Čitajće w nowym rozhledźe (28.03.24)

Donnerstag, 28. März 2024 geschrieben von:

W jutrowniku zapleće Rahel Zelnakec w předsłowje mysle wo starodawnych tradicijach – kotrež běchu něhdy raz inowacije – z tučasnymi impulsami: wuwiće a změny wašnjow, wulke emocije a křižerki. A njeje to tež dobre znamjo, hdyž so wo nałožku rozpaliće diskutuje? To dźě wo tym swědči, zo je ludźom wjele hódny. Wizualizujo ma wobalka wudaća na čitarstwo skutkować.

Čitarstwo móže so na zajimawy interview z režiserku dr. Grit Lemke wo prěnim originalnje serbskim kinowym filmje wjeselić. Rěčimoj wo žiwjenju, nahladach a wjerškach při wjerćenju filma. Doporuču kóždemu z nas, sebi film w kinje wobhladać a wo tym rozmyslować, štó smy.

Dalši zajimawy přinošk je z pjera Maximiliana Grubera, kotryž – po mjeztym zwučenym wašnju – kritiske mysle do jadriwych sadow spakuje. Twarožk abo rozmyslowanje wo realiće byća skići stajnje dobru składnosć, so samoho a swójski swětowy napohlad do prašenja stajić. Smy poprawom zastarske abo kak legitimne je prašenje za pochadom?

Jastrowny kerluš

Donnerstag, 28. März 2024 geschrieben von:

Kajka wjelika to gnada,

schajdźa nowa nadźeja!

Chwalćo Boga togo Kněza,

až nam w nuzy pomaga!

Cesć a chwalba bydź

Bogu nimjernje!

Ha wjesele něnt powitajćo swědźeń jastrowny!

Ha wjesele něnt zaspiwajmy kerluš radostny!

Aleluja,

aleluja.

Ha wjesele něnt wótwěrajmy swóje wutroby!

W kuždej dušy dźiwne styskanje a

w kuždej dušy nuterne zradowanje:

Gałuz zelona jo rozkwitła nam.

Witaj, nalěto!

Kajke žognowanje,

lute spódobanje!

Judaheja. Hync Rychtaŕ, 1997

Wernisaža we wobłuku kemšow

Dienstag, 26. März 2024 geschrieben von:
Dohromady dźewjeć twórbow wopřijima wosebita wustajeńca „Žiwjenske linije“ z acrylowymi mólbami, grafikami a raděrowanjemi Isy Bryccyneje, kotraž bu předwčerawšim we wobłuku Božeje słužby na žurli Krajnocyrkwinskeje zhromadnosće Budyšin wotewrjena. Wuměłča rozłoži Angeli Weiß (wotlěwa) a něhdźe 50 kemšerjam mjez druhim techniki, kotrež nałožuje a inspiraciju za acrylowu seriju „HIOB“ . Na to nawjazujo wěnowaše so farar Jonas Weiß w swojim prědowanju wotpowědnemu bibliskemu pozadkej. Wo hudźbne wobrubjenje postara so Tomasz Nawka na dudach mjez druhim ze spěwom „Slěpe, to jo rjana wjeska“. Foto: Hanka Šěnec

„Małoměšćanski wohnjostroj“

Dienstag, 26. März 2024 geschrieben von:

Grodk (SN/bn). Dohromady něhdźe 320 wopytowarjow je minjenu sobotu prapremjeru filma „Ein Feuerwerk für die Kleinstadt“ na třoch žurlach Grodkowskeho Sprjewineho kina dožiwiło. Kaž wobhospodarjer zarjadowanišća Michael Apel wuzběhny, „tu tajku wulku premjeru z paralelnymi předstajenjemi dotal ženje njemějachmy“. Połdrahodźinska epizodowa komedija režisera Erika Šyška je prěnja produkcija filmoweho labela Lusatia Film a bu bjez zjawneho spěchowanja w běhu dweju lět zwoprawdźena (SN rozprawjachu). Mjez cyłkownje wjace hač 150 sobuskutkowacymi – wjetšina z nich čestnohamtscy agěrowacy wobydlerjo Grodka a wokoliny – stej na přikład serbskej hrajerce Petra-Marija Bulankec-Wencelowa a Božena Bjaršec kaž tež nastupajo „wulku płachtu“ nic njeznaty Bernhard Kremser; filmowa hudźba wopřijima wjacore serbske titule mjez druhim skupiny Hara Crash a spěwytwórca Jacke Schwarz.

