Lemke: Z filmom identitu pytała
Wojerowska filmowča Grit Lemke je njedawno ze swojim filmom „Pola nas rěka wona Hanka“ na lětušim festiwalu dokumentarnych filmow w Lipsku zahorjeny wothłós publikuma žnjała. Klětu změje film premjeru w kinach. Hanka Jenčec je so z Grit Lemke wo tym rozmołwjała, što film za nas woznamjenja.
Kotre wosobinske reakcije kolegow a wopytowarjow wašeho filma sće dožiwiła?
G. Lemke: Premjera je so w jara emocionalnej atmosferje wotměła. Kino bě ze 400 městnami wupředate. Publikum bě jara hnuty, wjele sylzow ronješe. Po tym smy dołho diskutowali. Njeje to film „wo Serbach“. Wězo dosaha za někotrych ludźi narodnu drastu widźeć, a jich wusud je jasny. Předsudki přewinyć je jara spore dźěło.
Wy rěčiće derje delnjoserbsce. Na premjerje sće módroćišćowu suknju a ludowe rubiško woblekła. Ma to něšto z Wašej identitu činić abo je to inscenacija, zo so takrjec eksotam přiměriće – jako wobdźělaca přihladowarka a etnologowka?
Trjebamy sylnu syć fachowcow
Kubłanje serbšćiny w Slepom je wosebite wužadanje. Milenka Rječcyna je so z nawodnicu horta tamnišeje zakładneje šule „Dr. Marja Grólmusec“ Christin Beckerowej rozmołwjała.
Na kotre wašnje tele wužadanje w Slepjanskim Serbskim šulskim centrumje zmištrujeće?
Ch. Beckerowa: Mamy jako hort kooperaciju ze zakładnej šulu. Tam wuknu dźěći, kak so koleso pisa, a pola nas w horće, kak so na nim jězdźi. Hdyž smy po puću nawučimy dźěćom serbske słowa a serbske spěwy – potajkim, smy přewšo na praksu orientowani. Smy so jako team rozsudźili, zo njesteji na našim kubłanišću jenož mjeno Němsko-serbski šulski kompleks, ale zo je to wobsah našeje dźěławosće. Za to pak trjebamy inspiraciju. A tutu dóstawamy mjez druhim při wuknjenju serbskeje rěče.
Na kotre wašnje so tole pokazuje?
Eko-magacin za Łužicu
W septembru je prěni eko-magacin „Öko Lausitz“ za Hornju Łužicu wušoł. Milenka Rječcyna je so z Stefanie Alsen, mějićelku Wósporskeho nakładnistwa Pataka, kotraž mały, předewšěm žónski team nawjeduje, rozmołwjała.
Kotru rezonancu dožiwiće na prěnje wudaće tohole magacina?
S. Alsen: Na zbožo mějachmy tójšto rezonancy. Čitarjo su nam prajili, zo wotpomhamy z našim poskitkom njedostatkej na wikach. Maja za dobre, zo wěnujemy so temam z a we Łužicy a zo steji čłowjek w našim rozprawnistwje w srjedźišću. Někotři su nam zdźělili, zo je magacin trochu drohi. To pak ma so bórze wot wosom na pjeć eurow změnić.
Z crowdfunding-akciju sće pjenjezy zběrali. Běše to wuspěšne?
S. Alsen: Haj, smy tam připowědźene pjenjezy nazběrali a za wudaće prěnjeho magacina wužiwali. Wědźachmy, zo bě start akcije chětro krótkodobny. Tak su nam předewšěm přećeljo pomhali, sumu pjenjez nazběrać.
Kotre temy w magacinje wobjednawaće?
„Trojozynk“ za awtentiski wid
„Prjedy hač woteńdźeš“ rěkaja wosebitemu programej Serbskeho ludoweho ansambla, kotryž wot přichodneje soboty w aktualnej hrajnej dobje wjacekróć předstajeja. „Komornohudźbny čitanski kruch“ złožuje so na knihu z fotografijemi Serbowkow, kiž wšědnje w serbskej drasće chodźachu, wušłej w lěće 2011 pod samsnym titulom kaž program. Bosćan Nawka je so z awtorku Róžu Domašcynej rozmołwjał.
Knjeni Domašcyna, što sće hladajo na wospjetne předstajenje knihi, kotruž sće zhromadnje z Maćijom Bulankom a Měrćinom Weclichom zestajiła, začuwała?
R. Domašcyna: Wjeselu so jara, zo so tónle naš ‚trojozynk‘ znowa prezentuje. Maćijowe fota dźě pokazuja wšědny dźeń Serbowkow wot 1950ych lět do přitomnosće a kajke ćežke dźěło wukonjachu. Samozrozumliwje chodźachu serbsce woblečene, jich drasta njebě potajkim pyšna, ale dźěłanska. Tekst a Měrćinowa hudźba wutworjatej z wobrazami awtentiski wid, posrědkowacy, kak je woprawdźe było.
