Hańža Bjeńšowa

Mittwoch, 27. März 2019 geschrieben von:
Dźensa před sto lětami narodźi so w Róžeńće swójbje wučerja a kantora Jana Rachele­ holčka Hańža. Wona bě pozdźišo znata wučerka, tworjerka serbskeje dźěćaceje literatury, nošerka Literarneho a wuměłskeho myta Domowiny, Myta Ćišinskeho. Po ludowej a powołanskej šuli bě hač do lěta 1945 w Budyšinje předawarka a na to kontoristka banki. W lěće 1946 wobdźěli so w Radworju na wučerskim kursu, bu wučerka w Hodźiju, Budyšinje, Koblicach a Bórku. 1950 wuda so na Pawoła Bjeńša ze Sernjan. Dźěłaše w Instituće za serbski ludospyt, w LND, Domje za serbske ludowe wuměłstwo a jako redaktorka Płomjenja. Wot 1970 skutkowaše jako swobodna awtorka. Z jeje powědančkow, hrow a wjetšeje ličby knižnych wudaćow móžemy tu jenož někotre mjenować: „Spušćej so na Maksa“ (1961), „Kónčkojty zub“ (1966), „Klimpotata ryba“ (1968), „Złoty rjećazk“ (1985), „Skludźena tučel“ (1965), „Monika“ (1980), „Přez horiny a doliny“ (1989), „Parlički wódneho muža“ (1968). Njeličomne su tež jeje basnje (něhdźe 150), přinoški w antologijach LND, w Serbskej protyce, Předźenaku a Płomjenju. Hańža Bjeńšowa zemrě 15. měrca 1999. Mikławš Krawc

Budyšin (SN/JaW). Cyłodnjowska literarna dźěłarnička pod nawodom Lubiny a Dušana Hajduk-Veljković minjenu sobotu w Budyšinje bě jara wuspěšna. To wobkrući w Lipsku bydlaca a skutkowaca Lubina Hajduk-Veljkovićowa na napra­šo­wanje. „Wobdźělenje bě idealne. Spokojom smój tež z wuslědkom. Tydźenje při­ho­ta su so wudanili“, spisowaćelka po­twjerdźi. Wobdźělnicy běchu nowe teksty na ćežišćo krótka proza lite­rarnymaj profijomaj přewostajili, tak zo móžeštaj je hižo do toho ana­lyzować. Při tym dźěše hłownje wo wobsah a wuwiće swójskeho stila kaž tež wo rěčne pokiwy.

Zaměr dźěłarnički je młodym awtoram pomhać, pokiwy dawać k dalewu­wiwanju swojich tekstow kaž tež k swójskemu dalewuwiwanju jako awtor/ka. „Smy dosć chwile měli na kóždym teksće intensiwnje dźěłać“, rozłoži Hajduk-Veljkovićowa. „Móžachmoj młodym pisacym konkretne namjety a impulsy nastupajo dalše skutkowanje na puć dać.“ Dalše ćežišćo běchu rěčne zwučowanja, kaž na přikład synonymy abo jasniše zwuraznjenje namakać.

Zdźěłuja přehladku

Dienstag, 26. März 2019 geschrieben von:

Berlin (SN/JaW). Wčera a dźensa su fachowcy za wustajeńcy, muzejownistwo a zjawnostne dźěło štyrjoch awtochtonych narodnych mjeńšin Němskeje w Berlinje dźěłarničku přewjedli. Budyski Serbski muzej zastupowaše jeho direktorka Christina Boguszowa, zastupjerjej Choćebuskeho Serbskeho muzeja njemóžeštaj so chorosće dla wobdźělić. Při­tomni běchu tež zastupnicy mjeńšinoweje rady. Pozadk dźěłarnički bě, zhotowić zhromadnu interaktiwnu pućowansku wustajeńcu wo narodnych mjeńšinach w kraju, zdźěli Berlinski mjeńšinowy běrow. K zahajenju rozhladowachu so wobdźělnicy po wustajeńcy „99 x Neukölln“.

Dźěłarnička fachowcow słuži tomu, „hłuboke zrozumjenje za samopředstajenje narodnych mjeńšin w Němskej kaž tež regionalneje delnjoněmskeje rěče wuwi­wać“, rěka w medijowej zdźělence. Fachowcy běchu so w decembrje zetkali, zo bychu so bliže zeznali. Hižo tam běchu so jednohłósnje za to wuprajili, zhromadnu přehladku zdźěłać. Zaměr nětčišeho zetka­nja je, „z wosobinskimi dohladami a stawiznami zastupnikow mjeńšin zakładny raz wustajeńcy wuwić“.

Z Janom Staněkom zwučowali

Dienstag, 26. März 2019 geschrieben von:
Židźinski chór kaž tež komorny chór a holči komorny chór Budyskeje wokrjesneje hudźbneje šule su minjeny kónc tydźenja z čěskim hudźbnikom a nawodom wjacorych chórow Janom Staněkom zwučowali. Z nim zwjazuje jich wjelelětne zhromadne dźěło. Wuslědki mjeztym wosmeje tajkeje dźěłarnički předstajichu hudźbne cyłki njedźelu na zakónčacym koncerće wjace hač sto připosłucharjam na žurli Wojerowskeho hrodu. Tam zaklinčachu nimo němskich a dalšich słowjanskich spěwow tež serbske kaž „Hołbik dwě běłej nóžce ma“, Jana Rawpowa twórba na słowa Kita Lorenca „Kuzło wo dešć“ a dalše. Foto: Ulrike Herzger

Lipšćanske knižne wiki znowa z rekordom

Montag, 25. März 2019 geschrieben von:

