Stawizny wsy su jeho hobby
73lětny Chróšćan Pětr Suchy je so ze stawiznami wšitkich domow při wjesnej dróze Při pastyrni zaběrał a składnostnje 800lětneje róčnicy swojeje wsy informaciske tafle wo tutych zhotowił. Milan Pawlik je so z nim rozmołwjał.
Kelko informaciskich taflow sće dohromady zhotowił? Hdźe je wopytowar nadeńdźe?
P. Suchy: Informacije wo cyłkownje 14 domach podawam na pjeć taflach we wulkosći něhdźe A1. Mjez druhim zhoni čitar, hdy je so dom natwarił, štó běše prěni mějićel abo kotre rjemjesło su w nim wukonjeli. Sym pak hišće dalše tafle zhotowił: Jednu wo temje „Přetwar nawsy a Cyrkwinskeje hory“ a dwě wo podawkach „Wulěty młodźiny Chróšćanskeje wosady“ z fotami 50tych a 60tych lět. Wšitke tute nadeńdźe wopytowar wot soboty na nawsy před hłownym zachodom swjedźenskeho stana. Dalšu mjeńšu taflu změju pola mnje na dworje z nadpismom „Wulke płokanje“. Tu wustajam tež historiske płokanske nastroje kaž na přikład staru dóńcu abo rólu. Nimo toho móže wopytowar tu tež do něhdyšeje dźěłarnje šewca – mojeho nana – pohladać.
Što běše Wam nastork za projekt? Hdy sće z nim započinał?
Motor němsko- čěskeho dialoga
Z Markom Šimanom, zapósłancom CDU w Sakskim krajnym sejmje, kotryž je wot 2012 rjadny čłon Němsko-čěskeho rozmołwneho foruma, je so Marcel Brauman po wuradźowanju koła w Budyšinje rozmołwjał.
Kak komunikaciski forum ludźi ze susodneju krajow praktisce funguje?
M. Šiman: Wonkownej ministerstwje w Berlinje a Praze powołujetej přeco na dwě lěće rjadnych čłonow do přirady. Smy dohromady 14 sobustawow z wobeju krajow a dwaj kopředsydaj, tuchwilu staj to Jörg Nürnberger, bywši zapósłanc SPD w zwjazkowym sejmje, a Rudolf Jindrák, wulkopósłanc Čěskeje republiki w Słowakskej. Dale eksistujetej stajnej dźěłowej kruhaj wo temomaj wujednanje a městna spominanja. Chcemy dalšej kruhaj nastupajo hospodarstwo a energiju załožić.
Wobwliwuje rozmołwny forum tež wulku politiku wobeju statow?
Imersija zakład wuknjenja
W nowym programje Domoj tuchwilu dwanaće Łužičanow intensiwnje serbsce wuknje. W Krabatowym wustawje we Wulkich Zdźarach je jich rěčne hnězdo, hdźež z docentku za rěčne kubłanje Jadwigu Brězanowej serbšćinu dožiwjeja, rěča a wuknu. Bianka Šeferowa je so z njej rozmołwjała.
Kak dołho traje program a kak wobdźělnicy serbšćinu wuknu?
J. Brězanowa: Intensiwny kurs serbšćiny programa Domoj traje cyłkownje dźewjeć měsacow, potajkim wot apryla do decembra. Zakład wuknjenja je imersija, štož woznamjenja, zo wobdźělnicy wšědnje serbšćinu słyša, nałožuja a so wuspytaja. Tak na přikład zhromadnje warimy, blido kryjemy, spěwamy atd.
Kajki bě rěčny staw wobdźělnikow do zahajenja intensiwneho kursa?
To serbske ma za swoju DNA
Jednaćel kulturneho centruma Krabatowy młyn w Čornym Chołmcu Tobias Čižik je so za nowe powołanske wužadanje jako sobudźěłaćer Smart Mobility Lab rozsudźił. Milenka Rječcyna je so z Čornochołmčanom rozmołwjała.
Što wabi Was do noweho nadawka?
T. Čižik: 1. awgusta nastupju swoje nowe dźěłowe městno. Nazhonjenja, kotrež sym na přikład w Krabatowym młynje, mjez druhim we wobłuku managementa a wodźenja personala zběrał, móžu derje trjebać, runje tak kaž swoje znajomosće we wobłuku informatiki, štož sym studował.
