Wo předzdaću Klemperera
„Pegida w Drježdźanach kaž tež kraj, Europa a swět mje dźeń a bóle starosćeja.“ To piše awtor našeho wječornika, kotryž w Sakskej njebydli. Ale tež we Łužicy přiběra ličba tych ludźi, kotřiž kaž wón mysla. Runje tak pak rosće wobdźělnistwo na demonstracijach Pegidy w sakskej krajnej stolicy a němska telewizija skići nacionalistiskim protagonistam Alternatiwy za Němsku (AfD), kaž durinskemu stronskemu rěčnikej a předsydźe frakcije w tamnišim krajnym sejmje Björnej Höcke, njedźelu wječor podij w talkshowje Güntera Jaucha.
Na narodnym polu so stajnje sylnje zasadźował
Mnozy nastajichu so dźensa na puć do Pančic-Kukowa, zo bychu Benej Pašce k 80. narodninam gratulowali. Jemu zbožo wupřejo sej mnozy jeho přećeljo zwjeseleni prajachu, zo jemu wosom lětdźesatkow pilneho dźěła, hustodosć zwjazane z ćežkimi wužadanjemi, njejsu wotwidźeć. Jeho skutkowne wupruženje, přećelny posměwk a zajimawe zhladowanje na wšo rjane je sej zachował.
Sej krute městno w klasice zdobyć
Hudźbnicy na tereminje Carolinje Eyckec su minjenu njedźelu w Berlinje wuznamne myto Echo klasiki spožčili. Cordula Ratajczakowa je so ze Serbowku rozmołwjała.
Kajki zaćišć je swjatočnosć, hdźež so elita klasiskeje hudźby ze cyłeho swěta zetka, pola Was zawostajiła?
C. Eyckec: Běše to rjany swjedźeń a smy so z komponistom, hornistku a dirigentom jara wjeseli, zo smědźachmy pódla być. Za nas běše to něsto nowe a jara napjate w pozitiwnym zmysle. Smy so z tamnymi hudźbnikami rozmołwjeć móhli. Snano přez to w přichodźe tež někotre zhromadne projekty nastawaja.
Kajki wuznam ma Echo klasiki za Was?
C. Eyckec: Teremin je jara młody instrument, nic cyle sto lět stary. Tohodla je wuznamjenjenje nětko wulki krok, zo by sej instrument swoje krute městno w klasiskej hudźbje namakał. Teremin płaći hišće jako tróšku eksotiski hudźbny grat, tež, hdyž jón mjeztym hižo tójšto ludźi znaje. Medije pak bohudźak dźeń a wjac wo nim pisaja. Štož mje wosobinsce nastupa, bě myto wězo wulka překwapjenka.
Wuznamjenjeli su CD – kak je k njej dóšło?
Po přećach wuknjacych
Multimedialny centrum za nawuknjenje rěčow na Drježdźanskej techniskej uniwersiće wuwiwa wot septembra w nadawku Załožby za serbski lud internetny samowuknjenski program hornjoserbšćiny. Cordula Ratajczakowa je so z projektowej nawodnicu Karin Schöne rozmołwjała.
Kajki wupada koncept za rěčny program?
Čehodla jeno wšudźe naraz?
Porno tuchwilu wšo a wšitko wobknježacej debaće wo ćěkancach a jich zaměstnjenju a wo prašenju, hač sej tajki nawal ludźi přicpěwamy, abo hač měli hranicy začinić, zdadźa so wšitke dalše starosće w našim kraju luksusowy problem być. A přiwšěm mje – a zawěsće toho abo tamneho dalšeho tež – mjerza, hdyž mam so rano a popołdnju a druhdy tež wječor ze zaraćenymi dróhami bědźić, hdyž mi pućniki zaso raz wokołopuć pokazuja a hdyž hižo wječor rozmysluju, po kotrym (wokoło)puću drje přichodny dźeń pojědu.
Malešanski dźiw a prašenja přichoda
Jako wopytach před lětami prěni raz Malešansku pěstowarnju, njebych sej předstajić móhła, zo by tam projekt Witaj scyła šansu měł. Jako Witaj-starši Budyskeje serbskeje pěstowarnje běchmy tehdy na prěnje informaciske zarjadowanje přeprošeni, zo bychmy potencielnym zajimcam wo swojich pozitiwnych nazhonjenjach powědali. Malešanski wjesnjanosta bě tam sobu, serbske kubłarki a tež delegacija Domowiny – tola jeno jenička mać z Malešec. Na nju so wšitcy walichu, a ta wboha žona měješe swoju lubu nuzu, rozkłasć, čehodla lědma štó z Malešec a wokoliny chce, zo jeho dźěćo serbsce rěči. Přejara žiwe běše hišće powědanje dźěda a wowki, zo to ničo njepřinjese. Runje tuta generacija bě so tola ze serbšćinu rozžohnowała a njeje hižo maćernu rěč dale dawała.
