Brüssel (dpa/SN). Europska unija je wobzamknyła, zahajić z Bosniskej-Hercegowinej jednanja wo přistup kraja k EU. Tole je prezident Rady EU Charles Michel po rozmołwach ze statnymi a knježerstwowymi šefami čłonskich krajow EU zdźělił. Prěnju konferencu wo přistupje chcedźa pak hakle organizować, hdyž je Bosniska-Hercegowina wuměnjenja spjelniła. K tomu słuša bój přećiwo korupciji a organizowanemu złóstnistwu w kraju.
Raketowy škit Němskeje twarić
Berlin (dpa/SN). Generalny inspektor zwjazkoweje wobory Carsten Breuer žada sej spěšny natwar rakety wotwobaraceje syće přećiwo móžnemu wohroženju ze stron Ruskeje. „Mamy pjeć do wosom lět chwile. W tymle času dyrbimy wotwobaranje raketow natwarić. To je bjez alternatiwy“, rjekny Breuer nowinarjam. Ruska móhła za pjeć do wosom lěta kmana być, wójnu přećiwo krajam NATO zahajić. „Hač do toho dyrbjała Němska přihotowana być, tajki nadpad wotwobarać.“
Unesco: Pitnu wodu škitać
Saporiššija (dpa/SN). Při najćešich ruskich raketowych nadpadach minjenych měsacow na milinowe zastaranje Ukrainy su dźensa mjez druhim milinowód atomoweje milinarnje Saporiššija trjechili, zdźěla nawodnistwo wot ruskeho wójska wobsadźeneje milinarnje. Wěstota milinarnje je přiwšěm zaručena.
Powětrowy alarm knježeše minjenu nóc we wjacorych dźělach Ukrainy. Ruska bě po informacijach ukrainskeho wójska swoje rakety w strategiskich bombowcach typa TU-95 nad Kaspiskim morjom startowała. Pozdźišo zasadźichu tež balistiske rakety. Při tym měrjachu so Rusojo na Lwiw na zapadźe kraja runje tak kaž na Donjeck na wuchodźe, Charkiw a Sumy na sewjeru a Odessu a Mykolajiw na juhu. Oficialne ličby woporow a zranjenych rano hišće njepředležachu.
New York (dpa/SN). Bjezstrašnostna rada UNO chcyše dźensa wo rezoluciji wothłosować, kotraž žada sej hnydomny a trajacy přiměr w Gazaskim pasmje. Wuradźowanje wo tym planowachu w popołdnišich hodźinach. Dyrbjeli-li rezoluciji přihłosować, by to prěni króć po zahajenju israelskeje ofensiwy přećiwo islamistiskej Hamas w oktobru było, zo so najwyši gremij UNO za přiměr wupraja.
Pozadk je změnjena pozicija USA přećiwo Israelej. Po zahajenju wójny běchu so USA wospjet přećiwo přiměrej wuprajili a rezolucije UNO wotpokazali. Hladajo na přiběracu ličbu ciwilnych woporow a hrožacu hłodowu katastrofu pak USA nětko ćišć na Israel zesylnjeja.
Zwoprědka njebě jasne, hač rezoluciju schwala. Ruska jako kraj z prawom na weto bě so naposledk kritisce wuprajiła, dokelž njeje wuraz „přiměr brónjow“ po jeje měnjenju jasnje dosć definowany. Rezolucija žada sej „hnydomny a trajacy přiměr k zastaranju ciwilneje ludnosće“.
