Mjez pesimizmom a optimizmom
K stoćinam Jurja Chěžki je na titulnej stronje najnowšeho čisła časopisa Česko-lužický věstník baseń „W Róžeńće při studni“ w serbskej a čěskej rěči wozjewjena. K tomu podate je wulke foto Marijineje studnički. Čitar zhoni, zo přihotuje Milan Hrabal z Varnsdorfa zběrku z poeziju Chěžki. Temu „Wotemrěće połobskich a pomorskich Słowjanow a kónc Arkony?“ Ondřej Doležal na přichodnych stronach wobšěrnje wobjednawa. Awtor pisa, zo knježeše w staršich wozjewjenjach tele měnjenje: Z dobyćom Arkony 1168 skónči so „słowjanska statnosć“ na teritoriju dźensnišeje Němskeje a zo slědowaše hač do kónca 13. lětstotka „dospołne wotemrěće Słowjanow z wuwzaćom Drjewjanow wokoło Lüneburga a Łužiskich Serbow“. Dźensa maja etnologojo za to, zo wotemrěwanje wěsteho luda dlěje hač lětstotkaj traje. „W lěće 800 wšak ... wužiwachu słowjansku rěč jenož hišće we Łužicy.“ W Mecklenburgskej započa so přeněmčenje w knjejskich swójbach na proze 13. lětstotka. Poslednje słowjanske mjeno knježaceho bě Borwin (rodźeny něhdźe 1178). Awtor wopyta w lěće 2015 Arkonu a bě swědk wurywankow na najsewjernišim dźělu kupy Rujany.
Zapósłane (03.08.17)
Spisowaćel Peter Huckauf z Berlina wupraja so k problemam wokoło lětušeho Swjedźenja serbskeje poezije:
Móžu Bena Budarja derje zrozumić, kiž je přesłapjeny, zo Swjedźeń serbskeje poezije lětsa wupadnje. Zo so tajki wažny kulturny podawk wosrjedź Europy njewotměje, je wuslědk njesměrneho maličkostneho myslenja.
Wobdźělam so wot lěta 1990 – z někotrymi přestawkami – na Mjezynarodnym swjedźenju serbskeje poezije. Z wobdźiwanjom sym stajnje zahoritosć a zasadźenje Delnjo- kaž Hornjoserbow dožiwić směł, kak běchu kmani organizować mjezynarodnu solidaritu z hosćimi literatury a wuměłstwa z Čěskeje, Słowakskeje, Pólskeje, Serbiskeje, Ukrainy, Ruskeje, haj samo ze Syriskeje a druhich krajow. A dopominam so na zetkawanja ze serbskimi hosćićelemi-wuměłcami kaž Benediktom Dyrlichom, Alfonsom Wićazom, Benom Budarjom, Jurjom Kochom, Madlenu Norbergowej, Róžu Domašcynej, Měranu Cušcynej a dalšimi kaž tež z wukrajnymi susodami Milanom Hrabalom, Danu Podraccynej a Bohdanom Urbankowskim.
Štó ma to wšo zapłaćić?
Skandal wokoło wotpłuna dieselowych awtow je wšudźe tema a wuwabja dis- kusiju. Wčera wotmě so w Berlinje dieselowy wjeršk Zwjazka, krajow a awtotwarcow Němskeje, ale bjez wuslědkow. Bianka Šeferowa je so mjez ludźimi wobhoniła, hač skandal jich wottraša sej dieselowe awta kupić.
Pětr Statnik z Ralbic, sobudźěłaćer Dekra: Zakonsce to, štož su koncerny, kaž VW abo Audi, činili, absolutnje w porjadku njeje. Tež ja wobsedźu dieselowe awto. Nimam pak hubjene swědomje, wšako je mjeztym dosć techniskich móžnosćow wotpłunowe hódnoty polěpšić. Za mnje pak je skerje prašenje, štó ma to wšo zapłaćić. Dokelž přejězdźu na lěto jara wjele kilometrow, bych so kóždy čas zaso za diesel rozsudźił, tak so tele awto za mnje pod smužku wudani.
Diana Maticowa ze Slepoho, regionalna rěčnica župy „Jakub Lorenc-Zalěski“: Jězdźu sama bencinowe awto, a njejsym so tež ženje z mysličku nosyła dieselowe kupić. Přiwšěm diskusiju wobkedźbuju a mam za wažne, zo maja so skućićeljo tež wotpowědnje zamołwić.
Wšudźe knježi njedostatk wučerjow
Němski dźenik Der Tagesspiegel je so minjene dny w jednym ze swojich přinoškow zaběrał ze situaciju wučerjow w Serbach. Awtorka Heidrun Böger hižo w přenjej sadźe přinoška piše: „Zo by serbskosć žiwa wostała, pobrachuja wučerjo.“ A skedźbnja na zaměr Lipšćanskeje uniwersity, kotraž chce Njeserbam studij sorabistiki zmóžnić.
Božena Hojerec praji, zo je so hižo přeco chcyła z wučerku stać. Studentka 6. semestra wučerstwa za zakładnu šulu rozprawja wo tym, što ju w domiznje dźerži. Su to wjes Jaseńca, z kotrejež pochadźa, swójbni, nałožki a swjedźenje. Zwjazana čuje so tež ze Serbami, kotřiž kaž wona, w Lipsku studuja.
