Aus der aktuellen Ausgabe vom September 2018

Wojerecy (SN/JaW). Z wotewrjenjom wustajeńcy k wuměłstwu we Wojerecach, z rejwanskej pokazku před tamnišej starej radnicu a ze swjedźenskim posedźenjom měšćanskeje rady su we Wojerecach wčera swjatočnosće składnostnje 750. róčnicy prěnjeho naspomnjenja města­ zahajili. Zdobom dopominachu na 30lětne wobstaće měšćanskeho partnerstwa Wojerec z posaarskim Dillingenom a na 20lětne partnerstwo z finskim městom Huittinen.

Washington (dpa/SN). W knježerstwje USA so po rozprawje anonymneho sobudźěłaćerja prezidentej Donaldej Trumpej aktiwnje spjećuja. Nowina New York Times wozjewi wčera anonymny hóstny přinošk. W nim mjez druhim rěka: „Mnozy z tych, kotrychž bě Trump pomjenował, su sej slubili wšitko činić, zo bychu demokratiske institucije kraja škitali a wopačnej politice Donalda Trumpa zadźěwali, doniž njebudźe hižo w zastojnstwje. Trump je na přinošk chětro hněwnje reagował, rěčo wo „přeradźe“.

Jubilej kubłanišća woswjećiłoj

Istanbul (dpa/SN). Druhi dźeń swojeho wopyta w Turkowskej je wonkowny minister Heiko Maas (SPD) zhromadnje ze swojim turkowskim kolegu Mevlütom Çavuşoğluwom 150lětne wobstaće němskeje šule w Istanbulu woswjećił. Politikarjej wuzběhnyštaj wulki symboliski wuznam kubłanišća za poćahi wobeju krajow. „Hdyž němsko-turkowske zhromadne dźěło tak derje funguje kaž tudy na šuli, potom smy hižo wjele docpěli“, Maas wuzběhny. Němsko-turkowske poćahi so po napjatosćach minjenych lět poněčim zaso polěpšeja.

10 000 ludźi přećiwo nacijam

Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) je wčera čěskeho ministerskeho prezidenta Andreja Babiša z wojerskej ceremoniju před kanclerskim zarjadom witała. Bě to prěni wopyt 64lětneho w zastojnstwje premiera w Němskej. W běhu dnja zetka so ­Babiš tež z prezidentom zwjazkoweho sejma Wolfgangom Schäublu. Foto: dpa/Wolfgang Kumm

Swoje před hodźinomaj kupjene awto je 18lětny započatkar w Šwabskej při jězbje dospołnje zešrotował. Do toho bě wón asistencne systemy sportoweho ­woza wotšaltował, štož bě najwjetši zmylk. Wšako młody muž sylny bolid bjez pomocneje techniki njewobknježeše. Jako tón z wotmachom pospěši, zajědźe z jězdnje, prasny do płota a wosta na industrijnej płoninje stejo. 20 000 eurow drohe awto hodźi so jenož hišće do stareho železa. 18lětny a sobujěducej wosobje mějachu koče zbožo a so njezranichu.

Skurilne to zasadźenje za běłoruskich namjeznych policistow: Dokelž bě so ně­hdźe 180 howjadow na Ukrainje z pastwy wudobyło a přez statnu mjezu do susodneje Běłoruskeje twochnyło, su jich pastyrja nachwilnje zajeli. Tón bě za howjadami pytajo statnu hranicu překročił. Pastyr nawróći so najprjedy raz bjez howjadow. Te pušćichu po zrjadowanju wšitkich formalitow hakle něšto pozdźišo.

Berlin/Drježdźany (dpa/SN). Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) žněje za swoje wčerawše wuprajenja w krajnym sejmje raznu kritiku zwjazkoweje politiki. W zwisku z na­mócnosćemi w Kamjenicy je wón prěł, zo bě tam k honjeńcam dóšło.

Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) rjekny, zo běchu wobrazy widźeć, kotrež „jara jasnje hidu a z njej zwjazanu přesćěhańcu njewinowatych ludźi pokazuja. Wot toho měli so wšitcy distancować, z čimž je wšitko prajene.“ Merkel reagowaše tak na wumjetowanja předsydy AfD Jörga Meuthena. Tón bě sej žadał, zo měła so kanclerka hladajo na wuprajenja nowinskeho rěčnika Steffena Seiberta k podawkam w Kamjenicy zamołwić a Seiberta pušćić.

„CDU mikoce doprawa. Štóž to kaž knjez Kretschmer nětko čini, tón je wobłudnił“, rjekny městopředsyda SPD Ralf Stegner nowinarjam. „Sakska CDU njeje přeco hišće zrozumiła, zo ničo njewu­njese doprawa hladać. Hdyž knjez Kretsch­mer to přeco hišće zrozumił ­njeje, da njemóžeš jemu hižo pomhać.“

Berlin (dpa/SN). Předsyda CSU Horst Seehofer je prašenje migracije „mać wšitkich politiskich problemow“ mjenował. Narěčany špatnych wuslědkow CSU při naprašowanjach dla rjekny zwjazkowy nutřkowny minister nowinarjam: „Mamy prěni króć stronu, kotraž steji sprawa unije a móhła so srjedźodobnje etablěrować. Mamy pačeny kraj a pobrachowacu zepěru ludowych stron w towaršnosći.“ To nima jeno z migraciju činić, praji Seehofer. „Prašenje migracije pak je mać wšitkich politiskich problemow w našim kraju. To hižo tři lěta powědam.“ Na­prašowanja to wobkrućeja runje tak kaž nalada ludźi na zarjadowanjach, Horst Seehofer potwjerdźi. Tójšto ludźi „zwjazuje swoje socialne starosće z migraciskim prašenjom“.

