Na rybowe lěto derje nastajeni

Dienstag, 05. März 2019 geschrieben von:

Nalěćo so bliži a do nawróta zymy, kaž lo­ni w tym času, nichtó wjac prawje njewěri, tež jednaćel Chrjebjanskeje rybo­weje tzwr Dietmar Mühle nic. Jost Schmidtchen je so z nim wo lońšich wunoškach, wo aktualnym stawje a wo nowych wužadanjach rozmołwjał.

2018 bě ćežke a njezwučene lěto. Kak je wróćo zhladujo hódnoćiće?

D. Mühle: Mějachmy so na mnohe nje­wšědne situacije nastajić. Dołho tra­ja­ca suchota a njewšědna horcota stej přirodny přiliw hatow pomjeńšiłoj, tak zo staw wody chětro woteběraše. Ryby mějachu tuž mjenje kislika. Zdźěla njemóžachmy je wjace z čołma picować. Hižo kónc julija dyrbjachmy prěnje nuzowe wułójenja přewjesć, štož woznamjenješe straty. Nic pak mortwych, ale jara wosłabjenych rybow dla, kotrež trěbny přirost hižo njedocpěchu. Skónčnje tež cyłkowny wunošk jědźnych karpow wjace docpěli njejsmy. Kupcy pak wo tym njejsu wjele pytnyli, wšako běchu to skerje straty we waze, nic w ličbje rybow.

Kajke je aktualne połoženje?

„Čumpate sćěny“ tež bjez metala

Donnerstag, 28. Februar 2019 geschrieben von:

Towarstwo barakka wobdźěli so jako wuhotowar Chróšćanskeho Kilankec stato­ka na lětušim folklornym festi­walu. Bosćan Nawka je so z předsydu Tobiasom Bulankom rozmołwjał.

Knježe Bulanko, prěni raz chce towarstwo barakka folklorny festiwal sobu wuhotować. Kak je k tomu dóšło?

T. Bulank: Swjedźeń planowacy wuběrk je nas časćišo narěčał, hač nochcyli so na někajke wašnje za festiwal anga­žować. Hižo před lětomaj dóstachmy konkretny namjet, sobotu w Chrósćicach statok wobhospodarić. Smy internje rozmyslowali, diskutowali a so naposledk rozsudźili poskitk njepřiwzać. Hłowna přičina toho bě, zo njeje tehdy prosće dosć našich čłonow chwile měło. Nětko to hinak wupada, tež dokelž je dalše napra­šowanje loni dočasnje dóšło. Tak móžachmy wšelake koncepty rozjimać. Skónčnje smy wothłosowali a budźemy so tuž wo Kilankec statok, kotryž je to­horunja prěni raz pódla, starać.

Před lětomaj sće hižo wosebite delikatesy w Chrósćicach spřihotował a předawał. Změjeće tež lětsa tajki kulinariski poskitk?

Ze sadźenjom hišće čakać

Mittwoch, 27. Februar 2019 geschrieben von:

Susanne Leppersowa je inžernjerka za za­hrodnistwo a ma swójsku firmu.

Měrćin Weclich je so z njej rozmołwjał.

Jako fachowča wuhotujeće za mnohich priwatnych ludźi zahrody. Sadźeće jim rostliny, wurězujeće kerki a tuchwilu tež sadowcy. Móžemy kwětki a druhe rostliny hižo sadźeć?

S. Leppersowa: Problem poprawom je, zo zdawa so zyma hižo nimo być. Mamy­ tuchwilu hižo temperatury hač do 15 stopnjow a njewěmy, hač tomu tež přichodne dny tak wostanje. Bych tuž ze sa­dźenjom a druhimi nalětnimi dźěłami w zahrodce kaž tež na kěrchowje hišće­ tróšku čakała. Wšako je wšitko hišće kusk jara mokre. Móžeš wězo­ něšto přihotować, zrunać a hrabać, chceš-li něhdźe nowu hrjadku zwosadźeć.

Hdy ze sadźenjom tak daloko je?

S. Leppersowa: Póda je tuchwilu hišće­ cyle zymna. Sadźiš-li tam rostlinu, kotraž ćopłotu trjeba, so ničo nječini. Hakle hdyž budźe temperatura w zemi dźesać do dwanaće stopnjow, móžeš sadźeć.

Što pak je nětko wažne?

„Wobšěrny a wulki wjeršk“

Dienstag, 26. Februar 2019 geschrieben von:

Klětu chce Młodźinske dźiwadło Serbske­ho gymnazija Budyšin w NSLDź we wobłuku projekta Pop2go z towarstwom Kamjentny dom zhromadnu produkciju „Prěki – durich – loborka“ předstajić. Bosćan Nawka je so z nawodu šulerskeje skupiny Měrkom Brankačkom rozmołwjał.

