Budu sonjer zbožowny
Měrćin Weclich z časa dźěćatstwa hudźi a spěwa.
Wón je njeličomne młode talenty wotkrył a spěchował.
Dźensa skutkuje skerje jako producent hač interpret.
Milenka Rječcyna je so z nim rozmołwjała.
Słyšiš zapřijeće młoda serbska hudźba, što tebi do mysli přińdźe?
Měrćin Weclich: W prěnim rjedźe myslu na serbske kapały. Te běchu a su najwažniše w mjenowanym zwisku. Wšako su kapały trěbne za hudźenje, wosebje na serbskich kwasach a mnohich wjesnych swjedźenjach kaž na mejemjetanju, jednorje prajene tam, hdźež so tradicije pěstuja. Tam hercy, tak w Serbach prajimy, piskaja. Jich dale trjebamy.
Mamy tych dosć?
Na platformach kaž Instagram abo TikTok wuhladaš w poslednim času častohdy krótke wideja, w kotrychž młodźi serbscy mužojo popularne spěwy do polka a folkoweho stila přenjesu. Je to skupina "PopSorben". Serbam su snano pod mjenom "Brankatschki" lěpje znaći. Tuta skupina wobsteji hižo wot lěta 2017, znajmjeńša oficialnje. Tež do toho hižo běchu čłonojo kapały w měnjatych wobsadkach na swjedźenjach piskali. Sydom lět nětko potajkim hižo w samsnej wobsadce: To su Syman Hejduška, Jan Brězan, Julian Bulank, Syman Handrik, Dawid Cyž a Chrystof Cyž. Posledni mjenowany rozprawja w zwisku z nastaćom mjena skupiny: "Mój bratr Dawid dźěłaše wěsty čas pola twarskeho předewzaćela. Tutón měješe zdobom poćah k jednej hudźbnje wobdarjenej swójby z Budyšina, kotraž Brankačk rěka. Na twarnišću je tutón předewzaćel potom tež mojeho bratra husto žortnje z Brankačk narěčał. Někotre razy piskachmy potom za njeho na wšelakich swjedźenjach a tam so ludźom potom jako "Brankatschki" předstajichmy.
Hižo dołho je Milena Wowčerjec jako spěwarka na serbskich a mjezynarodnych jewišćach znata. Wo jeje wotkryću hudźby a wizijach do přichoda je so Maximilian Gruber z njej rozmołwjał.
Młodych serbskich žonow drje w serbskej hudźbnej scenje přewjele nimamy. Kak sy ty k hudźbje přišła?
Hižo jako dźěćo sym rady spěwała. Jako běch 5 lět stara, mejach swój prěni solo-wustup pod nawodom Friedemanna Böhme w Budyskim Serbskim domje. W mojim dźěćatstwje a młodźinskim času je mje hudźba potom stajnje přewodźała. Běch spěwarka w Chróšćanskej šoli, šulskim chorje na Wyšej šuli we Worklecach a w prěnjej serbskej kulturnej brigadźe. Tři lěta dołho sym pola pop-spěwarki a wučerki za spěwanje Anne Fox swój hłós a techniku spěwanja polěpšiła a so dale wukmaniła.
Kajke projekty sy dotal hižo zwoprawdźiła?
Con-Takt
Wšojedne hač na folklornym festiwalu, na schadźowance abo abibalu – Con-Takt je w Serbach krute wopřijeće. Drje je so wobsadka kapały w minjenych lětach tójšto razow změniła, to jedne pak je samsne wostało: Hdźežkuli tuta skupina zahraje, je rejowanišćo stajnje přewšo derje pjelnjene.
Coverowe pěsnje zawjeseleja publikum wosebje tohodla, dokelž zamóže so wuběrnje k nim zarejować.
W Krušwicy blisko Mužakowa bydli Helga Heinze. 69lětna wuměnkarka ma dwaj wulkej konikaj: domizniske stawizny a keramiku. Tuž njedźiwa, zo angažuje so wona čestnohamtsce hižo přez lětdźesatki w předsydstwje spěchowanskeho towarstwa Muzeja za rjemjesło a přemysło w Zagorju a zo je, hromadźe z domizniskim slědźerjom Holgerom Kleinom, knihu wo stawiznach Mužakowskeje keramiki wudała.
Helga Heinze steji w stwičce na wutwarjenej łubi swojeho domskeho. W regalach kołowokoło wuhladaš keramiku, runje tak tež na blidźe wosrjedź komory. „Hlej! To je moja zběrka!“, praji wona a wozmje swětłobruny karan do ruki. „To je typiski objekt našeje Mužakowskeje keramiki z kamjeniny (Steinzeug).“ Dekoracija – módra stilizowana tulpa wokoło hornjeje kromy karana – je charakteristiski detail na keramiskich wudźěłkach kónc 17. a spočatk 18. lětstotka. „Wšako běše tuta kwětka w tehdyšim času prawy luksusowy artikl“, rozłožuje Helga Heinze.
W Korzymskim akwakulturnym zawodźe plahuja ryby w basenkach. Hižo po jednym lěće su karpy tu zrałe za rězanje. Porno tomu trjeba pod hołym njebjom plahowany karp cyłe tři lěta.
Zastupowacy šef zawoda Korzymskich akwakulturow Christian Posselt móže w domiznje plahowaneho wulkeho karpa pyšneho kadlu hižo po jednym lěće plahowanja z basenka wućahnyć. Kak pak je to móžno? W firmje, kotraž je so w něhdyšej tekstilnej fabrice zasydliła, plahuja a hladaja sobudźěłaćerjo ryby intensiwnje přez cyłe lěto. W produkciskich halach z kulowatymi wodowymi basenkami je přeco ćopło. Njepřećelow so karpy tu bojeć njetrjebaja.
Guido Budar (39) z Noweje Wjeski je so loni w lěću na putnikowanje podał. Njebě dwej njedźeli po puću, tež nic měsac, ale dohromady je nimale tři měsacy po Jakubowym puću putnikował – wot ródneje wsy wosrjedź Łužicy hač do Santiaga de Compostela a hišće tróšku dale. Pětr Šołta je so ze serbskim putnikom rozmołwjał.
Guido, dopominaš so hišće na wokomik abo wobstejnosće, jako sy so rozsudźił, zo do Santiaga poběžiš?
Před něhdźe 20 lětami smy so w młodźinje z tematiku putnikowanja zaběrali. Tehdy smy tež wot Gerata Róbla tójšto zhonili, kotryž bě do Roma putnikował. A w tutym nastupanju zhonich tohorunja wo třoch wulkich putniskich čarach: do Roma, Jerusalema a Santiaga de Compostela. Puć do Roma zdaše so mi tehdy kusk překrótki a do Jerusalema zaso jara daloki. Tak zwosta město w Španiskej, do kotrehož wot nas něhdźe tři měsacy běžiš, štož so mi njemóžne njezdawaše.
Što bě přičina za to, zo sy so na tute putnikowanje podał?