W Bayerskej wola 15. oktobra krajny sejm. Po naprašowanjach hroža tuchwilu z absolutnej wjetšinu knježacej CSU wulke straty. Prawdźepodobnje změje wona runje hišće 40 procentow. Porno tomu móže so prawicarskopopulistiska AfD 13 do 14 procentow nadźijeć.

Braniborska planuje dwulětny moratorij a wurjadny popłatk komunam

Podstupim (dpa/SN). Z moratorijom chce Braniborska njewobmjezowanemu twarej nowych wětrnikow zadźěwać. Nimo toho chcedźa popłatk zawjesć, kotryž maja wobhospodarjerjo wětrnikow přichodnje komunam płaćić. To je minis­terski prezident Dietmar Woidke (SPD) w Podstupimje připowědźił.

Wotpowědujo energijowemu wukonej wětrnikoweje připrawy móhł lětny popłatk hač do 5 000 eurow wučinjeć. Minjene lěta běchu wobydlerjo zwohidźacy wobraz přez wětrniki dale a raznišo kritizowali. Kraj Braniborska je po słowach Woidki hladajo na ličbu wětrnikow wodźacy po wšej Němskej. Naposledk steješe tam 3 750 wětrnikow z cyłkownej wukonliwosću 7 000 megawattow.

Z dwulětnym moratorijom chcedźa tomu zadźěwać, zo nastawaja wětrniki w kónčinach, w kotrychž regionalny plan skóržbow dla njepłaći. Poprawom su zadźěwki za twar nowych připrawow w tajkich padach po zwjazkowym prawje dosć niske. Nowy krajny zakoń pak měł při pobrachowacym regionalnym planje nowe připrawy zasadnje zakazać.

W redakciji SN knježeše wčera wěsta bjezradnosć: Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) je w krajnym sejmje hladajo na prawicarski ekstremizm w kraju jasne słowa zwuraznił a jón jako „najwjetši strach“ za demokratiju zasudźił. To žadyn z jeho předchadnikow činił njeje. Dotal bě w rjadach CDU z wašnjom, prawicarski a lěwicarski ekstremizm na samsnu runinu stajić a tak woboje złahodnić. Zdobom Kretschmer wčera twjerdźeše, zo njeje w Kamjenicy – hinak hač běchu medije rozprawjeli – k žanym honjeńcam dóšło. To bě šefej AfD z přičinu, sej pušćenje rěčnika zwjazkoweho knježerstwa Steffena Seiberta žadać, kiž bě „honjeńcy“ w Kamjenicy zasudźił. Mjeztym je so samo zastupowacy ministerski prezident Sakskeje Martin Dulig (SPD) wu­prajenjam Kretschmera spjećował a po­twjerdźił, zo je k přesćěhańcam „realnje“ dóšło. To drje směmy wujasnjenje Kretsch­mera wočakować. Marko Wjeńka

Praha (ČŽ/K). Čěska ekonomija je w druhim kwartalu hišće pomałšo postupo­wała hač w předchadźacym. Wot spočatka apryla hač do kónca junija přiby produkcija wo 2,4 procenty, mjeztym zo bě přirost w prěnim štwórćlěće hišće 4,2 procentaj wučinjał. To wuchadźa z aktualneho wozjewjenja Čěskeho statistiskeho zarjada.

Zo je tempo hospodarskeho rósta hladajcy pomałše hač loni, ma po hódno­ćenju ekspertow hłownu přičinu w tym, zo dochadźa po docpěću wjerška 2017 z wjac hač pjeć procentami rósta k trěbnemu „wodychnjenju“. Předewzaća za to inwestuja, ­předewšěm ­do wuhotowanja zawodow z najnowšej techniku.

K přirostej 2,4 procentow – štož je w Europskej uniji přeco hišće načolny wukon – stej hłownje přetrjeba domjacnosćow a eksport přinošowałoj. Do­mjacnosće maja po słowach ekonoma Lukáša Kovandy wužitk z fakta, zo so realne mzdy w minjenych 15 lětach ni­hdy njejsu tak spěšnje zwyšeli kaž tuchwilu. Mnohe firmy njedostatka fachowych mocow dla a dźiwajo na wučer­pane dźěłowe wiki wyše mzdy płaća – jedne, zo bychu dźěławych dźerželi, ­tamne, zo bychu jich „wotwabili“.

Drježdźany (dpa/SN). Sakski kultusowy minister Christian Piwarz (CDU) žada sej wot Zwjazka wjace pjenjez za dźěćace přebywanišća na wuchodźe Němskeje. „We wuchodoněmskich žłobikach hladaja wjele wjace dźěći hač w zapadnych. To měło so při rozdźělowanju srědkow Zwjazka wobkedźbować. Scyła dyrbja kubłarjo na wuchodźe wjace dźěći zastarać hač na zapadźe. Drježdźanski krajny sejm je dźensa w aktualnej hodźinje wo tym debatował.