Wo knihach a kniharni (01.06.18)

Freitag, 01. Juni 2018 geschrieben von:

Lětnje prózdniny so z wulkimi kročelemi bliža a što drje je rjeńšeho, hač sej zhromadnje z dźěćimi swoju dowolowu kniž­nu­ lekturu wupytać směć. Zo je tež dorosćenemu dobytk, sej jónu knihu za młodostnych do kófra tyknyć, dopokazuje loni w samsnym času wušła kniha Jasminki Petrović „Lěćo za započatkarjow“, kotruž je Lubina Hajduk-Veljkovićowa zeserbšćiła. Ćim bóle, je-li dowolowy cil Chorwatska abo samo kupa Hvar.

Połčas wubědźowanja młodych talentow

Donnerstag, 31. Mai 2018 geschrieben von:

Budyšin (SN/bn). Sobotu zakónčitej dwě zarjadowani – „HUBA & SŁOWO“ a „RUKA & NOHA“ – w Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle lětuše wubědźowanje talentow „Lampenfieber“. Pod hesłom „Měr je ...“ stej wobłukaj tworjace wuměłstwo a hudźba hižo wotzamknjenej. Mjezyfacit Dirka Albersa, nawody předsydstwa wurisanje zhromadnje z towarstwom Kamjentny dom wuhotowaceje wokrjesneje lutowarnje, je pozitiwny: „Wokomiknity staw zwjesela. Prěnje finale segmenta ‚WOKO‘ kónc apryla w Kamjentnym domje bě hladajo na zapodate twórby poradźene. Wobłuk ‚WUCHO‘ mam hladajo na mnóstwo wobdźělnikow kaž tež přihladowarjow samo za grandiozny.“

Njedawno předstajichu dźěći a młodostni swoje hudźbne přinoški na Budyskim nalěću. „Žitne wiki běchu stajnje połnje wobsadźene. Jako čłon wukony hódnoćaceje jury sym z talentowanymi młodymi hudźbnikami rěčał. Wězo běchu trochu rozpjeršeni, ale wjeselachu so tež nad wulkim zajimom publikuma.“

Wo Serbje trajneho wopomnjeća referowała

Donnerstag, 31. Mai 2018 geschrieben von:

Budyšin (CRM/SN). „Před něhdźe dwěmaj lětdźesatkomaj započach so z wosobinu Jana Kiliana a dalšimi serbskimi wupućowarjemi do Sewjerneje Ameriki a druhich zamórskich krajow zaběrać“, praji Trudla Malinkowa, wědomostna sobudźěłaćerka w Serbskim instituće, wutoru wječor w Budyskej měšćanskej bibliotece na Hrodowej mnohim němskim a serbskim zajimcam. Dźiwajo na městnosć přednoška a wjele wopytowarjow z kruha Staroměšćanskeho towarstwa Budyšina wěno­waše so wona dosć dokładnje Janej Kilianej jako teologej, spisowaćelej, přeło­žowarjej a kěrlušerjej, kiž běše so 1811 w Delanach (Döhlen) pola Kubšic swobodnemu žiwnosćerjej narodźił. Ze swójby pochadźachu hižo někotři ewangelscy duchowni. Jeho prěnjotny žiwje­nski zaměr bě misionstwo. Po wuchodźenju Budyskeho gymnazija pak bě je­mu jeno dźak zdźědźenemu nanowemu zamóženju móžno na uniwersiće w Lipsku studować, referentka potwjerdźi.

