Młodźi ludźo słowa so jimali

Montag, 18. März 2024 geschrieben von:
Na mjezynarodne zarjadowanje pod titulom „Spoken word meets Łužica“ bě sobotu iniciatiwa Spoken Word Akademie přeprosyła. Na jewišću w rumnosćach Dźěłań dźeń na Budyskej Sukelnskej prezentowachu so młodźi poeća z Němskeje, Jendźelskeje a Argentinskeje. W tekstach zaběrachu so z temami, kotrež jich runje jimaja. Mjez poetami běštaj tež serbskaj poetaj: Jonas Pjetaš (deleka nalěwo) a Tabea Welsec (horjeka 2. wotlěwa) wěnowaštaj so na dorazne wašnje temam, kotrež njezajimuja jenož serbsku młodźinu. Z podobnym programom bě iniciatiwa w Běłej Wodźe wustupiła. Wobšěrnu rozprawu čitaće w młodźinskej přiłoze. Foto: Ole Schmidt

W duchu dobreho kuzłarja

Freitag, 15. März 2024 geschrieben von:

Architekt Wolfgang Kraus z Wulkich Zdźarow sćělesnja mjeztym hižo cyłych 25 lět serbsku bajowu figuru Krabata – pósłanca Hornjeje Łužicy. Andreas ­Kirschke je so z 71lětnym rodźenym Sauerlanddźanom rozmołwjał.

Na kotre wašnje sće sej bajowu figuru Krabata wotkrył?

W. Kraus: To saha daloko wróćo do mojeho šulskeho časa. Sym rady čitał a běch čłon młodeje katolskeje wosady St. Joseph w Mendenje (Sauerlandska). Po kemšach sym hustohdy w farskej knihowni přebywał. Tam sym mjez druhim knihi Ottfrieda Preußlera čitał. Jónu sym so tež do powědki wo rapakach a kuzłarju zanurił. Njemóžach to tehdy hišće přirjadować. 40 lět pozdźišo potom wědźach, zo je to stawizna wo Krabaće.

Jako swobodny dźěłacy architekt sće w mnohich krajach swěta přebywał. Mjeztym bydliće hižo wjele lět we Wulkich Zdźarach. Kak sće tam Krabata zeznał?

Hižo 40 lět pěstujetej holči komorny chór Budyskeje wokrjesneje hudźbneje šule (na foće) a Praski cyłk Alikvotní sbor Spektrum přećelstwo. Składnostnje jubileja wuhotujetej zajutřišim, njedźelu, zhromadny koncert. Nimo romantiskich sadźbow a mjezynarodnych ludowych spěwow zaklinča w awli Budyskeho Schilleroweho gymnazija wosebite twórby, skomponowane za čěske ćěleso, kotrehož specialita je tak mjenowane alikwotowe spěwanje (Obertongesang). Foto: priwatne

App wopřija tež dźěćace spěwy

Freitag, 15. März 2024 geschrieben von:
Aplikacija „Towaršny spěwnik“ je wo dalši pakćik spěwow rozrostła. Wo tym informuje Ludowe nakładnistwo Domowina, kotrež app wobhospodarja. Wot nětka su tež dźěćace spěwy integrowane. Dohromady tři pakćiki spěwow su z tym přistupne: zakładny pakćik, pakćik młoda hudźba a pakćik za dźěćace spěwy. Nowa je tež funkcija, kotraž zmóžnja wužiwarjam, swójske lisćiny ze spěwami zestajeć. App je darmotna, jednotliwe pakćiki spěwow pak maja so kupić. Dohromady płaća pakćiki někak wosom eurow. W aplikaciji nadeńdźeće dokładnje 450 spěwow z notami. Foto: Ludowe nakładnistwo Domowina

Kroki k wjace zjawnej dwurěčnosći rozjimali

Donnerstag, 14. März 2024 geschrieben von:

Rěčna motiwatorka za Slepjansku kónčinu Juliana Kaulfürstowa je wčera wječor na přednošk pod titulom „Rěč přińdźe lědma hdy sama. Zjawna dwurěčnosć we Łužicy.“ do biblioteki Němsko-serbskeho šulskeho centruma w Slepom přeprosyła.

Slepo (AK/SN). „Zo by žiwu dwurěčnosć na zjawnych taflach a pućnikach kaž tež w priwatnym rumje zwoprawdźił, trjebaš wjele wutrajnosće a dobre zrozumjenje za to, kak najlěpje postupuješ“ – to je facit wječora hłowneho referenta Juliana Nyče, wědomostneho sobudźěłaćerja Syće za regionalnu identitu a serbsku rěč - ZARI – projekta w nošerstwje Domowiny. Mjez druhim skedźbni wón na fakt, zo nimaja dwurěčne tafle a pućniki wuwzaćnje funkciju informowanja, ale tež symbolisku. „Wot lěta 2019 eksistuje předpis za městnostne tafle, zo maja so mjena serbsce a němsce jenak wulkej napisać. Z lěta 2017 płaći to tež za pućniki“, rozłožowaše referent.