Hamburg (dpa/SN). W Drježdźanach rodźeny spisowaćel Ingo Schulze wupraja so hladajo na wójnu w Ukrainje za to, za móžnosćemi jednanjow z Ruskej pytać. „Perspektiwa za jednanja dyrbjała tola móžna być“, rjekny 61lětny časopisej Stern. „Hórje hač nětko móže tola lědma hišće być. Tutomu zabiwanju a rozdrěwanju njemóžemy dlěje přihladować“, Schulze rjekny. „Prajimy jednorje, zo dyrbi Ukraina dale wojować. Štóž pak tole rjeknje, dyrbjał tež zwólniwy być, swoje dźěći do tuteje wójny pósłać.“
Schulze bě wčera na Lipšćanskich knižnych wikach. Tam rěčeše wón ze zwjazkowym prezidentom Frankom-Walterom Steinmeierom wo stawje demokratije. Spisowaćel widźi zwisk mjez socializaciju wuchodnych Němcow a jich strachom před wójnu. „Na wuchodźe bě nimale kóždy muž we wójsku. Štóž je raz wulke zymske wojerske zwučowanje sobu dožiwił, tón znaje začuće dospołneje bjezmocy jednoreho wojaka.“ Tuž widźa mnozy na wuchodźe wójnu z cyle wosobinskeho wida a so prašeja: „Kak drje by było, bych sam do wójny dyrbjał?“, spisowaćel w tym zwisku praji.
Berlin (dpa/SN). Mjeztym hižo wosomnaty raz wotměwa so po cyłym swěće klimowa akcija załožby za wobswět WWF „Earth Hour“. Při tutej so sobotu swětoznate zajimawostki wot 20.30 hodźin jednu hodźinu njewobswěća. Tež Braniborske wrota w Berlinje njebudu wobswětlene. Při tym pod motom „Twoja hodźina za zemju“ na to skedźbnja, zo hasnu ludźo po cyłym swěće swoju swěcu. Měrna protestna akcija njesadźi z tym jenož znamjo za meteorologisku, ale tež za politisku klimu. „Tučasna situacija je napjata. Krizy, konflikty a wójny nas jara zaběraja. Chcemy hodźinu za swět, za mjezsobnosć wužić a pokazać, zo njestejimy jenož za škit klimy, ale tež za mjezsobny respekt a demokratiju“, rozłoži Viviane Raddatz, wjednica wobłuka klima załožby WWF w Němskej. „Dźe wo wustupowanje přećiwo prawicarstwu a z tym zwjetša zwjazanym wotprěćom klimowych katastrofow.“
W lěće 2007 běchu akciju w Awstralskej zahajili. W lěće 2023 wobdźěli so jeničce w Němskej 580 městow a gmejnow. Lětsa je so w Němskej hižo wjace hač 500 gmejnow za akcijupřizjewiło.
„Hysteriske škrěčenje“ při kompjuterowej hrě je w Bornheimje pola Bonna zasadźenje policije zawinowało. Žona na chódniku bě hary w bydlenju dla tak znjeměrnjena, zo zastojnikow wołaše. Jako tući při bydlenju klinkachu, so wukopa, zo bě 14lětny syn kompjuterowu hru hrał a podležał. Hněwny na to wón zasakle protestowaše. Staršej přilubištaj, zo podawk ze synom wuhódnoćitaj.
Na wšěch 48 000 eurow přisadźiła je žona w Drježdźanach na jebakow. 55lětna bě srjedu tak mjenowany šokowy telefonat dóstała. Skućićeljo wudawachu so jako policisća a statny rěčnik. Woni rozprawjachu, zo je dźowka žony smjertne wobchadne njezbožo zawinowała a zo trjeba nuznje kawciju 48 000 eurow, zo by so jastwu wuwinyła. Žona pjenjezy posołej přepoda. Hakle pozdźišo bu jej wědome, zo su ju wobšudźili.
Su wjesnjanosća a měšćanosća kaž tež gmejnscy, měšćanscy a wokrjesni radźićeljo nadběham a samo žiwjenje a strowotu kažacym njepřećelskosćam wustajeni? Su woni tež we Łužicy wot ekstremistow a njemdrichow tajkeje a wonajkeje družiny wohroženi? A što ma to do konsekwencow?
Tute prašenja jimaja tohorunja tu abo tamnu, toho abo tamneho, kiž so w gmejnach, městach a wokrjesach z kandidaturu hotuje do přichodnych ludowych zastupnistwow; njedźelu 9. junija tohole lěta wšak sej tajnje a swobodnje tych wuzwolimy, kiž w přichodnych pjeć lětach zjawne žiwjenje na wsach a w městach tohorunja w sydlenskim rumje Serbow postajeja – abo lěpje prajene: na dobro komunow a wokrjesow w nich skutkuja, nam a demokratiji słužo.
Jěriši jazyk