Srjedźowěk wospjet do Dešna wabił

Dienstag, 29. Mai 2018 geschrieben von:
Srjedźowěkowska słowjanska wjes přeprošowaše zańdźeny kónc tydźenja na putace pućowanje po časach. Za domizniskim muzejom w Dešnje wotměchu čłonojo­ towar­stwa Stary lud zhromadnje z wulkej syłu zajimcow mjeztym 13. słowjanski srjedźo­wěkowski swjedźeń. Wopytowarjo mějachu składnosć, na wšelakore wašnje wo žiwjenju swojich předchadnikow zhonić. Tak pokazachu jim tam rjemjeslnicy swoju wukonliwosć, na přikład při hornčerjenju. Wjele wjesela wobradźichu zajimcam­ tež spěwarjo skupiny Přezpólni z Hornjeje Łužicy a dalši hudźbnicy, kotřiž hrajachu na swojich nastrojach po starodawnym stilu. Foto: Michael Helbig

Wólbernosće zaskočili

Dienstag, 29. Mai 2018 geschrieben von:

Chór Lipa nalětni koncert w klóšterskej zahrodźe wotměł

Pančicy-Kukow (CRM/SN). Znowa běštej chór Lipa a Křesćansko-socialny kubłanski skutk poslednju njedźelu róžownika na koncert do zahrody zežiwjenskeho a zeloweho centruma w klóštrje Marijinej hwězdźe přeprosyłoj. Tola što činić, hdyž hóstne ćěleso, delnjoserbski chór z Choćebuza, na kotryž běchu so wjeselili, jara krótkodobnje chorosće dla wotpraji? „W běhu dweju hodźin smy sej my, skupina Wólbernosće, wšo za wustup přihotowali“, móžeše Fabian Kaulfürst publikumej z jewišća zdźělić. A woni poskićichu jako kwintet perfektny koprogram, kiž znowa wo wulkej zamóžnosći něhdyšich chowancow 1. serbskeje kulturneje brigady swědčeše. Hač su to stare znate serbske pěsnje w naročnym nowym přetworjenju abo to a tamne cyle nowe, dlěje hač dwaceći lět dźě su woni w swojej komornohudźbnej zestawje nimoměry kreatiwni.

Mina Witkojc

Dienstag, 29. Mai 2018 geschrieben von:
Najwuznamniša delnjoserbska basnjerka, lawreatka Myta Ćišinskeho Mina Witkojc, bě so 28. meje 1893 jako dźěćo słužow­neje w Bórkowach narodźiła. Po šuli słužeše w Berlinje, dźěłaše w fabrice a w ratarstwje. Lěta 1922 zetka w Bórkowach skupinu čěskich přećelow Serbow z dr. Janom Cyžom. Spóznawši jeje na­darjenosć přistaji dr. Cyž Witkojc w Smolerjec nakładnistwje, a dr. Arnošt Muka kubłaše ju w delnjoserbšćinje. 1922 přistupi wona Maćicy Serbskej. Wot lěta 1923 do 1933 bě redaktorka Serbskeho Casnika. 1925 wuńdźe jeje prěnja zběrka pěsnjow „Delnoserbske basnje“ a 1934 dalša „Wěnašk­ błošańskich kwětkow“. Nacije ju 1933 z redakcije a 1941 z domizny do Erfurta wuhnachu. 1945 spisa wona episku baseń „Erfurtske spomnjeśa“. Přełožowaše teksty Ćišinskeho a słowjanskich spiso­wa­ćelow do delnjoserbšćiny a bě čłonka Spisowaćelskeho zwjazka NDR. 1955 wuńdźe jeje kniha „K swětłu a słyńcu“, 1964 wuda LND knihu „Po drogach casnikarki“, a jeje knižka w „Serbskej poeziji“ bu štyri króć nakładowana. 1964 spožčichu jej Statne myto Ćišinskeho a 1972 Literarne myto Domowiny. Witkojc zemrě 11. nowembra 1975. Manfred Laduš