Knježe Brankačko, kaž rěka, sće tule ko­operaciju nastorčił. Kak je k tomu dóšło?

M. Brankačk: Po premjerje lońšeje insce­nacije młodźinskeho dźiwadła „Kupa fantazije“ je mje intendant Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Lutz Hillmann narěčał a měnił, zo dyrbjał přichodny projekt hišće wjetši a wobšěr­niši być – něšto prawje wulke a „fecich“. W tym zwisku mi rjekny, zo móhli so snano w Budyskim Kamjentnym domje wobhonić, hdźež tohorunja wo tajkim wjeršku rozmysluja. Tuž sym so tam napra­šował. Po pozitiwnej wotmołwje započach sej trochu hłowu łamać ...

A što bě wuslědk toho?

Hosćo samo z Himalaje

Donnerstag, 14. Februar 2019 geschrieben von:

Po posedźenju přihotowanskeho wuběr­ka za 13. mjezynarodny folklorny festiwal „Łužica“ su kontury swjedźenja zaso kusk jasniše. Bosćan Nawka je so z Katha­rinu Jurkowej, za zjawnostne dźěło zamołwitej, rozmołwjał.

Knjeni Jurkowa, što móžeće nam wo aktualnym stawje přihotow přeradźić?

K. Jurkowa: Smy wjace hač 15 wukrajnych skupin přeprosyli. Připrajiłoj stej dotal mjez druhim folklornej ansamblej z Peruwa a Boliwiskeje. Tež cyłk z Nepala chce so z programom imaterielneho kultur­neho herbstwa na festiwalu wobdźělić a budźe tuž prěni raz zastupjeny. Dale ličimy z tohorunja premjernymaj přinoškomaj z Algeriskeje a Japanskeje. Nastupajo europske kraje je tuchwilu wěste, zo přijědu kulturne skupiny na přikład z Madźarskeje a Pólskeje. Dohromady budźe najskerje dźesać wukrajnych ćělesow programy wuhotować, jednanja pak njejsu hišće wotzamknjene.

Kaž z wčerawšeje zdźělenki wuchadźa, je za­jim dorostowych cyłkow njewšědnje wulki. Sće wšitkim naprašowanjam wotpowědować móhli?

Kóčki radyna ptaki łakaja

Donnerstag, 14. Februar 2019 geschrieben von:

Dr. Winfried Nachtigall je jednaćel spě­cho­wanskeho towarstwa Njeswačanskeje ptakoškitneje stacije. Měrćin Weclich­ je so z nim rozmołwjał.

Tójšto družin ptakow steji w Němskej na tak­ mjenowanej čerwjenej lisćinje. Što je z tym měnjene?

W. Nachtigall: W 1970tych lětach su po cyłym kraju lisćinu wohroženych ptačich­ družin zestajeli. Tuchwilu su tež po­la­ nas ptaki agrarneho ruma, ratarstwa dla bohužel najbóle wohrožene. Hospo­darski staw ratarstwa z jara wul­kimi pło­ni­nami, bjez strukturow a nje­pře­widnym zasadźenjom chemikalijow je za wšitkich wobydlerjow, kotrymž tež ptaki słušeja, problematiske.

Što móžemy přećiwo tomu činić?

W. Nachtigall: Móžemy wjele činić, ale za to su wulke změny w Europje, Němskej a Sakskej trěbne. Jednotliwc wšak njemóže wjele wuskutkować, štož ški­tarja družin ptakow chětro wostrózbja. Jara derje dźě wěmy, kotre naprawy bychu trěbne byli. Te pak njehodźa so tuchwilu politisce rozrisać.

Móžemy sej žiwjenje bjez ptakow přichodnje scyła předstajić?

Prawniskemu statej dowěrja

Dienstag, 12. Februar 2019 geschrieben von:

Wjelelětny předsyda zarjadniskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe Alfons Ryćer angažuje so nětko jako čestnohamtski přisydnik na Kamjenskim hamtskim sudnistwje. Spřisahany je wón za čas wot 2019 do 2023. Mjeztym měješe swoje prěnje jednanje. Wo nim, wo jeho motiwaciji, wo nadawkach a wo dowěrje do prawniskeho stata je so Andreas Kirschke z 59lětnym Šunowčanom­ rozmołwjał.

Knježe Ryćerjo, što Was za nowe čestnohamtske dźěło motiwuje?

