Dowolnicy su z cyłeje Europy
Brězowski jězor je hižo dlěje hač 35 lět dowolowa idylka wšitkim, kotřiž lubuja měr a so rady kupaja. Tež tu profituja wo wuwiću, zo dale a wjace ludźi swój dowol w Němskej přežiwja. Jost Schmidtchen je so wo tym z jednaćelom zaměroweho zwjazka Lotharom Ahrom rozmołwjał.
Knježe Ahro, kak su so ličby wopytowarjow loni při Brězowskim jězoru wuwili?
L. Ahr: Z dokładnje 19 463 přenocowanjemi na přibrjohomaj za tekstil a FKK mějachmy loni stopnjowanje wo 400. Docpěli pak smy stopnjowanje jeničce na přibrjohu za FKK, hdźež mamy kupanišćo, stanowanišćo a předawanišći zakuskow. Tónle wobłuk je dźeń a woblubowaniši. Cyłkownje smy tam 5 931 přenocowanjow zličili.
Zwotkel kupacy, stanowarjo a dalši dowolnicy su?
Zajim za nowu techniku budźić
Bus z napisom Fabmobil steji dwutydźensce póndźelu na dworje Serbskeho šulskeho a zetkawanskeho centruma (SŠZC) kaž tež Kamjentneho domu w Budyšinje. Milenka Rječcyna je so z industrijnym designerom Bosćijom Pjacu rozmołwjała, kiž projekt přewodźa.
Jako Berlinske předewzaće Design Studio The Constitute sće ideju wuwili, dźěćom a młodostnym načasnu technologiju zbližić. Jězdźiće z Fabmobilom po Łužicy. Što je zmysł projekta?
B. Pjaca: Chcemy wosebje šulam na wsach a w mjeńšich městach technologije přichoda spřistupnić. Tak wotkrywamy młodostnym kulturne kubłanje a powołanske puće, kotrež běchu jim dotal njeznate abo na kotrež so ženje zmužili njebychu. Naš zaměr je zajimcam spřistupnić kreatiwnu technologiju w 3D-ćišću, wirtualnu realitu, robotiku a programěrowanje. W městach je wjetši poskitk so z tejle temu zaběrać. Chcemy nowe, digitalne a načasne kulturne a dožiwjenske formaty wutworić.
Na kotre wašnje zajim budźiće?
Dźěći dyrbja moralku dodnić
Dźěćacy ptači kwas „Kak je hawron ptači kwas zaspał“ měješe wčera premjeru w Budyšinje. Milenka Rječcyna je so z dramaturgowku Serbskeho ludoweho ansambla a libretistku krucha Jěwu-Marju Čornakec rozmołwjała.
W lětach 2006 do 2016 je sydom knižkow wo myšce Pip-Pip a jeje přećelach wušło. Wo hawronje, kotryž je ptači kwas zaspał, pak hišće nic. Čehodla wuhladamy tule stawiznu tónkróć najprjedy na jewišću?
J.-M. Čornakec: Na swojich čitanjach sym stajnje zaso słyšała, zo chcedźa dźěći myšku a jeje přećelow na jewišću dožiwić. Spočatnje mějachmy inscenaciju na jewišću, z čehož je so knižka wudała. Zakład lětušeho musicala běše powědančko wo jěžiku, kotryž je spać nawuknył. Wuwich ideju, a ta da so z ptačim kwasom zwjazać. Zdobom chcych wšitke zwěrjata z knižkow zapřijeć. Hač aktualny kruch jako knižka wuńdźe, njewěm. Stawizna pak steji w programowym zešiwku.
Kotry kubłanski koncept so za Wašimi knihami a inscenacijemi chowa?
Dalšich čłonow do SKT zdobyć
2. měrca planuje Towarstwo Serbski kulturny turizm (SKT) swoju hłownu zhromadźiznu. Wo přihotach je so Měrćin Weclich z projektowej managerku SKT Ines Kunzendorf rozmołwjał.
Što běchu loni wjerški dźěławosće towarstwa, kotrež ma 19 čłonow?