Tež fyzika móže inspiracija być
Awtorski koncert w hudźbnym žiwjenju přehusto njeje. Nětko čaka na publikum zaso tajka wosebitosć. Tak přeprosy Załožba za serbski lud sobotu, 17. oktobra, na koncert z hudźbu Jura Mětška do Budyskeho Serbskeho muzeja. Cordula Ratajczakowa je so z komponistom rozmołwjała.
Što budźe wosebitosć koncerta?
J. Mětšk: Akcent leži na prapremjerje noweje kompozicije „STIGMA za komorny ansambl“, kotraž nasta w lětomaj 2013/14 w nadawku Załožby za serbski lud. Titul woznamjenja w prěnim rjedźe „znamjo“, dowola pak tež druhe asociacije. Dalše twórby staršeho datuma, kotrež tutón wječor zaklinča, su na nowej CD sobu zapřijate.
Štó interpretuje Waše twórby?
J. Mětšk: Interpreća budu čłonojo znateho a wuznamneho ansambla za nowu hudźbu unitedberlin. Zhromadnje z dirigentom přińdźe štyrnaće hudźbnikow do Budyšina.
Kak zrodźiće ideje za swoju hudźbu?
Kóždy swojeho přichoda twórc
Štwórć lětstotka je zašło, zo Němska demokratiska republika hižo njewobsteji. K róčnicam, kaž jutřišemu swjedźenjej němskeje jednoty, dopominaja so mnozy na čas do přewróta, na njerjane časy, ale tež na to, zo njebě wšitko špatne.
Dwanaće lět běch w NDR žiwy a přiznawam, zo njebě to hubjeny čas. Dožiwich w tymle kraju wěste dźěćatstwo. Nochcył lěta w žłobiku, pěstowarni a šuli z dobrym kubłanjom parować. Njewobžaruju, zo sym jeničce jednu stronku medalje NDR dožiwił, pozitiwnu. Mnozy, tež Serbja, zeznachu pak tohorunja jeje hrózbnu stronu, kotruž njemóžach sej předstajić. Widźo w telewiziji wobrazy wo protestach a namocy njemóžach zrozumić, zo NDRscy policisća ludźi bija a ranja. Wšako běchu woni za nas stajnje „přećeljo a pomocnicy“. Hakle poněčim so mi woči wotewrěštej – tež nastupajo start do noweje towaršnosće, w kotrejž knježa pjenjezy a ludźo su konfrontowani z njewěstosću a problemami, kaž je to bjezdźěłnosć.
Pruwowanska faza za app běži
Wjeršk nazymskeje čitanskeje turneje LND budźe njedźelu literarna kermuša w Spalach. Dalši wjeršk, mjenujcy app ze serbskimi spěwami, runje přihotuja. Cordula Ratajczakowa je so z lektorom Michałom Nukom rozmołwjała.
Kak sće mysl zrodźili, app wudać?
M. Nuk: Z tutej a podobnymi idejemi, digitalne produkty kupcam poskićeć, so hižo chwilu nosymy. Naše e-booki běchu započatk, app je takrjec přichodna kročel. Při tym pak podawamy so na nowe polo, wšako nima tajka app za smartphony hižo wjele z klasiskimi ćišćanymi wudźěłkami činić. Konkretny nastork, jako pilotowy projekt app ze serbskimi spěwami wuwić, dóstachmy přez naprašowanja ze stron jednotliwych kupcow kaž tež přez priwatne iniciatiwy, kotrež počachu loni woblubowane serbske spěwy online stajeć, štož žněješe dosć pozitiwny wothłós. Myslička, wšitke spěwy Towaršneho spěwnika přeco při sebi měć, bjez toho zo dyrbiš stajnje knihu sobu nosyć, je nas pohnuła z fachowcami zwisk nawjazać, zo bychmy zhromadnje app za smartphony a tablet-PCje wuwili.
Što app konkretnje poskića?
Smolerjowe runje tak kaž Brězanowe lěto
Domowina budźe swoju klětušu dźěławosć ćežišćowje wopomnjeću zasłužbneho serbskeho prócowarja Jana Arnošta Smolerja składnostnje jeho 200. narodnin 3. měrca 2016 wěnować. To je jeje zwjazkowe předsydstwo wobzamknyło a z tym wočakowanje zwjazało, zo měli so Domowinjenjo na wšitkich runinach ze žiwjenjom a skutkowanjom wodźaceje wosoby serbskeho narodneho hibanja zeznajomić.
