Samozrozumliwe to hišće njeje
By-li so sakske knježerstwo wobydlerjow před dźesać lětami nastupajo teritorialnu reformu woprašało, to by wotmołwu dóstało, kotraž so do tehdyšich politiskich planow scyła njehodźeše. Wulke diskusije ničo njewunjesechu. Ludnosć hinak mysli hač knježacy planuja. Snadź pak běše wobaranje přesłabe. Hinak hač pozdźišo w Braniborskej, hdźež dyrbjachu sylneho protesta dla lětsa wokrjesnu reformu cofnyć kaž do toho hižo w Durinskej. Štož bě abo njebě, z tym so dźensa zaběrać njetrjebamy. Přichodnu srjedu, 1. awgusta, pak budźe tomu lětdźesatk, zo bu Sakska do dźesać wokrjesow a třoch wulkoměstow rozrjadowana.
Nastali su hoberske wokrjesy. Pod tym ćerpi zwisk zarjadnistwa k nětko wulkej ličbje komunam. Płonina Budyskeho wokrjesa rozeznawa so jenož wo nimale 230 kwadratnych kilometrow wot najmjeńšeho přestrjenjoweho zwjazkoweho kraja, Posaarskeje. Tam maja hišće přewidne wokrjesy. Budyski je runja dalšim w swobodnym staće porno nim komunalnopolitiski monstrum.
„Horce dny“ w Chrósćicach
Tuchwilu přebywa tójšto šulskich dźěći w horće. Milenka Rječcyna je so z nawodu Chróšćanskeho horta, kotryž je w nošerstwje Serbskeho šulskeho towarstwa, Danielom Pöpelom, rozmołwjała.
Kelko dźěći prózdninski poskitk wužiwa?
D. Pöpel: Mamy wšědnje něhdźe 20 dźěći pola nas, přichodne dny pak su tež druhdy 30 přizjewjenych. Su to dźěći předšulskeje skupiny pěstowarnje a šulerjo dotalneho 1. do 3. lětnika Chróšćanskeje zakładneje šule.
Kelko tydźenjow prózdnin hort dźěła?
D. Pöpel: W Chrósćicach mamy tónle poskitk wot wčera hač k zahajenju noweho šulskeho lěta. Horty w nošerstwje SŠT maja w prózdninach wšelako wotewrjene. Tuž změjemy přichodne dny pola nas tež dźěći z Wotrowa.
Dźěći chcedźa w prózdninach něšto dožiwić. Kak wupada program?
Wo rozšěrjenju dale rozmysluja
Lětuše 7. swjedźenske hry na arealu Krabatoweho młyna w Čornym Chołmcu su nimo a stawizny. Po předstajenjach pak rěka zdobom do předstajenjow, znajmjeńša za mustwo zarjadowarjow. Janek Wowčer je so z jednaćelom towarstwa Krabatowy młyn Tobiasom Čižikom rozmołwjał.
Lětsa sće nowy cyklus stawiznow wokoło wyška Jana Šadowica aliasa Krabata zahajili. Sće z wotběhom a reakcijemi hosći a z předstajenjemi spokojom?
T. Čižik: Smy ze wšěm jara spokojom. Lětuši kruch je wobsahowje nowu temu wobswětlił, kotraž bě zdobom jara derje wobdźěłana. Mój facit rěka, zo bě wothłós na cyłej liniji jara dobry. Tež publikum je cyłkownje profesionalne wotběhi swjedźenskich hrow derje přiwzał.
Sće někajke předstajenja dočasnje skónčić abo samo wotprajić dyrbjeli?
T. Čižik: Ně, wjedro bě nam tónkróć jara derje zmyslene, tuž móžachmy wšitke 15 předstajenjow kaž planowane wot spočatka hač do kónca wotměć.
Što běše na lětušich swjedźenskich hrach Waš wosobinski highlight?
Přewidna cokorowa tita
Myslu-li na swój šulski čas, běch wjesoła, zo staj mi staršej do sportoweho wačoka črije z běłej pódušu za sportowu halu, dalše z ćmowej pódušu za sport pod hołym njebjom a šlapki za gymnastiku tyknyłoj. Za tymi měješe so mać samo we wobchodźe nastupić, dokelž běchu žadnostka. Dźensa wuzwoleja sej dźěći črije ze swojimi najlubšimi comicowymi figurami a k tomu sportowy wačok, tež tyzku za snědań a šulsku tobołu ze samsnym motiwom. Haj, móža sej samo běłe wěcy z motiwami poćišćeć dać, kotrež we wobchodźe njenamakaja, cyle po swojim słodźe.
Něhdy je mać mi knihi z kupjenej foliju zawobalała. Wobalki w kniham wotpowědnych wulkosćach we wobchodach husto njemějachu. A dźensa? Knihi produkuja zdźěla hižo w tajkich materialijach, zo wobalki žane wjace trěbne njejsu. Swoje šulske knihi sym sej mnohe lěta chowała a wone wupadachu hišće dołho stajnje tak, kaž běch je posledni šulski dźeń na polcu stajiła. Dźensa šulerjo nimo swojeje fible lědma hišće wučbnicy doma chowaja. Runje na serbskich šulach dawaja je dale wot šulerja k šulerjej.
Słowjanstwo dyrbi dale čakać
Na dosah ruki běchu koparjo narodneho mustwa Chorwatskeje na tym byli, jako prěni reprezentanća sporta jednoho ze słowjanskich krajow pyšić so z błyšćatym złotom swětoweho mištra w najpopularnišej sportowej družinje, pěstowanej po cyłym swěće.