I. Kunzendorf: Po tym zo dyrbješe Marko Kowar zastojnstwo předsydy SKT druhich nadawkow dla złožić, móžachmy na hłownej a wólbnej zhomadźiznje Manfreda Hermaša za funkciju zdobyć. Zastupjene bě SKT na Drježdźanskich pućowanskich wikach, přewjedźechmy lětnu ekskursiju z 25 wobdźělnikami na Lědy a wokolinu a podpěrachmy našu čłonku Corneliju Schnippa, zo by kładźity dom w Lěskej zachować móhła.
Što njeje so zešlachćiło?
I. Kunzendorf: Zwoprawdźić njemóžachmy projekt, woznamjenić pućniki na kolesowarskej šćežce Serbske impresije z lipowym łopješkom. Bohužel dyrbješe SKT přisłušace Wojerowske pućowanske předewzaće „kraj a ludźo“ insolwencu přizjewić.
Kak bě SKT do wuwića turizma we Łužicy integrowany?
Wiki znowa magnet byli
Na wuspěšne lěto 2017 móže Serbski kulturny centrum (SKC) Slepo zhladować. Wo wjerškach minjenych dwanaće měsacach je so Jost Schmidtchen z nawodnicu SKC Sylwiju Panošinej rozmołwjał.
Knjeni Panošina, kak posudźujeće zajim wopytowarjow w zašłym lěće?
S. Panošina: Moji sobudźěłaćerjo a ja móžemy spokojom być, štož pak njewoznamjenja, zo smy kónc wuwića docpěli. Nawopak! Ze swojim planom zarjadowanjow 2018 chcemy so prócować, zo ličba wopytowarjow dale rozrosće. Wězo je nam wědome, zo budu jutrowne wiki zawěsće zaso najwjetši magnet.
Kak je so scyła zajim za jutrowne nałožki a jutrowne wiki wuwił?
Z dobrej bilancu do lěta 2018
Serbske šulske towarstwo je swoju dźěławosć loni dale skrućiło. Milenka Rječcyna je so z předsydku SŠT Ludmilu Budarjowej rozmołwjała.
Što běchu ćežišća dźěła SŠT w lěće 2017?
L. Budarjowa: W twarskim wobłuku słušatej k tomu wotewrjenje pěstowarnje „Chróšćan kołć“ z nowym konceptom a nowym mjenom a přepodaće ponowjenych rumnosćow horta we Wotrowje. Běžnje přinošowachmy z nowymi idejemi k planowanju nowotwara dnjoweho dźěćaceho přebywanišća w Ralbicach w nadźiji, zo tam bórze trěbne rozsudy tworja. Rěčne prózdninske lěhwo SŠT bě z rekordnym wobdźělenjom 67 dźěći dotal najwuspěšniše. Hižo za lětsa mamy telko přizjewjenjow, zo je kapacita nimale wučerpana.
A što běchu ćežišća w Delnjej Łužicy?
Nowy zakład za financy nańć
Před dobrymaj lětomaj běchu w Rakečanskej gmejnje Swena Nowotneho (CDU) za wjesnjanostu wuzwolili. Heinz Noack je so ze 46lětnym rozmołwjał.
Knježe Nowotny, kak swój dotalny čas jako wjesnjanosta posudźujeće?
S. Nowotny: Čas je so jara spěšnje minył. Po mojim měnjenju smy hromadźe z wobydlerjemi, z radu a ze zarjadnistwom gmejny Rakecy něštožkuli docpěli. Najwažniši zaměr bě a wostanje, naše gmejnske financy hospodarsce konsolidować. W tym nastupanju naš zaměr hišće docpěli njejsmy, smy pak na dobrym puću. Zadołženje je so wot 2,3 milionow eurow kónc lěta 2013 na 1,6 milionow eurow kónc lěta 2017 pomjeńšiło. Tež naša likwidita ma zaso solidny zakład, tak zo móžemy z wuwićom zasadnje spokojom być.
Kotre wjetše předewzaća w gmejnje su?
S. Nowotny: Rakečanska gmejnska rada stara so wo dwaj klučowej projektaj. Stej to naša zakładna šula, hdźež smy loni wšitke sanitarne připrawy dospołnje ponowili. Tamny projekt je přemysłowa přestrjeń. Tam smy loni nadróžne wobswětlenje sporjedźeli.
