Aus der aktuellen Ausgabe vom September 2018

Berlin (SN/at). Załožba za serbski lud změje po wšěm zdaću klětu dalše pjenjezy, zo móže naprawy k spěchowanju serbskeje rěče w digitalnych medijach podpěrać. W naćisku zwjazkoweho etata 2019 je za to znowa 273 000 eurow předwidźanych. Wo tym informuje Caren Lay, Budyska zapósłanča a zastupowaca předsydka frakcije Lěwicy w zwjazkowym sejmje. „Wjeselu so, zo su naše naprašowanja a namjety w etatnych jednanjach k tomu dowjedli“, wuzběhny Lay we wčera wušłej nowinskej zdźělence w zwisku z wozjewjenjom etatoweho naćiska zwjazkoweho knježerstwa.

Tajke financowanje hižo raz bě. „Z aktualnym zrěčenjom wo spěchowanju serbskeho ludu pak je so wone zhubiło. Zmylk je zwjazkowe knježerstwo na naš ćišć skorigowało“, rjekny Caren Lay, kotraž zdobom namjetuje, za čo hodźeli so nowe srědki wužiwać. „Měli na přikład spěchować, zo su internetne prezency institucijow, komunow a towarstwow ze serbskeho sydlenskeho ruma přeco dwurěčnje němsce a serbsce wuhotowane. Wažne je, zo móža Serbja online-poskitki tež w swojej maćeršćinje wužiwać.“

Budyšin (SN/bn). Towarstwo Sakska literarna rada je wčera w Budyskej Smolerjec kniharni tak mjenowany Sakski knižny kófer předstajiła. Z nim chce po kwartalach na stajnje dźesać wubranych knihow skedźbnjeć, kotrež su awtorki a awtorojo sakskeho pochada resp. ze žiwjenskim srjedźišćom w swobodnym staće spisali. „Chcemy z akciju nowostki prezentować a je čitarjam zbližić. Nimo toho mamy tak přiležnosć, čitanja organizować a publikum do rozmołwy z awtorami wjesć“, rozłoži jednaćelka literarneje rady dr. Sibille Tröml. Po spomnjeću na njeboh dr. Franka Stübnera dźakowaše so wona wječor sobu wuhotowacemu towarstwu Přećeljo Smolerjec kniharnje za zhromadne dźěło.

Washington (dpa/SN). Po anonymnym nowinskim komentarje sobudźěłaćerja knježerstwa USA w New York Times wo dźěle prezidenta USA Donalda Trumpa je demokratiska senatorka Elizabeth Warren namjetowała, 25. přidawk wustawy nałožować a prezidenta wotsadźić. „Hdyž wysokorjadni sobudźěłaćerjo knježerstwa měnja, zo njeje prezident kmany swoje dźěło wukonjeć, dyrbjeli woni 25. přidawk nałožować“, rjekny Warren. Přidawk rjaduje, zo w padźe njekmanosće wice­prezident prezidentstwo přewozmje.

Pytaja za kompromisom

Teheran (dpa/SN). Społnomócnjeny iranskeho knježerstwa za Syrisku Hussein Dshaberi-Ansari je přeswědčeny, zo na wurjadnej konferency k Syriskej w Teheranje nastupajo wojerski nadpad na syriske wulkoměsto Idlib kompromis wujednaja. Syriske knježerstwo chce poslednje zepěranišćo zběžkarjow w kraju nadběhować. To pak by wěstotu něhdźe třoch milionow ciwilistow wohrozyło, kotřiž w regionje bydla.

Žada sej zetkanje AfD dla

W Kinsporskej holi mjez Sepicami a Ćisowom je so wčera lěs palił. Potrjechena bě płonina połdra kwadratneho kilometra. Wohnjowych wobornikow, kotřiž přijě­dźechu z wjacorych wokolnych gmejnow, podpěrowaše helikopter zwjazkoweje ­policije. Wobydlerjo njeběchu wohroženi. Foto: Jonny Linke

Berlin (dpa/SN). Prezident zwjazkoweho zarjada za wustawoškit Hans-Georg Maaßen dwěluje, zo je na demonstracijach prawicarjow w Kamjenicy woprawdźe k honjeńcam na wukrajnikow dóšło. Wustawoškit nima „žane spušćomne informacije, zo su so tajke honjeńcy woprawdźe wotměli“, rjekny wón nowinje Bild. Internetny widejo, kotryž tajke podawki pječa dokumentuje, móhł sfalšowany być, Maaßen tuka. Zapřijeće „honjeńca“ bě zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) wužiwała runje tak kaž jeje nowinski rěčnik. Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) bě so tomu w swojej knježerstwowej deklaraciji stajał: „Njebě žaneje honjeńcy.“

Zo by sej słódkosće kupił, je jědnaćelětny z awtom maćerje w delnjosakskim Schöningenje ke kupnicy žiwidłow jěł. Po dźesać kilometrach bjezporočneje jězby zadźeržachu jeho policisća, kotrychž bě druhi šofer awta alarmował. Hólčec bjez problemow a cyle wěsće na kromje dróhi zasta. Zastojnicy su małeho wulětnikarja dospołnje překwapjenej maćeri přepodali. Swoje jězbne kmanosće bě sej pachoł na traktoru přiswojił.