Hač do 6. apryla pokazaja produkciju hišće pjeć króć, a to wotpohladnje jenož w Grodku. „Sakska premjera“ ma 23. apryla w Zhorjelcu slědować.

Statne dźiwadło Choćebuz předstaji jutře, sobotu, na swojim hłownym jewišću popowu operu „Alice“. Kruch je adapcija sławneho romana „Alice’s Adventures in Wonderland“ Lewisa Carrolla, zdźěłana mjez druhim wot režisera Milesa Perkina a choreografki Alessije Ruffolo. Aranžer hudźby je znaty kanadski kontrabasist a komponist Miles Perkin. Foto: Bernd Schönberger

Nimale zabyty komponist

Donnerstag, 21. März 2024 geschrieben von:

Budyšin (CS/SN). Nadregionalnje njeje Karl Eduard Hering přeznaty, byrnjež wjele za Budyšin zdokonjał. Snano zaleži to na tym, zo njebě z pjatylizarjom a zo njeběštej jemu sławu a česć přewažnej. Minjenu wutoru je Hagen Schulz, sobudźěłaćer Muzeja Budyšin, w Budyskej ewangelskej wosadnicy wo žiwjenju a skutku Heringa přednošował. Referat bě hornistka Evelyn Fiebiger nastorčiła, kotraž zarjadowanje ze skupinu Consonare St. Petri z twórbami Heringa wobrubi.

Hering bě so w lěće 1837 z organistom Budyskeje cyrkwje swj. Pětra stał. Paralelnje skutkowaše jako wučer na wučerskim seminarje. Bě to wulki dźěłowy pensum, kotryž měješe zmištrować. Přiwšěm namaka tež čas, zo by komponował. Skład literatury Heringa je dosć snadny, tak zo měješe publikum derje wopytaneho přednoška jónkrótnu składnosć, sej jeho hudźbu naposkać. Jako wučer wuwučowaše swojich šulerjow na wiolinje, pišćelach a klawěrje a zbudźi zajim za klasisku a načasnu hudźbu. K jeho najwuznamnišim šulerjam słušeše Korla Awgust Kocor, kiž wěnowaše jemu „Šěsć serbskich spěwow“.

Nadal standard

Donnerstag, 21. März 2024 geschrieben von:
Budyšin (SN). W lěće 1979 wuda sorabist a slawist prof. dr. Hinc Šewc prěni zešiwk swojeho „Etymologiskeho słownika serbskeju rěčow“. Jědnaće lět pozdźišo wotzamkny wón tele hoberske dźěło a stwori z tym jednu z najwuznamnišich přiručkow serbskeje a słowjanskeje rěčewědy. W nim so cyły zakładny spisownorěčny, dialektalny a historiski słowoskład delnjo- a hornjoserbšćiny kaž tež mnoho požčonkow dokładnje wopisuje. Wotnětka je cyłkowne dwuzwjazkowe wudaće, wušłe w Ludowym nakładnistwje Domowina, na předań, kotrež wopřijima dodawki, kotrež buchu po 1990 we wědomostnych časopisach wozjewjene.

Mikławš Žur

Mittwoch, 20. März 2024 geschrieben von:

13. nalětnika 1859 narodźi so we Worklecach do žiwnosćerskeje swójby pozdźiši farar a spisowaćel prelat Mikławš Žur. Jedne lěto wopyta w Budyšinje katolski wučerski seminar a poda so potom do Prahi na Serbski seminar. Lěto bě tam předsyda towarstwa Serbowki. Wróćiwši so do Budyšina słužeše tam jako dobrowólnik w 103. sakskim połku pěškow a studowaše po tym w Praze.

