Wuradźuja wo koaliciji

Freitag, 11. Oktober 2019 geschrieben von:

Drježdźany (dpa/SN). W Sakskej móhli dźensa wuhibki stajić, zo wutworja nowu knježerstwowu koaliciju. Stronskej nawodnistwje CDU a SPD chcyštej popoł­dnju kóžde same za sebje wo móžnym zahajenju koaliciskich jednanjow wuradźować. Zeleni činja to jutře na stronskim zjězdźe w Lipsku. Dotal wupada cyle za koaliciju CDU, SPD a Zelenych, kajkejež dotal w Sakskej hišće njebě. Koaliciske jednanja móhli so po informacijach stron 21. oktobra zahajić.

Rozžohnuja so z Gottom

Praha (dpa/SN). W čěskej stolicy Praze zahajichu dźensa dwaj dnjej trajace žarowanske swjatočnosće za Karela Gotta. We wulkej žurli Palaisa Žofín steji zawrjeny a z běłymi kwětkami pokryty kašć, kotryž wojacy wobstražuja. Wulke portretowe foto dopomina na 1939 w Plzenje rodźeneho wulkeho šlagroweho spěwarja. Ludźo, kotřiž mějachu składnosć, při kašću so rozžohnować, tworjachu před palastom kilometry dołhi rynk. Karel Gott bě 1. oktobra 80lětny zemrěł.

Nobelowe myto Etiopjanej

Šiman: Politika ma wuměnjenja za změnu tworić

Freitag, 11. Oktober 2019 geschrieben von:

Budyšin (CS/SN). Hladajo na dźensniše wuradźowanje Zwjazkoweje rady wo tym, skónčić zmilinjenje brunicy, je serbski zapósłanc CDU w Sakskim krajnym sejmje Marko Šiman wčera na nowinarsku rozmołwu prosył, zo by swoje žadanja w tym zwisku potwjerdźił.

Najwažniše Markej Šimanej je, zo so 10 000 derje płaćenych dźěłowych městnow energijoweho hospodarstwa z runje tak derje płaćenymi nowymi industrijnymi městnami naruna. Politikarjo dyrbja za to wotpowědne wuměnjenja tworić. K nim słušeja spěchowanske srědki a dawkowe wolóženja za zawody, kotrež so we Łužicy zasydla. To móhło so we wobłuku wurjadneho hospodarskeho pasma stać, štož dyrbja z Europskej uniju dorěčeć. Masiwne­ zničenje dźěłowych městnow kaž w 90tych lětach njesmě so na žadyn pad wospjetować.

Zapósłanc sakskeho sejma je so tež k wobchadnym projektam wuprajił. Tak dyrbja železniskej čarje Zhorjelc–Drježdźany kaž tež Zhorjelc–Berlin nuznje elektrifikować. Šiman chcył so tež za logistiski centrum w Budyšinje zasadźić, hdźež móhli twory do wagonow składować a tak kolije jako transportny srědk lěpje wužiwać.

Atentatnik njeskutk a motiw přiznał

Freitag, 11. Oktober 2019 geschrieben von:
Karlsruhe (dpa/SN). Smjertny třělc z Halle je swój njeskutk přiznał, runje tak kaž antisemitiski motiw. 27lětny Stephan B. je so na wjace hodźin trajacym přesłyšowanju pola zamołwiteho sudnika na Zwjazkowym sudnistwje wobšěrnje wuprajił, rozprawja telewizija ZDF, powołaca so na zwjazkowe statne rěčnistwo. 27lětny skućićel bě srjedu před synagogu w Halle nad Solawu žonu a w bliskim dejnerowym wobchodźe muža zatřělił. Do toho bě wón podarmo spytał so z pomocu brónje do synagogi zadobyć. Tam bě so něhdźe 80 čłonow židowskeje wosady zhromadźiło, zo bychu swjedźeń Jom Kippur swjećili. Policija je přeswědčena, zo měješe skućićel w synagoze masaker planowany. Wčera popołdnju zeńdźechu so w Halle sta ludźi, zo bychu krawny njeskutk wopominali. W Drježdźanach běchu wobydlerjo dźensa namołwjeni, so před synagogu zhromadźić, ze židowskej wosadu so solidarizować a tak jasne znamjo přećiwo prawicarstwu sadźić.