Drježdźanska Techniska uniwersita zarjaduje w Čornym Chołmcu slědźerski campus za awtonomne jězdźenje. Kak hodźi so nowa ideja ze sakskeje stolicy w Čornym Chołmcu zadomić?
Wuspěšnu seriju zakónčił
Serbske Nowiny su wčera posledni dźěl „Medicina raz serbsce“ wozjewili. Vanessa Žurec je so z awtorom, 24lětnym Pětrom Dźisławkom, rozmołwjała.
Čehodla sy so za studij mediciny w Lipsku rozsudźił a kak póńdźe po tym dale?
P. Dźisławk: Sym so jara zahe rozsudźił, medicinu studować. Hižo we 8. lětniku su mi přirodowědy wosebje wjele wjesela wobradźili, a mój zajim za medicinske temy bě wot spočatka sem wulki. Wot lěta 2019 studuju medicinu – mjeztym potajkim hižo šěsć lět. Jeli wšitko po planje wotběži, swój studij klětu wuspěšnje zakónču. Za přichod sej přeju, we wjesnych kónčinach – pola nas we wsy – swójsku praksu wjesć. Jako domjacy lěkar nimaš jenož jara dobre ramikowe wuměnjenja, ale tež wotměnjawy wšědny dźeń. Wosebje wabi mje wuski kontakt z pacientami: Rozmołwjam so rady z nimi, a mje jara motiwuje, jim samo pomhać. W mojich dotalnych praktikach sym dožiwił, kak dźakowni mnozy pacienća za medicinsku podpěru su – tuta wotmołwa zwjeseli a posylnja mje kóždy raz znowa.
Čehodla sy so rozsudźił, prawidłownje „Medicinu raz serbsce“ pisać?
Bjez serbskich poskitkow
Wjace hač 300 nalětnich pućowanjow wabi zajimcow wot apryla do julija, sej regionalne wosebitosće wotkryć. Milenka Rječcyna je so pola referenta sakskeho statneho ministerstwa za přirodoškit a wobswět (SMUL) Olivera Rittwegera wobhoniła.
Lětsa je w Sakskej Šwicy a při Łobju, w zapadnej Sakskej, w Rudnych horinach a Hornjej Łužicy telko nalětnich turow kaž ženje do toho. Zwotkel zajim pochadźa?
O. Rittwege: Ličba turow kaž tež turistiskich poskićerjow je minjene lěta wobstajnje rostła. Z intensiwnym wabjenjom na našich socialnych kanalach, z nowinarskim dźěłom a dźakowano dobremu wosobinskemu wabjenju zajim stupa. Temy přiroda, wobswět, krajina kaž tež zachowanje a škit wobswěta maja wjetši wuznam a ludźo tute temy bóle na wědomje bjeru. To mnozy poskićerjo wužiwaja. Naši zarjadowarjo kaž statny zawod Sachsenforst tohorunja tury poskićeja. W Hornjej Łužicy lětsa dohromady 66 tajkich přewjedźemy.
Do kotreje měry SMUL poskićerjow podpěruje, kotřiž ze serbskej rěču dźěłaja?
Hórki zaso start a cil pućowanja
Organizatorjo zarjadowanja „Slaviamarš“ přeprošuja sobotu, 31. meje zaso na 50 kilometrow dołhe pućowanje po Hornjej Łužicy. Jedyn z organizatorow je 28lětny referendar wučerstwa Matej Wjeńka. Milan Pawlik je z nim rěčał.
Što je Was pohnuło, tute wosebite wubědźowanje we Łužicy zarjadować?
M. Wjeńka: Hromadźe ze sotru swojeje mandźelskeje wobdźělich so w lěće 2021 na tak mjenowanym „Mamutowym maršu“ blisko Berlina. Wosebje přihotowałoj pak so na 100 kilometrow dołhu turu, kotruž dyrbja wobdźělnicy w 24 hodźinach absolwować, njejsmoj. Po 21 hodźinach běchmoj jara zbožownaj a wolóženaj, zo smój cil docpěłoj. Dožiwjenje běše nam z inspiraciju. Zhromadnje ze swojej mandźelskej chcychmoj podobne zarjadowanje – jenož z połojčnej distancu – we Łužicy poskićić. To smój 2022 zwoprawdźiłoj. Lětsa naš „Slaviamarš“ hižo štwórty raz organizujemy. Našemu teamej přisłušeja moja mandźelska Marie-Luise, jeje sotra Leoni Matješkec a Fabian Šěrak.