Ale zaso jónu dyrbješe słowjanstwo w tymle prestižnym nastupanju do měsačka hladać. W najposlednišej chwili jemu Équipe Tricolore přihotowanu radosć skazy, k wšemu njezbožu tež hišće w stolicy najwjetšeho słowjanskeho naroda. Něšto kaž tragika bywa při tym fakt, zo Francozojo – njech je jim jich wuspěch na swětowych mišterstwach přiwšěm popřaty – we wobchadźenju z kožanej kulu (abo puchom, kaž bě Radworčan Michał Nawka-rěčespytnik w połstatych lětach zašłeho lěttysaca „bul“ ryzy serbsce wukřćić spytał) božedla njejsu wo ničo lěpši byli hač chorwatscy koparjo. Najwustojniši němski telewizijny rozprawjer wo kopańcy Béla Rethy samo přiznawajo měnješe, zo su Chorwaća po wašnju hraća přećiwnika přesahowali.
Zabawne zwěrjata
W cyłku dobyć, sam pak přěhrać
Dwě hrě hišće, potom su swětowe koparske mišterstwa (WM) – subjektiwnje na ryzy sportowy niwow zhladujo najsłabše po championaće w lěće 2002 – nimo. Přiwšěm smy wulkotne wrota, krasne kombinacije a smjerćsměšny slapstick dožiwili, organizacija kaž tež atmosfera zdatej so nade wšo radźenej być.
Chcu sobu skutkować
Po diskusiji „Rozmołwa ze Saksami“ w Budyskim Serbskim domje je Janek Wowčer składnosć wužił a so z ministerskim prezidentom Michaelom Kretschmerom rozmołwjał.
Kak wupada Waš rezimej dźensnišeho rozmołwneho wječora w Budyšinje?
M. Kretschmer: Sym sej znowa wuwědomił, kelko zhromadneho mamy a zo smy bohaći serbskeje rěče a kultury dla. Přeju sej, zo wšitcy zhromadnje do přichoda našeje domizny inwestujemy, nowe ideje wuwiwamy, kak móhli atraktiwitu pozběhnyć, kak serbsku rěč a kulturu zachować. Tam chcu sobu skutkować.
Sće stipendij k zachowanju serbskeje rěče namjetował. Što konkretnje měniće?
M. Kretschmer: Pruwujemy, hač njemóhli tych, kotřiž na jednej ze sakskich wysokich šulow studuja a paralelnje serbšćinu wuknu a kotřiž chcedźa po zakónčenju studija w šulskej słužbje, w zarjadnistwje abo medicinje dźěłać, ze stipendijom podpěrać, zo bychmy tak hišće wjac ludźi pozbudźili serbsku rěč nawuknyć.
Sće wo tójšto ćežach słyšał, namjety dóstał, kak je wotstronić, a sće sam móžnosće rozrisanja namjetował. W čim widźiće swójsku zamołwitosć Serbow?
Čěska lětsa w srjedźišću
Pjatk, 13. pražnika, zahaja 21. mjezynarodny gmejnski swjedźeń w Njebjelčicach. Bosćan Nawka je so z wjesnjanostu Tomašom Čornakom (CDU) wo třidnjowskim zarjadowanju rozmołwjał.
Knježe Čornako, što je ćežišćo lětušeho mjezynarodneho swjedźenja?
T. Čornak: Změjemy znowa wopyt ze wšěch našich partnerskich gmejnow kaž tež mnohich hosći, kotřiž su z nami zwjazani. Ćežišćo twori 50lětne partnerstwo Sportoweje jednotki Njebjelčicy z čěskim towarstwom Sokol Roztoky. Dalšej delegaciji budźetej z Hlučína a Heřmanic. Tak budu lětsa tři regiony ze susodneho kraja zastupjene.
Kaž sće loni rjekł, ma swjedźeń signal być, zo hodźi so Europa jenož wotdeleka natwarić. Kak tomu lětsa wotpowědujeće?
Wjedro ma stajnje poslednje słowo!
Dalokož móže wóčko hladać, njewidźi wone hižo dlěši čas žanu mróčel na njebju. Za někotrych, předewšěm šulerjow w lětnich prózdninach, je to wězo jara rjenje. Ratarjo na wuchodźe Němskeje pak pod trajacej suchotu njesměrnje ćerpja. Wosebje žitnym žnjam hrozy wulka škoda. Tež lěto 2003 bě hižo tak horce, zo registrowachu ratarske zawody štwórćinu mjenje wunoška. Lětsa wšak połoženje cyle tak jasne njeje, dokelž mějachmy z blakami sylne zliwki, druhdźe pak ani kapki dešća.
Nalěto a w lěću maja burja časćišo dyžli prjedy z wjedrowymi ekstremami ličić. Dołhe periody ćopłoty so ze šwihelemi abo wulkimi zliwkami wotměnjeja. Před lětstotkami bychmy so bojeli, zo zymu njepřežiwimy. To wjetšinu ludźi dźensa hižo njezajimuje. Wšako móžemy ratarske wudźěłki z druhich krajow importować. To pak woznamjenja dlěše puće, wjace energije a wotpłunow, kotrež powětr zanjerodźeja. Čertowske to koło, na kotrymž je ludnosć cyłeho swěta wina.