A. Ryćer: Přisydnicy su dźensa nuznje trěbni. Tež naša komuna je kandidatow pytała, a tak sym so přizjewił. Jako wjesnjanosta Ralbičanskeje gmejny wot 1989 do 1994, jako wjesnjanosta Ralbičansko-Róžeńčanskeje gmejny wot 1994 do 2001 a pozdźišo jako předsyda zarjadniskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe wot 2001 hač do 2015 móžach wjele powołanskich a žiwjenskich nazhonjenjow zběrać. Chcu prosće demokratiju sobu wuhotować. Demokratija je žiwa wot słužby a angažementa kóždeho jednotliwca.

Kotre nadawki nětko maće?

Mjezsobne zwiski skrućić

Montag, 11. Februar 2019 geschrieben von:

Ameriski generalny konsul Timothy Eydelnant je minjeny štwórtk Budyšin a na swójske přeće Serbski muzej wopytał. Šefredaktor SN Janek Wowčer je so z nim po wopyće muzeja rozmołwjał.

Što je Was do Budyšina k Serbam wjedło?

T. Eydelnant: Wosobinske zwiski k Serbam žane nimam, zajimuju pak so ja­ra za nich. Jako rodźeny Běłorus sym z 15 lětami do Ameriki wupućował. Tuž mam słowjanske korjenje. Wo Łužiskich Serbach sym hižo tójšto čitał a tuž sej rjeknych, zo na kóždy pad, sym-li raz w Budyšinje, tež jich wopytam.

Što sej z wopyta sobu wozmjeće?

T. Eydelnant: Sprěnja hordosć Serbow na stawizny, rěč a kulturu kaž tež na tradicije. To je mje jara hnuło. Sym prjedy hižo rjekł, zo dyrbju lětsa na kóždy pad hišće raz jutry do Łužicy přijěć a sej křižerjow wobhladać. Zdruha sym tójšto noweho wo wupućowarjach z Łužicy do Ameriki wokoło fararja Jana Kiliana zhonił. Je hnujace zhonić wo zwisku, kotryž mjez mojim krajom a tymle wosebitym dźělom Němskeje wobsteji. Zwisk mjez Serbami w USA a we Łužicy mam za wuběrny přikład dobrych stykow mjez ludźimi.

Specifiski łužiski, moderny design

Mittwoch, 06. Februar 2019 geschrieben von:

Sakski centrum za kulturne kreatiwne hospodarstwo KREATIWNA SAKSKA, ludo­wa banka Drježdźany-Budyšin a Budyski Serbski muzej wupisaja wubědźowanje SORBIAN STREET STYLE. Składnostnje je so Bosćan Nawka z kuratorku wustajenišća Andreju Pawlikowej rozmołwjał.

Knjeni Pawlikowa, što za wubědźowanjom tči?

A. Pawlikowa: Zasadna myslička bě předstajić serbske młodźinske žiwjenje. We wobłuku koncepcije wustajeńcy smy so dźeń a bóle tematice tekstilowy design zbližili. W tym zwisku smy mysl zrodźili, přehladku z wubědźowanjom zwjazać. Tak chcemy kónc septembra nimo kolekcijow pućrubarjow načasneho serbskeho designa, kaž na přikład kreacije Kornelije Sir, tež cyle nowe wudźěłki młodych a dorostowych wuměłcow wustajeć, kotrež takrjec hakle nastawaja.

Štó smě so na wubědźowanju wobdźělić?

So wobdźělić a moderěrować

Dienstag, 05. Februar 2019 geschrieben von:

Delnjołužiske Spěchowanske towarstwo za serbsku rěč w cyrkwi z.t. je rozesłało zjawny list nastupajo rozprawu wo ewaluaciji delnjoserbšćiny tule rěč wuwučowacym zakładnym šulam w Braniborskej. Milenka Rječcyna je so z předsydu towarstwa dr. Hartmutom Leipnerom rozmołwjała.

Z kotreje přičiny sće so jako towarstwo na tele wašnje z temu rozestajeli?

H. Leipner: Njejsmy fachowcy na kubłanskim polu, to je jasne. Mamy pak swoje ideje, što je trěbne za zjawne ži­wjenje. W tym zmysle stejimy k dispoziciji jako moderator procesa, kotryž měł wšitkich potrjechenych za jedne blido zwjesć. Jako towarstwo smy tež čłon braniborskeje kubłanskeje syće. Tu mam jako­ prawu organizaciju, kotraž dyrbjała so wo problematiku starać a kotraž móhła něšto iniciěrować.

Sće prěnje towarstwo, kotrež je so zjawnje wuprajiło. Čehodla?

Serbska debata

Neuheiten LND