Wobrazowy zwjazk wušoł
Dowol doma dale přiběra
W lěće 2014 bě zubny lěkar dr. André Jakubetz při Třižonjanskim jězoru hosćenc jako škleńčanu pyramidu natwarił. Nětko planuje wón tam dowolowe sydlišćo. Andreas Kirschke je so z nim rozmołwjał.
Knježe Jakubetzo, što při pyramidźe dokładnje planujeće?
Dr. A. Jakubetz: Nastać ma tam sydlišćo z dźewjeć dowolowymi domčkami a nimo toho zjawny nuznik. Tuchwilne parkowanišćo při pyramidźe budźe wo 35 městnow rozšěrjene.
Kajke dowolowe domčki maja to być?
Dr. A. Jakubetz: Planowane su masiwne hotowe domy z betona. Wone maja so za swójby z dźěćimi runje tak hodźeć kaž za poriki abo skupiny.
Što Was za tajki projekt motiwuje?
Dr. A. Jakubetz: Dowol w swójskim kraju dale přiběra, kaž nam najnowše wuwiće pokazuje. Łužiska jězorina a Łazowska gmejna móhłoj z toho profitować. Hdyž na Łazowskim starym dwórnišću nětko nowy hosćenc nastawa, móhło to takrjec cyłkowny ansambl z dowolowym sydlišćom a wobstejacej kupnicu wudospołnjeć. Płoninu za dowolowe domčki chcu wot gmejny rady wotnajeć.
Kajki je tuchwilny staw přihotow?
Transparenca zaruča wěstotu
Hórnikečanski jězor ma we łužiskej pohórnistwowej krajinje wulki wuznam. Hižo za čas NDR wužiwachu mnozy ludźo składnosć, so při bliskim jězorje wočerstwjeć. Tež ja sym rady wokoło jězora kolesowała, so w nim kupała abo prosće na přibrjohu w słóncu ležała. Nihdy nanihdy njemóžach sej předstajić, zo su tamniše nasypy instabilne. Přiwšěm su wódnišćo wot lěta 2014 twarsce zawěsćeć započeli. Wot toho časa njeje wone za zjawnosć přistupne. Potajkim traja naprawy hižo sydom lět, štož w mnohich zaćišć njeskónčneho twarnišća zbudźa – tak, kaž běše to pola lětanišća na kromje Berlina.
„Hdy, hdyž nic nětko?“
„Po nowych pućach do swěta – serbska literatura budźe mjezynarodna“ rěka takrjec swójbny projekt, kotryž ma tudyše spisowaćelstwo po wšěm swěće šěrić. Bosćan Nawka je so ze sobuiniciatorku předewzaća a awtorku Lubinu Hajduk-Veljkovićowej rozmołwjał.
Knjeni Hajduk-Veljkovićowa, što je Was pohnuło so tajkemu ambicionowanemu projektej wěnować?
L. Hajduk-Veljkovićowa: Zakładna ideja docyła tak nowa njeje. Poprawnu mysličku měješe naju syn Branko, jako něhdy na dołhej jězbje z Noveho Sada do Łužicy rjekny: „Maći, twoje serbske knihi měli tež w hinašich rěčach wuńć!“ Tónle nastork je poněčim konkretny projekt wuskutkował. Za zwoprawdźenje pak dotal prosće chwile njebě. Po někotrejžkuli rozmołwje w swójbje smy sej mój mandźelski Dušan, Branko a ja prajili: „Hdy, hdyž nic nětko?“
Sće projekt ze swojej z Płomjenja znatej stawizničku „W dolinje při rěce 1: Mali přećeljo“ zahajili. Kajki je tuchwilny staw?
Planować lědma móžno
Čim dlěje smy wšědnje wot koronoweje pandemije wobwliwowani, ćim bóle so jednory čłowjek runje tak kaž wědomostnik praša, kak so kriza na wšelake žiwjenske wobłuki wuskutkuje. Što čini měsac wob měsac podlěšacy so lockdown z młodostnymi, što budźe z hospodarstwom, z turizmom atd. Dalši tajki wobłuk su najwšelakoriše serbske towarstwa. Wone dźě so runje tak z koronu bědźa. Sportowcy njemóža trenować a žane dypkowe hry přewjesć, spěwarki a spěwarjo w chórach njemóža zwučować a so na koncerty přihotować, lajske dźiwadłowe skupiny tohorunja žane nowe hry nazwučować njemóža.