Dale wěnuje so awtorka nowinskeho přinoška Institutej za sorabistiku Lipšćanskeje uniwersity, wobstejacemu wot 1950tych lět. Wona piše wo małej wobsadce přistajenych a wo tym, hdźe móža młodostni po studiju skutkować.
Zapósłane (31.07.17)
Pod nadpismom „Delnjoserbske stawizny njejsu čornoběłe“ piše Uwe Gutschmidt z Bórkowow, poćahowacy so na dopis Jurja Kocha w SN z 25. julija:
Knjez Koch čuje so jako wopor mojeho lista. Historiski fakt je, zo bě wón dnja 12. meje 1962 wo wonym „Hörgottesdienst“ w serbskej rěči leutnanta Woraka wot stasi informował (Nowy Casnik z 1. měrca 2017), a zo bě namšu tež Mina Witkojc organizowała. Tole sym sam w Bórkowach rešeršował.
Zapósłane (26.07.17)
Dr. Friedrich Pollack ma někotre přispomnjenja k přinoškej Měrćina Wjenka „Mały lud – wulki błud“ w Předźenaku z 21. julija:
„Nakromne mysle“ Měrćina Wjenka wo pomjenowanju Serbow jako mały lud mam za jara zajimawe. To wšak njeje prěni přinošk kolumnista, kiž ze swojim wočerstwjacym a njedogmatiskim widom na centralne prašenja serbskeho sebjezrozumjenja napadnje: Kajki wobraz maja Serbja poprawom sami wo sebi?
Kritiske zhladowanje na aktualne debaty a zapřijeća, kaž to Wjenk w swojich kolumnach často čini, móže pomhać, zwučene struktury myslenja přełamać a starodawne wěrnosće do prašenja stajić. Tole móžu jenož podpěrać. Nimo toho to mojemu wědomostnemu nastajenju wotpowěduje. Jako tajki dowolam sej někotre přispomnjenja k wurazej „mały lud“. Tón mjenujcy njeje zasadnje negatiwnje zapołoženy, kaž sej awtor to mysli. Něhdy chowaše so za tym wjele bóle swobodnostny a emancipatoriski koncept, na kotryž je so mjez nami, čehož sym sej wěsty, trochu pozabyło.
Zapósłane (25.07.17)
Jurij Koch wupraja so k dopisej Uwe Gutschmidta w SN z 19. julija:
Po B 96 sej wuchod wotkryć
„Wuchod – wotkryj sej, hdźe sy žiwy“ – tak rěka wusyłanje telewizijneho sćelaka MDR, kotrež wjedźe do wšelakich kónčin Němskeje. Aktualna produkcija Ilki Kettner a Iris Schülke zaběra so z legendarnej dalokodróhu B 96. Z 520 kilometrami najdlěša dróha w něhdyšej NDR sahaše wot Žitawy hač do Sassnitza na kupje Rujany. Čłonaj skupiny Silbermond Johannes Stolle a Stefanie Kloß powědataj wo swojich dopomnjenkach, a Stefanie měni: „W našim žiwjenju twori tale dróha stajnje zwjazowacu liniju.“ Ludwig Wjacławk a Wolfgang Wittrien z Rakec rozprawjataj wo prěnjej oldtimerowej ralley 1989 ze 150 jězdźidłami. Hannelore Tschirner z Habrachćic předstaja dom ze stołom, twarjeny we 18. lětstotku, kotryž bu jeje swójbje na kóncu přemały. Christfried Heinrich rysuje, kak bě so trěbne zapřijimanje dróhi za piwowy ćah po Eibauwje radźiło. Uwe Fankhänel z braniborskeho Lauchhammera je podłu B 96 ruske telewizory marki Raduga reparował. Dźensa poskića wón dyrdomdejske jězby we wopytowarskej jamje pod wuwoznym mostom F 60 njedaloko Grabina (Finsterwalde). Prěni dźěl wusyłanja bě poradźeny, jutře, 25. julija, w 21.15 hodź.
Zapósłane (19.07.17)
Robert Lorenc z Wuježka pola Bukec přispomnja ke komentarej Stanisława Nawki w SN ze 14. julija nastupajo namócnosće w Hamburgu w zwisku z wjerškowym zetkanjom G 20:
Komentar je we mni prašenja zawostajił. Wězo móžachmy dwělować, hač bě mudre, demonstraciju pod dwělomnym hesłom „Welcome to hell“ runje w Hamburgskej hrodźišćowej štwórći z awtonomneho spektruma sem přizjewić. Hladajo na lětdźesatki trajacy chětro napjaty poměr mjez Čornym blokom a policiju w zwjazkowej republice, móžeše sej kóždy wuličić, kajki potencial tajke zarjadowanje na tajkim symboliskim městnje wuwiwa. A na kóncu je so kóžda strona runje tak zadźeržała, kaž bě wočakować: Policija je swoje prawa maksimalnje wužiwała a z městnami drje překročiła, znaći přiwisnicy namócnosćow su tróšku rewolucije praktikowali a někotři zastupnicy medijow su to originalnje wusyłali.
Zapósłane (17.07.17)
Mikławš Krawc z Budyšina wupraja so k „serbskemu supercupej“ w kopańcy:
Je zwjeselace, zo přihotuje a přewjedźe so zetkanje serbskich koparskich mustwow z rozdźělnych hrajnych klasow. Iniciatorojo pisaja, zo jedna so wo prěni supercup. Drje nic pod tajkim mjenom, ale wot Domowiny organizowany turněr mějachmy prěni raz w stawiznach serbskeje kopańcy hižo 1955.