Lipsk (SN/bn). Znowa su zarjadowarjo Lipšćanskich knižnych wikow rekordnu ličbu wopytowarjow zličili. Inkluziwnje wiki wobrubjaceho rjadu „Lipsk čita“ je so cyłkownje něhdźe 286 000 ludźi – to je 15 000 wjace hač loni – na wjace hač 3 500 zarjadowanjach, kaž na přikład awtor­skich čitanjach, podijowych diskusijach a awtogramowych hodźinach – wobdźěliło resp. wo poskitkach a nowostkach najwšelakorišich nakładnistwow wobhoniło. „Jara zwjeselacy“ bě po słowach direktora Lipšćanskich knižnych wikow „zajim na literaturje lětušeho hóstneho kraja Čěskeje“. Tež minister za kulturu Čěskeje republiki Antonín Staněk­ hódnoći prezentaciju swojeho kraja jako „njewšědnje wuspěšnu. Nam je so poradźiło, publikumej na wšě 70 no­wych přełožkow do němčiny před­sta­jić. Sym dobreje nadźije, zo polěpši to wuhlady za naše awtorki a našich awtorow na mjezynarodnej runinje“, rěka w zdźělence zarjadowarjow wikow.

Hudźbne rozpominanja w posće

Montag, 25. März 2019 geschrieben von:
W póstnym času poskićeja tež w katolskich Serbach wjacore zarjadowanja za nutřkowne rozpominanje. Tak zaklinčachu wčera popołdnju w Pančičanko-Kukowskej klóšterskej cyrkwi hudźbne modlitwy a meditacije k póstnemu časej. Zanjesłoj staj je akordeonist Michael Lieberwirth a cyrkwinski hudźbnik/komponist Feliks Brojer. W Chróšćanskej cyrkwi je wčera nimale w samsnym času Kulowska spěwna skupina Effata (na wobrazu) zhromadnje z wosadnej młodźinu křižowy puć wuhotowała. K tomu poka­zachu wobrazy a zanjesechu wjacehłósne twórby. Foto: Feliks Haza

Błobošojce (FAG/SN). Jónu wob lěto prezentuje muzejowa bróžnja w Błobo­šojcach (Bloischdorf) pola Grodka wosebitu wustajeńcu rozdźělnych wuměłcow. Za něšto dnjow zaso tak daloko budźe. „Keramika­ – ludźo a žiwjenje“ rěka přehladka, kotruž wuhotujetej Christa Eitnerowa a jeje dźowka Carola. Žonje w starobje 75 a 48 lět pokazatej potom swoje keramiske twórby wo serbskim wjesnym žiwjenju, kotrež stej minjeny čas w swojej Grodkowskej dźěłarni zhotowiłoj. Formy­ a figury nastawaja po dokładnym wobkedźbowanju serbskich nałožkow, drasty a bajow. W skicach wobě žonje swoje zaćišće zapopadujetej a je pozdźišo do keramiskich twórbow přenjesetej. Na te­ wašnje so prócujetej wjesne žiwjenje přichodnym generacijam zachować. Jeju wosebitu wustajeńcu wotewru njedźelu, 31. měrca, w 15 hodź. Wona wostanje potom hač do kónca lěta w Bło­bošojcach přistupna.

Dźensa před 80 lětami wobsadźi němske wójsko na přikaz Adolfa Hitlera litawske přibrjóžne město Klaipėda (němsce Memel) a wokolny bywši memelski kraj hač do Kuršćanskeho zaliwa. Po Prěnjej swětowej wójnje dyrbješe Němska 1919 tutón wuchodny teritorij Narańšeje Pruskeje Litawskej wotstupić. Litawske knježerstwo njeje so po 22. měrcu 1939 wobsadźenju bywšeje Memelskeje wobarało. Jeje okupacija bě poslednja bjezbojowa do nadpada na Pólsku 1. septembra 1939, po kotrymž wudyri Druha swětowa wójna.

Młode pjero

Freitag, 22. März 2019 geschrieben von:
Budyšin (SN). Kóžde druhe lěto přewjedujetej Ludowe nakładnistwo Domowina a Załožba za serbski lud literarne wubě­dźowanje za serbski pisacy dorost. Wuběr zapodatych twórbow wozjewi LND w rjedźe Paternoster. Nětko je wosme wudaće zběrki wušło. W basnjach a powědančkach wěnuja so młodźi awtorojo najwšelakorišim temam dźensnišeho žiwjenja – lubosći a rozeńdźenju, njewočakowanym podawkam, rozwólnemu derjeměću, ćežkim rozsudam, njewšědnym dožiwjenjam. Wokřewjaca je młodźinska lochkosć, kotraž z tekstow prudźi a čitanske wjeselo budźi.

SLA ze štyrjomi nowačkami

Freitag, 22. März 2019 geschrieben von:
Serbski ludowy ansambl je w minjenych tydźenjach wjacorych nowych sobudźěłaćerjow přistajił. Clemens Wöppel naslěduje na wuměnk rozžohnowaneho Jana Cyža a zamołwja wotnětka archiw. Jemu poboku je Tomaš Kreibich-Nawka. Sebastian Elikow­ski-Winkler chce so jako hudźbny dramaturg wo wuwažene programy starać. Prěni přikład bě wosebity koncert „Stysk a wysk“, na kotrymž je wón delnjoserbsce a němsce swojoraznosće zahratych twórbow rozłožił. Nowy koncertny mišter a naslědnik Karla-Heinricha Starkeho je husler Ling-Show Lee (wotlěwa). Jeho premjera bě lětuši wječorny ptačokwasny program „To tla wěrno njej’!“ Foto: Stefan Cuška

Neuheiten LND