Józef Nawka

Montag, 28. Mai 2018 geschrieben von:
23. meje 1998 zemrě w starobje 88 lět Józef Nawka. Narodźił bě so 30. měrca 1910 serbskemu prócowarjej Michałej Nawce a jeho mandźelskej Hanje. Zahe přistupi Józef Radworskim Sokolatam. Z bratrom Antonom słušeše k skupinje hólcow, kotřiž přebywachu jako prěni w prózdninskim lěhwje čěskeho Sokoła w Bělé pod Bezdězom w lěće 1920. Józef sta so wuběrny sportowc: W Sokole bě najlěpši w štyriboju, šesćiboju a dźesaćiboju. Pod tehdy­šimi wuměnjenjemi je samo šěsć metrow daloko skakał. Přisłušeše sokołskim delegacijam na zlěty 1926 do Prahi, 1928 do Skopja, 1929 do Poznanja a 1930 do Běłohrodu. Jako powołanje wuzwoli sej ma­šinotwar. Józef Nawka studowaše w Kamjenicy. Na kóncu hrózbneje Druheje swětoweje wójny sćahnychu jeho hišće do wójska, z kotrejež pak so na zbožo strowy nawróći. W 1950tych lětach podawaše wón w Budyšinje matematiku a fyziku na Schillerowej šuli, ludowej uniwersiće a na Serbskej wyšej šuli (SWŠ), hdźež so mnohe lěta wo natwar serbskeho ku­błanišća staraše. Na chutnje hladaceho, ale dobroćiweho wučerja so někotryžkuli něhdyši šuler Budyskeje SWŠ zawěsće derje dopo­mina. Mikławš Krawc

Z mudrymi rozsudami SLA nawjedował

Freitag, 25. Mai 2018 geschrieben von:
Łužica žaruje wo Detlefa Kobjelu

Detlef Kobjela skutkowaše wot lěta­ 1970 w Serbskim ludowym ansamblu, spočatnje jako hudźb­ny a pozdźišo jako šefdramaturg kaž tež wu­měłski nawoda. Wot 1990 do 1995 bě wón intendant SLA. Kaž sam praješe, běše specifika domu něšto wosebite. Přetož wuměłsko-hudźbne naležnosće, předewzaća a nadawki so wot dźiwadła a druhich wuměłskich institucijow wot­zběhuja. Wosebje fascinowaše jeho kreatiwny element ansambla. Mjeztym zo móža druhdźe twórby na jewišću předstajeć, kotrež hižo eksistuja, maja je w ansamblu zwjetša hakle wuwiwać.

Čitajće w nowym rozhledźe (25.05.18)

Freitag, 25. Mai 2018 geschrieben von:

Hdyž widźu wonka nalětnju zeleń, móžu sej tajku rejowansku lipu, kajkuž wopisujetaj Theresa a Fabian Jacobsec w Rozhledźe, žiwje předstajić. Z ideju wosebiteje městnosće za rejowanje zahajitaj wonaj junijske wudaće. Kaž zwučene, podam tule dohlad do někotrych temow noweho zešiwka.

Wo wožiwjenje rěče dźe w přinošku Leoša Šatavy. Wón wěnuje so tym, kotřiž we wobłuku rewitalizaciskich prócowanjow w Europje mjeńšinowe rěče wuknu. „Nowych wužiwarjow rěče" (new speakers) mamy tež w dwurěčnej Łužicy. Kajki je poměr mjez maćernorěčnymi Serbami a „nowymi wužiwarjemi“? Čehodla njeje rěč w kóždym padźe z etniskej identitu zwjazana? To stej jenož dwě zajimawej a wažnej prašeni w diskusiji wo rewitalizaciji.

Kreatiwnje dźěła.

Z masami wón spěwa.

Objektiwnje rozsudźa

w zmysle ludow přećelstwa.

Brodateho porjeńša

čapočka eksotiska.

Jeli jeho truny brinča,

serbske melodije klinča.

Ekscelentne stworił je

twórby zwučno-klinčace.

Lubozniwosć, sprawnosć, měr

su w žiwjenju jom‘ eliksěr.

Angažement je jemu wšo

za lubowane Serbowstwo.

Jandytar Hajnk-Förster

(Tekst nasta w lěće 2004)

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND