławš Krawc z Budyšina podpěruje namjet Michała Nuka w Serbskich Nowinach, wudać knihu wo stawiznach sporta w Serbach po 1945:
Lektor Ludoweho nakładnistwa Domowina Michał Nuk, sam aktiwny lochkoatlet a kolesowar, ma za trěbne spisać a wudać knihu wo sportowanju w Serbach po Druhej swětowej wójnje hač do našich dnjow. Wón wuzběhny, zo předleži wo dźěle Serbskeho Sokoła w lětach 1920 do 1933 kniha Alfonsa Wićaza (LND, 1990) a zo dyrbjało so wo sportowo-narodnych aktiwitach po lěće 1945 dokumentacija zestajeć. Z přećelemi sporta drje smy sej přezjedni, zo by tajka edicija přihódny dar k 25. róčnicy załoženja noweho Serbskeho Sokoła (28. decembra 2018) abo potom k 100. narodninam Sokoła (9. nowembra 2020) była.