Kotre konkretne nadawki maće spjelnić, zo by so sportowy event radźił? Maće dalšich pomocnikow?
Předewzaća lěpje zwjazać
Na ležownosći holanskeje farmy w Zdźěri su Radworska, Wulkodubrawska a Malešanska gmejna swojich firmownikow na 1. předewzaćelski dźeń přeprosyli. Bianka Šeferowa je so pola Radworskeje wjesnjanostki Madeleine Rynčoweje za pozadkom wobhoniła.
Kak je so ideja zhromadneho předewzaćelskeho dnja zrodźiła?
M. Rynčowa: Loni w awgusće zetkachmy so wjesnjanosća z Radworja, Wulkeje Dubrawy a Malešec zhromadnje z krajnym radu Budyskeho wokrjesa Udom Witschasom a zapósłancom sakskeho krajneho sejma Markom Šimanom (wobaj CDU) tu w Zdźěrjanskej holanskej farmje. Při tym zrodźi so ideja, zo měli zhromadnje něšto za předewzaćelow kónčiny činić. Zetkanje firmownikow mějach wosobinsce hižo dlěje předwidźane. Tež tamnym wjesnjanostam je tole wažna naležnosć. Jako gmejnski zwjazk z Wulkej Dubrawu a Malešecami pak je tole efektiwnišo a móžemy wjace docpěć. Wjeselu so, zo je něhdźe 80 předewzaćelow přeprošenje sćěhowało. A sym překwapjena, kak mnohostronsce su firmy w regionje nastajene.
Što je zaměr předewzaćelskeho dnja?
Z wida Lěwicy je jenož Domowina rěčnica ludu
„Kak dale ze Serbskej Lěwicu“ rěka forum 24. meje wot 10 hodź. w Budyskim Serbskim domje. Na nim so tež Rico Gebhardt wobdźěli, serbskopolitiski rěčnik frakcije Lěwicy w Sakskim krajnym sejmje. Z nim je so Marcel Brauman rozmołwjał.
Lěwica ma jenož hišće šěsć zapósłancow, ale najebać to rěčnika za serbske naležnosće. Tón nadawk dotalny wjelelětny předsyda frakcije wukonja – to rěka, tema je frakciji jara wažna?
R. Gebhardt: Smy jenička w krajnym sejmje zastupjena strona, kotraž serbskich čłonow a jich škit eksplicitnje we wustawkach naspomina. Wjeselu so, zo směm so dale wo tutu temu starać.
Po tym zo njeje strona wjelelětneho serbskeho zapósłanca Hajka Kozela 2014 na wuhladnym městnje za wólby sejma nastajiła, je konflikt mjez Serbskej Lěwicu a krajnym zwjazkom strony samo změrcowsku komisiju zaběrał. Je tuta zwada mjeztym wothóčkowana?
Spisarjo lista Budyskeje CDU jenož mjeńšina
Tak mjenowany palny list Budyskeho wokrjesneho zwjazka CDU nastupajo wobchadźenje z AfD je w medijach wulku kedźbnosć zbudźił. Marko Wjeńka je so wo tym z předsydu Budyskeho wokrjesneho zwjazka Steffenom Roschekom rozmołwjał.
W medijach rěča wo tym, zo je so Budyski wokrjesny zwjazk CDU z palnym listom na krajne předsydstwo w Drježdźanach wobroćił a sej hinašu politiku hladajo na AfD žadał. Kak to posudźujeće?
Steffen Roschek: List pochadźa z pjera dwanaće čłonow Budyskeho wokrjesneho zwjazka. Jedna so wo jich wosobinske měnjenje. Kóždy čłon strony ma prawo, swójske měnjenje zwuraznić. Akcija njebě pak ze mnu wothłosowana. Mjerzace je, zo steji na spočatku lista: „My čłonojo wokrjesneho zwjazka ...“
Kak sće na list jako předsyda wokrjesneho zwjazka reagował?