Na třećim adwenće 1885 swjećeše w Chrósćicach swoju primicu, na kotrejž so 200 družkow wobdźěli. Mikławš Žur bě potom lěto kapłan w Budyšinje, a wot 1886 do 1895 bě administrator Radworskeje wosady, zasadźowaše so a přihotowaše twar noweho Božeho domu. Połdra lěta słužeše jako prěni kapłan Dwórskeje cyrkwje w Drježdźanach. Nazymu 1896 wróći so jako wosadny farar do Radworja a wosta tole hač do lěta 1903. W tym času skónči twar nětčišeje cyrkwje w bazilikowym stilu.

Wot 1903 do 1912 bu z fararjom Budyskeje serbskeje cyrkwje a bu na kanonika pomjenowany. Wot 1912 bu šolastik, potom prelat w Budyskim tachantstwje hač do smjerće 15. hodownika 1932. Pochowany je na Budyskim Mikławšku.

Słuchohry tema dźěłarnički byli

Dienstag, 19. März 2024 geschrieben von:
Budyšin (SN/MiR). Wuměłski žanr słuchohry běše tema lětušeje literarneje dźěłarnički Załožby za serbski lud. Šěsć awtorkow je pod nawodom Lubiny Hajduk-Veljkovićoveje a jeje mandźelskeho Dušana zašłu sobotu w čitarni Rěčneho centruma WITAJ w Budyskim Serbskim domje na swójskich tekstach dźěłało. Jako referenta witaše sobudźěłaćer załožby John Petrik Luciana Kubicu, kotryž je wobdźělnicow ze swojimi wuwjedźenjemi k dalšemu pisanju inspirěrował. Pola Serbskeho rozhłosa sćelaka MDR w Budyšinje stara so wón wo produkciju słuchohrow. W přednošku rozjima specifiske wužadanja awtora kaž tež producenta. Wobdźělnicy kursa njejsu jenož zhonili, kak wažna je zajimawa tema za rjad słuchohrow, ale tež, zo je wažne, měć dobry zwisk k producentej. Wšako so wón mjez druhim wo přiměrjenje tekstow na rozhłosowy format kaž tež wo trěbnych rěčnikow stara. Na kóncu dźěłarnički měješe skupina hižo někotre za produkciju dosć derje spisane teksty napisane. Na tamnych dyrbja hišće dale dźěłać. Dalša dźěłarnička z pokročowanjom dźěła na słuchohrach budźe lětsa w septembrje.

Koncertny rjad z trojimi jubilarami zahajili

Dienstag, 19. März 2024 geschrieben von:

Budyšin (SN/bn). Wuzběhnywši swój połny kalender zahaji Budyski měsćanosta za hospodarstwo, financy, kubłanje a socialne dr. Robert Böhmer (CDU) minjeny pjatk lětuši rjad Budyskich komornych koncertow. Něhdźe 50 wopytowarjam na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja je přeradźił, zo je so „na tónle termin najbóle wjeselił“. Nimo sponsoram a Budyskemu kulturnemu běrowej dźakowaše so wosebje kuratorej Hansej Narvje, kotrehož jako „legendu pózdnjeje hudź­bneje sceny Němskeje demokratiskeje republiki“ předstaji. Narva prosy na to smyčkowy kwartet Scharwenka na jewišćo, kiž „reprezentuje region a kiž wu­twori dźensa móst mjez čěskej a serbskej hudźbu“. Cellist ćělesa a moderator koncerta Leon Szostakowski rozłoži publi­kumej, zo je sej kwartet wědomje kompozicije wuzwolił, „kotrež su hłuboko z ludowej hudźbu zwjazane. Zdobom swjećimy z programom trójce narodniny, mjenujcy 90ćiny Jana Pawoła Nagela, 150ćiny Josefa Suka a 200ćiny Bedřicha Smetany.“

Serbska debata

Neuheiten LND