Literatura a politika

Freitag, 11. Oktober 2019 geschrieben von:
Po lońšim skandalu nowowutworjeny wuběranski komitej za spožčenje Nobeloweho myta za literaturu je runja předchadźacym gremijam najbytostnišu tradiciju Šwedskeje akademije wobkedźbował, sej do kartow hladać njedać a z poměrnje njewočakowanym rozsudom překwapić. „Wěčni kandidaća“ – hač Baricco, Murakami abo Pynchon – smědźa so tuž dale swojeho wuznamjenjenja nadźijeć. To njerěka, zo njejstaj sej nětko wuzwolenej lawreataj myto zasłužiłoj. Hač staj wonaj woprawdźe „jenož to najwuběrniše w idealistiskim­ směrje stworiłoj“, kaž bě Alfred Nobel hłowne wuměnjenje mytowanja něhdy sformulował, wo tym směmy a budźemy dale diskutować. Ryzy literarisce a nastupajo wuměłski wliw je rozsud komiteja runje tak zrozumliwy kaž woprawnjeny. Kotry politiski resp. towaršnostny signal – hlej Solženicyn, Churchill, Dylan – pak chce akademija nětko sposrědkować, wostawa prašenje. Bosćan Nawka

To a tamne (11.10.19)

Freitag, 11. Oktober 2019 geschrieben von:

520 000 eurow w kachlach spalił je sobudźěłaćer porjedźernje, bjez toho zo by to wědźał. Wobsedźer firmy twjerdźi, zo je wšě swoje nalutowanki w kachlach schował, a sej pjenjezy wot swojeho kumpla wróćo žada. Sudnicy w Arnsbergu su skóržbu za wotrunanjom wotpokazali, argumentujo,­ zo wšak njemóžeše dźěłaćer wědźeć, zo su pjenjezy w kachlach schowane. Z přećelstwom wobsedźerja a sobudźěłaćerja porjedźernje je nětko nimo.

13lětny je z awtom staršeju w Bentheimje konopej transportował. Swědcy so młodemu šoferej chětro dźiwachu a wołachu policiju. Jako zastojnicy k bydlenju dojědźechu, bě hólčec zhromadnje z nanom konopej hižo z připowěšaka wzał. Jako zastojnicy rozłožichu, čehodla tu su, so pachoł maćerje płaćo prašeše, čehodla dyrbi stajnje wón z awtom jězdźić. Wotmołwu na to wón bohužel žanu njedósta.

Drježdźany (SN/MiR). Pjeć serbskich projektowych idejow steješe wčera mjez dźesać kandidatami za publikumowe myto Sakskeho fondsa „Čiń sobu!“ we wobłuku Łužica. W cyłku bě wot 26. septembra­ do 6. oktobra wjace hač 3 000 hłosow po puću interneta wo dobyćerjomaj rozsudźiło. Serbski projekt njeje so nažel přesadźił, za to pak hrajkanišćo a wjacegeneraciski dom w Mikowje (Mücka).

Uta Waschnick, kotraž měješe ideju za Mikowski projekt, rjekny: „Nimamy pola nas žanu móžnosć, zo so ludźo wšelakich generacijow zetkawaja. To móhło so nětko změnić. Ideja bě skerje spontana. Mjeztym so někotři młodźi ludźo za projekt angažuja.“ Kelko aktiwnych to je, njewědźeše Waschnick na naprašowanje rjec. Z pjenježnym mytom 15 000 eurow chcedźa nětko jako prěnje klasiske hrajkanišćo twarić. Wšako tajke za tuchwilu 145 dźěći we wsy dotal hišće nimaja. „Derje wopytane hrajkanišćo móže być zakład sociokulturelneho centruma gmejny a tak zdobom za wjacegeneraciski dom“, Uta Waschnick potwjerdźi.

Skóržba Lěwicy wotpokazana

Donnerstag, 10. Oktober 2019 geschrieben von:

Karlsruhe (dpa/SN). Frakcija Lěwicy w Němskim zwjazkowym sejmje je ze swojej skóržbu přećiwo zasadźenju Zwjazkoweje wobory přećiwo teroristiskej organizaciji IS zwrěšćiła. Zwjazkowe wustawowe sudnistwo w Karlsruhe je próstwu frakcije dźensa jako nje­woprawnjenu wotpokazało. Kaž sudnicy měnjachu, njejsu prawa zwjazkoweho sejma ze zasadźenjom ranjene. Němska podpěruje mjezynarodnu koaliciju přećiwo Islamskemu statej z wuskušowanskimi lěta­dłami.