Na serbskosć njezabyć
Lěto 2017 je nimo a mnozy su swoju dźěławosć w minjenych dwanaće měsacach bilancowali. Janek Wowčer je so z předsydu Domowiny Dawidom Statnikom wo skutkowanju třěšneho zwjazka loni kaž tež wo najwažnišich nadawkach za nowe lěto rozmołwjał.
Kak hódnoćiće lońše skutkowanje Domowiny, što bě w tym lěće jeje wjeršk a najwjetši wuspěch?
D. Statnik: 2017 bě lěto mnohich aktiwitow, kotrež wužadachu sej tójšto prócy. Bjezdwěla bě hłowna zhromadźizna najwažniše zarjadowanje třěšneho zwjazka. Na njej stajichmy sej z dźěłowymi směrnicami nowe měritka. Wólby wunjesechu nowu zestawu zwjazkoweho předsydstwa. Najwjetši wuspěch bě změna šulskeho zakonja. Dyrbjachmy wjele mocy nałožić a rozmołwy wjesć, zo bychmy swoje namjety do zakonja dóstali.
Kak hódnoćiće aktualny staw europskeje wobydlerskeje iniciatiwy Minority SafePack, kotruž Domowina sylnje podpěruje?
Dorost wostanje wažna naležnosć
Na nachilace so lěto zhladuje jednaćelka Budyskeho wokrjesneho rjemjeslnistwa Sabine Gotscha-Schock w rozmołwje z Axelom Arltom. Wukubłanska tematika ju dale jara jima.
Kajka je bilanca Budyskeho wokrjesneho rjemjeslnistwa w lěće 2017?
S. Gotscha-Schock: Naše rjemjeslniske zawody zhladuja přewažnje pozitiwnje na lěto 2017. Wjetšina z nich wuchadźa z dobreho połoženja nastupajo nadawki, mnohe su derje wućežene. Na čole steja, kaž hižo loni, twarske a wutwarne přemysła a nětko tež wozydłowe rjemjesło.
Ćerpja zawody pod zwyšenymi płaćiznami za surowizny a w nakupje?
S. Gotscha-Schock: Wjace hač połojca rjemjeslniskich zawodow bě wot toho potrjechena. Wone pak su tele zwyšenja jeno zdźěla kupcam nabrěmjenili.
Kak posudźujeće ličbu zawodow?
S. Gotscha-Schock: Wjeselimy so nad přirostom nowych zjednoćenstwowych zawodow. Runje tak njemóžemy woči před faktom zawrěć, zo přiběrajcy starobnych přičin dla zawody dale njewobsteja, dokelž njeje so poradźiło naslědnika namakać. To je lětsa wosebje elektrowobłuk potrjechiło.
Chorownje w zamołwitosći
Zo by nuzowe medicinske zastaranje wobydlerjow přeco zawěsćene było, budu přichodnje chorownje hišće wjace nadawkow přewzać dyrbjeć. Měrćin Weclich je so wo tym z jednaćelom Kamjenskeje chorownje maltezow Florianom Ruppom rozmołwjał.
Kak wuwiće lěkarskich praksow na wsach posudźujeće?
F. Rupp: Za lěkarjow na wsach je dźeń a ćešo, naslědnikow za swoje praksy namakać. Hladajo na starobny přerězk domjacych lěkarjow w Sakskej budźe přichodnje přeco wjace z nich falować. To etablěrowanych lěkarjow přećežuje.
Što woznamjenja situacija za chorownju maltezow w Kamjencu?
F. Rupp: Za chorownju to rěka, zo wjace ludźi do nuzoweje ambulancy chorownje swj. Jana přichadźa. Tele wuwiće pak nowe njeje. Hižo někotre lěta mamy wobstajne stupace pacientowe kontakty w nuzowej ambulancy. Nimo toho jako maltezojo wo tym rozmyslujemy, kotre poskitki móžemy k zawěsćenju ambulantneho zastaranja rozšěrić.
Što měła politika rozrisać a změnić?