Pomocnicydale trěbni
Nawodnistwo Chróšćanskeho Domu swj. Ludmile je minjeny tydźeń wo pomoc prosyło, dokelž pytachu dobrowólnikow, kotřiž bychu pomhali wopytowarjow na koronawirus testować. Wo pozadkach toho a wo tym, kotry wothłós su žnjeli, je so Marian Wjeńka z nawodnicu hladarnje Móniku Wenclowej rozmołwjał.
Čehodla sće poprawom pomocnikow za testowanje pytali?
M. Wenclowa: Mamy wokomiknje studentku mediciny, kotraž hač do kónca měrca testy w našim domje přewjeduje. Wona pak nětko swój wukubłanski puć dale kroči. Přiwšěm dyrbimy ludźi, kotřiž swojich přiwuznych wopytaja, wobstajnje testować. Z našim personalom pak tele dźěło lědma zmištrujemy. Tohodla trjebamy nuznje pomoc.
Koho za to dokładnje pytaće?
Sadźa na swójsku zamołwitosć ludźi
Budyski wokrjesny zwjazk Swobodnych wolerjow starosći so towaršnostnych přesunjenjow koronapandemije dla. Z wokrjesnym předsydu a Biskopičanskim wyšim měšćanostu prof. dr. Holmom Großu je Axel Arlt porěčał.
Što was pohnuwa, sej jako Swobodni wolerjo hnydomny kónc lockdowna žadać?
H. Große: Zaměr prěnjeho lockdowna loni nalěto běše tón, rjećazy natyknjenjow sćěhować móc. Tehdy bě to noweho a strašneho wirusa dla woprawnjene. K tomule prawemu měritku mamy so wróćić. Nalěto so bliži, ludźo a hospodarstwo trjebaja nuznje perspektiwy do přichoda!
Zwěsćeće pandemije dla njedosahacy płaćiwy zakonski zakład nastupajo přitřihanje zakładnych prawow?
Na mnohich serbskich polach aktiwny a wuspěšny
Zawěsće je sej dźensa Choćebužan Werner Měškank ze swojej partnerku Justynu ze škleńčku sekta k swojim 65. narodninam připił. Kurator w Choćebuskim Delnjoserbskim muzeju smě ze spokojnosću na zajimawe a mnohostronske žiwjenje zhladować.
Wo dialektice tradicije
Tydźenja su krótkostudiju „Ludowe wuměłstwo jako serbska moderna?!“ na digitalnej nowinarskej konferency předstajili. Hłownje wusměrja so studija na to, najprjedy raz zběrać, što wšo su lajscy wuměłcy w NDRskim času nadźěłali a hdźe wudźěłki dźensa namakaš. Dalše prašenje bě estetiskeho razu, mjenujcy, kajki inowatiwny potencial wone maja a kak hodźi so dźensa na tradiciju nawjazać. Předstajili su mjez druhim tekstilne přikłady, kotrež zwjazuja tradicionalne rjemjesło kaž módroćišć abo wušiwanje z modernej modu.
Do imersijeza dorosćenych inwestować
1 000 nowych delnjoserbšćinu rěčacych w Delnjej Łužicy hač do lěta 2040, to je wizija iniciatorow projekta „Zorja“. Cordula Ratajczakowa je so ze sobuiniciatorom Gregorom Kliemom rozmołwjała.
Kak sće ideju projekta zrodźili?
G. Kliem: Projekt SMiLE ameriskeho Smithsonian a Serbskeho instituta, na kotrymž sobu dźěłach, je mje za rěčnu rewitalizaciju sensibilizował. We wobłuku tohole projekta wobdźělištaj so Šarlota Kušcojc a Maksimilian Hasacki na konferency w Kanadźe. Wonaj nawróćištaj so z tójšto idejemi a dopóznaćom: Imersija – tež za dorosćenych – je jenički puć za nas w Delnjej Łužicy, dokelž rěč w swójbach hižo dale njedawaja. Z přikładom je nam imersiski program za mohawkšćinu w Kanadźe, z kotrehož iniciatorom smy styki nawjazali. Tam so dorosćeni w tak mjenowanych rěčnych domach dlěši čas do rěče a kultury zanurjeja. A za tónle swój „job“ woni tež pjenjezy dóstawaja.
Njeje to tróšku dźiwne ludźi za to płaćić, zo woni rěč wuknu a nałožuja?