Pod konopejom staršeju namakali su pomocnicy pjećlětneho hólca, za kotrymž běchu cyłu hodźinu pytali. Samo policiju su hižo alarmowali, dokelž njemó­žachu hólčka namakać. Na to wohnjowi wobornicy, stafla wuchowanskich psow a policija z wótřerěčakami w bydlenskej štwórći za nim pytachu. Skónčnje hólca pod konopejom wuhladachu, hdźež drje bě so wšón čas chował.

Drježdźany (dpa/SN). Sakski hospodarski minister Martin Dulig (SPD) je přeswědčeny, zo je Sakska jako hospodarske městno po podawkach w Kamjenicy škodu ­poćerpjeła. „Njetrjebamy dołho disku­tować: Tu je škoda nastała“, rjekny Dulig powěsćerni dpa. Mjez sakskimi předewzaćemi, slědźenskimi institutami a uniwersitami je njewěstosć čujomna. Saksojo pak móhli so wo to starać, zo z toho žana trajna škoda njenastanje. „Chcu, zo so na kraj wuwijemy, wo kotrymž rěka: Hej, ći su 2018 něšto zrozumili. Tam móžeš studować, wukubłanje zahajić, dźěłać, slědźić a inwestować. Mamy sami w ruce, zo to funguje.“ Po morjenju muža w Kamjenicy bě tam k namócnosćam dóšło.

Podstupim (dpa/SN). Najebać špatne žně suchoty a pobrachowaceho dešća dla nochcedźa tež lětsa w Braniborskej tradicionalny wjesny a žnjowy swjedźeń pa­rować. „Runje w tajkej ćežkej situaciji trjebaja ratarjo wjele podpěry a připóznaća“, měni minister za ratarstwo Jörg Vogelsänger (SPD). Jutře a njedźelu chcedźa w Nowej Cali we wokrjesu Wódra-Sprjewja swjećić: ze swjedźenskim ćahom, regionalnymi wikami, přehladku techniki, z wuznamjenjenjom najrjeńšeje žnjoweje króny a z wuzwolenjom žnjoweje kralowny. Na to wočakuja 15 000 do 20 000 wopytowarjow, kaž zarjadowarjo informuja. Nowa Cala swjeći tuchwilu załoženje klóštra cisterciensow před 750 lětami a jeho njedawne wožiwjenje.

Žurnalisća přepytuja pady splažneho znjewužiwanja w pólskej cyrkwi

Waršawa. Njedawny wopyt bamža Franciskusa w Irskej a jeho zamołwjenje napřećo woporam splažneho znjewužiwanja w katolskej cyrkwi je pólskim nowinarjam nastork, přepytować, hač su tež w jich kraju tajke njeskutki. Tydźenikaj Polityka a Newsweek Polska jara wobšěrnje wo tym pisatej, wuzběhujetej temu samo na titulnej stronje.

Kak pak zhoniš, kelko padow tajkeho znjewužiwanja w cyrkwi je? Spěšnje žurna­lisća zwěsćichu, zo knježi na woběmaj stronomaj „zapřisahańca mjelčenja“. Duchowni, kotřiž maja přeco hišće wulku awtoritu, nochcedźa ničo rjec. Wopory nimaja w swójbach a w zjawnosći žanu podpěru. Jim samo podsuwaja, zo su sej wšitko jenož wumyslili. Častodosć wěrja swójbni duchownemu bóle hač dźěsću, kotrež bě doma wo znjewužiwanju přez měšnika rozprawjało.

Druhu njedźelu septembra móžeš sej poprawom kóžde lěto w protyce našmórnyć. Tón dźeń mjenujcy su po cyłej Němskej twarjenja přistupne, kotrež to w normalnym padźe njejsu. Hrody, wěže, cyrkwje, pincy, rozwaliny, haj samo jastwo steja na dołhej lisćinje wotewrjenych pomnikow. Na mnohich městnach staraja so nimo toho wo hudźbne wobrubjenje a poskićeja wopytowarjam napoje a přikuski. Ja so na tón dźeń stajnje kusk wjeselu, dokelž móžu sej při nadźijomnje rjanym wjedrje něhdźe wulećeć, něšto noweho widźeć a zhonić a sej k tomu něšto słódne popřeć. Najzajimawše wězo je, hdyž je wěste twarjenje prěni raz na dnju wotewrjeneho pomnika přistupne, kaž lětsa stary młyn w Swinjarni. Dokelž so tajka składnosć ­jenož nětko skići, móžu kóždemu jenož radźić ju wužić. Dospołny přehlad wšitkich wotewrjenych pomnikow nadeńdźeće internetnje pod www.tag-des-offenen-denkmals.de. Marian Wjeńka