Jan Gotthelf Běmar

Donnerstag, 14. März 2024 geschrieben von:
11. nalětnika 1704 narodźi so w Budestecach jako syn fararja Jana Běmarja pozdźiši duchowny a spisowaćel nabožnych spisow Jan Gotthelf Běmar. Jeho nan bě z dalšimi fararjemi cyłu bibliju zeserbšćił, kotraž bu 1728 ćišćana. Dźěd z maćerneje strony Jana Gotthelfa Běmarja běše farar Michał Frencl z Budestec, sobuzałožer hornjoserbskeje spisowneje rěče a přełožowar 1706 ćišćaneho Noweho zakonja do serbšćiny. Jan Gotthelf Běmar běše w Jenje a Lipsku teologiju studował a bu 1734 w Rychwałdźe na fararja zapokazany. Štyri lěta po tym bě z duchownym w Hornim Wujězdźe. 1745 bě z diakonom w Budyšinskej Pětrowej cyrkwi, doniž z 43 lětami zahe, 29. jutrownika 1747, njezemrě. Wón běše znaty kěrlušer, zestaja hižo z 28 lětami na namjet swojeho nana „Přidawk k tym němskim a serskim kyrlišowym kniham“, 1732 w Budyšinje ćišćany. Jeho nabožna kniha „Wučba wot spočatka teho křesćijanstwa“ wuńdźe 1741 prěni króć w Bu­dyšinje a bu hišće dźewjeć króć nakła­dowana. 1733 wuda wón wot njeho zestajene a rozšěrjene spěwarske pod titlom „Duchomny wopor wěrnych křesćijanow aby Kyrlišowe knihi“. Wone buchu 1740 druhi króć wudate. Manfred Laduš

Horst Šlosar

Mittwoch, 13. März 2024 geschrieben von:
10. nalětnika před 60 lětami zemrě w ródnych Drježdźanach moler, grafikar a lawreat Myta Ćišinskeho Horst Šlosar. Pochowany bu na Drježdźanskim pohrjebnišću w Strěžinje. Narowny pomnik bu na namjet Jurja Łušćanskeho zhotowjeny a 23. septembra 2019 wotkryty, při čimž hódnoćeše Łušćanski jeho žiwjenje a skutkowanje. Šlosar narodźi so 23. požnjenca 1903 w sakskej stolicy. Jeho nan bě čěski moler w Mišnjanskej pórclinowej manufakturje a mać bě Serbowka. Horst Šlosar nawukny tohorunja w Mišnje powołanje pórclinoweho molerja a studowaše potom na Drježdźanskej akademiji tworjaceho wuměłstwa. Wón bu mišterski šuler sławneho molerja Otta Dixa. Po tym skutkowaše w sakskej stolicy jako swobodny wuměłc. Mnoho jeho tehdy nastatych twórbow a jeho ateljej buchu z woporom bombardowanja Drježdźan přez ameriske a jendźelske lětadła srjedź februara 1945. Jako čłon Koła serbskich wuměłcow wot lěta 1949 stwori Horst Šlosar tójšto mólbow ze serbskimi motiwami a wo dźěle a žiwjenju Serbow, tak na přikład wolijowej mólbje „Burska delegacija“ a „Serbowka na twarnišću wulkokombinata Čorna Pumpa.

Dr. Arnošt Muka

Dienstag, 12. März 2024 geschrieben von:

10. nalětnika 1854 narodźi so we Wulkim Wosyku gymnazialny profesor, dr. phil., rěčespytnik, ludowědnik a wurjadny spěchowar serbskeho narodneho žiwjenja dr. Arnošt Muka do swójby serbskeho kublerja. W Lipsku studowaše teologiju, slawistiku a klasiske rěče a bě lěto wučer na Žitawskim a tři lěta na Budyskim gymnaziju. Wědomje aktiwnje za serbstwo skutkowaceho wučerja přesadźichu 1883 na gymnazij w Kamjenicy. Wot lěta 1887 do 1916 wučerješe na gymnaziju w Freibergu, powoła so na konrektora, profesora a studijneho radźićela a wróći so 1917 jako wuměnkar do Budyšina.

Budyšin (SN/MG). Hižo třeći raz bě Serbski ludowy ansambl zašły kónc tydźenja zajimowanych hudźbnikow na laboratorij folklorneje hudźby – LAB F přeprosył. Kaž zwurazni intendant domu, Thomas Kreibich-Nawka, w swojich zawodnych słowach, njemějachu lětsa žadyn hłowny nawod za laboratorij. „Hudźbnicy su so sami z hudźbnymi kruchami zaběrali, sej je wuzwolili.“ Zakład laboratorija bě wo­spjet Kralowy huslerski spěwnik.

Dalša nowostka tčeše w tym, zo so lětsa nimo wuslědkow laboratorija tež dalše projekty předstajichu: Nowa publikacija Serbskeho instituta, CD pólskich wuměłcow „Po łužiskich pućach“ kaž tež nowe wudaće Kraloweho huslerskeho spěwnika.

Z tutoho zahudźi šěsćčłonski ansambl hudźbnikow dohromady dźewjeć kruchow. W nich jewjachu so přewažnje němske teksty, wšako je mjez 182 čisłami spěwnika tež 26 němskich. Kaž Kreibich-Nawka rozkładowaše, ma nowowudaće spěwnika k tomu přinošować, zo je tam napisana hudźba „wo wjele čitajomniša a lěpje přistupna.“

Chór, balet a orchester Serbskeho ludoweho ansambla kaž tež hóstni spěwarjo chóra Budyšin pokazaja w nalětniku trójce inscenaciju „Wójna | a | ...“ po oratoriju a z hudźbu Bjarnata Krawca, kotremuž je produkcija składnostnje jeho 75. posmjertnin wěnowana. Přichodne předstajenje wuhotuja 15. měrca na žurli SLA. Dalšej terminaj stej 23. a 24. měrc. Foto: Martin Pižka

Serbska debata

Neuheiten LND