Žada sej wotstup Scheuera

Berlin (dpa/SN). Předsyda frakcije Zelenych w zwjazkowym sejmje Anton Hof­reiter žada sej hladajo na diskusiju wo zwrěšćenym nadróžnym popłatku za wosobowe awta wotstup wobchadneho ministra Andreasa Scheuera (CSU). „Z dočasnym wotzamknjenjom zrěčenjow je Scheuer miliony eurow dawkowych pjenjez přisadźił. Wón dyrbjał wotstupić. Hdyž to nječini, wočakuju wot zwjazkoweje kanclerki, zo jeho pušći“, rjekny Hofreiter nowinarjam.

Prěje přeradu na Kurdach

Warnujepřed dalšim pačenjom

Donnerstag, 10. Oktober 2019 geschrieben von:

Lipsk (dpa/SN). 30 lět po měrliwej rewoluciji je zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier zmužitosć ludźi w bywšej NDR wuzběhnył. „9. oktober 1989 bě wulki dźeń w stawiznach Němskeje“, rjekny wón wčera na swjedźenskim zarjadowanju k jubilejej přewróta w Lipsku. Zdobom Steinmeier na to dopominaše, zo je sej jednota Němskeje wot ludźi wjele žadała, předewšěm na wuchodźe kraja. „Wy sće łamki zmištrować dyrbjeli, kajkež moja generacija na zapadźe ženje znała njeje“, zwjazkowy prezident wu­zběhny. Tutón hoberski wukon „njebu dołhi čas w dosahacej měrje hódnoćeny“. Mnozy na wuchodźe su dźěło zhubili a domiznu wopušćili. „Tele wuludnjenje je hač do dźensnišeho hłuboke slědy zawostajiło.“ Wuskutki zjednoćenja Němskeje su přeco hišće widźomne. Mnozy čuja so wopušćeni, rozdźěl mjez wuchodom a zapadom je dale wulki, runje tak kaž tón mjez městami a wjesnymi kónčinami.

Turkowska z ofensiwu pokročuje

Donnerstag, 10. Oktober 2019 geschrieben von:

Istanbul (dpa/SN). Turkowske wójsko je ze swojej ofensiwu přećiwo kurdiskim jednotkam na sewjeru Syriskeje minjenu nóc pokročowało. W zdźělence zakitowanskeho ministerstwa w Ankarje bě rěč wo „rjekowskich wojakach“, kotřiž wo wobłuku „operacije žórło měra“ wuchodnje rěki Euphrat wojuja. Turkowski prezident Recep Tayyip Erdoğan bě spočatk ofensiwy wčera připowědźił.

W prěnich hodźinach su turkowscy wojacy po informacijach aktiwistow znajmjeńša 15 ciwilistow morili, mjez nimi dwě dźěsći. Mnozy su na ćěkańcy. Wojerske zasadźenje zbudźa mjezynarodnje raznu kritiku. Knježerstwa a institucije sej žadaja, je hnydom skónčić.

Hišće dźensa chcyše Bjezstrašnostna rada UNO wuradźować. Němska bě w nadawku pjeć čłonskich krajow EU w radźe – nimo Němskeje su to Pólska, Belgiska, Francoska a Wulka Britaniska – wo to prosyła, zo turkowsku ofensiwu na pra­widłownym posedźenju narěča. Jeje zaměr je, kurdisku milicu YPG na sewjeru Syriskeje wuhnać a tam wěstotne pasmo zarjadować. Kurdiscy wojowarjo su we wočach Turkowskeje terorisća.

Schuster: Synagogi lěpje škitać

Donnerstag, 10. Oktober 2019 geschrieben von:

Po krawnym nadpadźe w Halle je tež rěč wo „duchownych zapalerjach“

Halle (dpa/SN). Po nadpadźe na synagogu w Halle nad Solawu wočakowachu tam dźensa popołdnju zwjazkoweho nutřkowneho ministra Horsta Seehofera (CSU). Při synagoze chcyše so wón z ministerskim prezidentom Saksko-Anhaltskeje Reinerom Haseloffom, krajnym nutřkownym ministrom Holgerom Stahlknechtom (wobaj CDU) a prezidentom Centralneje rady Židow Josefom Schusterom zetkać. Po tym wopytaja zhromadnje tež předawanišćo dejnerow, w kotrymž bu wčera muž zatřěleny. W běhu dnja chcychu na nowinarskej konferency zjawnosć informować.

Wobrónjeny muž – wočiwidnje prawicarski ekstremist – je wčera spytał so do synagogi zadobyć, hdźež bě so 70 do 80 wěriwych składnostnje najwyšeho židowskeho swjedźenja Jom Kippur zhromadźiło. Po tym zo njebě skućićel durje wočinić móhł, wón připadnje nimo ducu žonu zatřěli runje tak kaž muža w dejnerowym wobchodźe.

Neuheiten LND