Łužiski park błudźenkow na kromje Wochoz mjeztym 20 lět zajimcam zbliska a zdaloka woblubowany wulětny cil

„Je so poradźiło, stajić milowy stołp w stawiznach rekultiwacije łužiskeje brunicy.“ To běchu słowa tehdyšeho předstejićerja Vattenfall Europe, prof. dr. Kurta Häge, na wotewrjenskej swjatočnosći Łužiskeho parka błudźenkow 1. meje 2003 we Wochozach. Wón bě tehdy hižo přeswědčeny, zo je tu „prawdźepodobnje kćějaca krajina“ nastała.

Wjes w holi, hdźež skutkowaše sobuzałožer Domowiny Bogumił Šwjela w lětach 1908–1913 jako wikar, je so w minjenymaj dwěmaj lětdźesatkomaj swo­jeho njewšědneho susoda dla z wo­prawdźitym wopytowarskim magnetom w srjedźnej Łužicy stała. Hižo naspomnjenu kćějatu krajinu móža zajimcy zbliska a zdaloka wot nalěća hač do nazymy wobdźiwać. A čim rjeńše a słónčniše wjedro je, ćim połniše su parkowanišćo před wrotami parka a pućiki na jeho mjeztym 20 hektarow wulkim terenje.

Telko zapustowych ćahow kaž lětsa dotal hišće na wsach a w městach Delnjeje Łužicy njebyło

Lětsa móžachu w Hornjej Łužicy při křižerjach, najwoblubowanišim serbskim křesćanskim nałožku, z dohromady 1 378 křižerjemi w dźewjeć procesionach na jara dobru bilancu zhladować. Ale tež w Delnjej Łužicy maja ­podobnu, přewšo dobru powěsć. Tu je ­zapust najrozšěrjeniši serbski ludowy ­nałožk, wobstejacy z třoch dźělow. Su to młodźinski zapust z ćahom, muski zapust za woženjenych, staršich a nic na­posledk camprowanje. Camprowanje pěstuja zdobom wokoło Wojerec a Slepoho. Ale runje tak tež w kónčinach Brani­borskeje, kotrež wjace do nětčišeho oficialneho serbskeho sydlenskeho ruma njesłušeja.

Sym Jadwiga a dźěłach lěto w Grjekskej. Loni kónc měrca požadach so pola ­organizacije DJiA wo to, wukonjeć ­dobrowólne socialne lěto. Cyły projekt na kupje Rhodos bě němska žona ­Rose Pakakis organizowała.

Dokładnje dźěłach dźesać měsacow w starowni a w domje za zbrašenych dorosćenych a dwaj měsacaj w domje za zbrašene dźěći. Wo dźěsćowni chcu wam w třećim dźělu přinoška rozprawjeć.

Husto starši zbrašene dźěći cyle jednorje w domje wotedachu a je nihdy nje­wopytachu. Štóž měješe zbrašene dźěćo w swójbje, běše z towaršnosće a wšědneho žiwjenja wuzamknjeny. Tohodla je zbrašene dźěćo často wulke potajnstwo potrjechenych swójbow a so w dźěsćownjach woteda. Zbrašene dźěći wotrosćechu tam bjez lubosće a přichilnosće. Tak běchu do jstwy zamknjena a njemějachu ani łožo. Tohorunja socialny kontakt nje­znajachu. Nimo toho njeměješe dźěsćownja dosahacu pjenježnu podpěru, čehoždla njebě móžno dźěći spěchować a lěkować. Potrjecheni běchu na kromje towaršnosće žiwi.

Złokomorowski jězor swjeći swoje 50ćiny. Wón je wažne wočerstwjenišćo regiona a wuchadźišćo dźensnišeje łužiskeje jězoriny.

Hižo spočatk 60tych lět měješe krajinowy architekt Otto Rindt (1906–1994) daloko sahacu wiziju: Wón chcyše Złokomorowski, Lejnjanski, Parcowski, Sedlišćanski a Rański jězor do „rjećaza“ zwjazać a tak zwisowace łódźnistwo na nich zmóžnić. Mnoho angažowanych ludźi je na tym dźěłało a wiziju zrealizowało. Rjećaz jězorow – „łužiska jězorina“ – wupřestrěwa so dźensa samo hač k Sprjewinodołskemu jězorej. Wuchadźišćo wšeho pak je 1973 wotewrjeny Złokomorowski jězor. Składnostnje 50lětneho wobstaća jězora porěča ­Andreas Kirschke z Danu Hüttner, re­ferentku za nowinarstwo a marketing zaměroweho zwjazka Łužiska jězorina Braniborskeje, wo stawiznach a wuwiću wódnišća.

Kak je Złokomorowski jězor nastał?