Sće knihu hižo ze swójskim programom ducy po Łužicy předstajili. Kajki je rozdźěl porno aktualnej produkciji?
Přezjednota mocy spožča
Prezident Parlamenta Němskorěčneho zhromadźenstwa Belgiskeje, Charles Servaty, měješe na tójšto prašenjow čłonow Serbskeho sejma a dalšich wobdźělnikow njedawneje wuprawy do wuchodneje Belgiskeje wotmołwić. Na to je Axel Arlt z nim porěčał.
Knježe prezidento, maće tele zetkanje za spočatk zhromadneho předewzaća?
Ch. Servaty: To je skerje pokročowanje hač započatk. Wšako sym wjesoły rjec směć, zo běchu tež hižo do toho styki a poćahi mjez Němskorěčnym zhromadźenstwom (DG) a zastupnistwami Serbow. Mi bě to dźensa česć so wo dalewjedźenje abo samo wo pohłubšenje postarać. To sym rady sčinił. Runje tak hladam rady na dalše etapy.
Móže mjezsobna wuměna mjez DG a Serbami w přichodźe hišće wažniše być?
Ch. Servaty: Naša strona je zwólniwa k tomu. Štož za pohłubšenje poćahow wšak trjebamy, su paralelni rozmołwni partnerojo, z kotrymiž móhli styki na samsnej runinje nawjazać a z kotrymiž móhli pospytać zrěčenja wotzamknyć. Najprjedy za dorozumjenje na kulturnym a na towaršnostnym polu. A čehodla jednoho dnja nic runje tak na institucionalnej runinje?
„Kongres zboža“ w Běłej Wodźe
W Zhorjelskim wokrjesu zarjaduja znowa akciske tydźenje dušineje strowoty. Swětowy dźeń dušineje strowoty wšak je 10. oktobra. Lětuše hesło zarjadowanjow je „Zhromadnje sylni w časach krizy“. Wo wobsahach akciskich tydźenjow je so Andreas Kirschke z sobudźěłaćerku Łužiskeje socialneje syće Romy Ganer rozmołwjał.
Na čo złožuje so lětuši motiw akciskich tydźenjow?
R. Ganer: Hesło „Zhromadnje sylni w časach krizy“ ma zmužitosć spožčić a zwiski mjez ludźimi zesylnić, kotřiž najwšelakoriše wužadanja zmištruja. Zhromadnje móža ludźo mjenujcy mnoho zeskutkownić, předewšěm w časach, hdźež sy sam abo luba bliša wosoba ćělnje abo psychisce schorjeła. Akciske tydźenje přewjedźemy wot 9. do 26. oktobra.
Kotre wobsahi sće za lětuše tydźenje planowali?
R. Ganer: Zakładnje wěnujemy so dušinej strowoće. Přiwšěm zapřijamy ćělne dźěło, sport a zežiwjenje. Tak přewjedźemy prewentiwne poskitki, kaž na přikład gymnastiku w běrowje abo yoga. Tohorunja su diskusijne koła wo specifiskich chorosćach planowane. Dale zarjadujemy čitanja a pokazamy film „Neben der Spur“.
Snano tola hišće z blida njeje
Gmejnska rada Ralbic-Róžanta je minjeny tydźeń doskónčnje rozsudźiła, zo Mišnjanske předewzaće UKA mjez Šunowom a Smjerdźacej žanu fotowoltaikowu připrawu na łuce twarić njesmě. Wo tym je so Marian Wjeńka z projektowym nawodu předewzaća Matthiasom Jantzom rozmołwjał.
Kak wulke waše přesłapjenje po rozsudźe gmejnskeje rady bě?
M. Jantz: Wuslědk wothłosowanja gmejnskich radźićelow bě so do toho hižo trochu připowědźił, tuž wón cyle překwapjacy njebě. Přiwšěm běch chětro přesłapjeny, zo njeje so nam poradźiło, z gmejnu a radźićelemi dialog wo naležnosći samej wjesć. Najbóle je mje zadźiwało, zo so informacije wo projekće z našeje strony njejsu wobydlerjam dale dali. Tajke postupowanje w tej formje hišće dožiwili njejsmy.
Što měniće, čehodla njeje so wam poradźiło, gmejnu wo swojim projekće přeswědčić?
Ze změnami do přichoda
Jutře, štwórtk, přeprošuja hospodarscy juniorojo Budyskeho a Zhorjelskeho wokrjesa na hospodarski forum UFO (SN rozprawjachu). Do zarjadowanja je so Maximilian Gruber z hłownej organizatorku Bettinu Richter-Kästner rozmołwjał.
Kajki ma UFO–zetkanje pozadk?
B.Richter-Kästner: UFO měło so cyłkownje jako zarjadowanje k wutworjenju stykow wobhladować, na kotrymž so předewzaćeljo wo temach wuměnjeja, kotrež su sebi w před polu sami wupytali. Z tym wobjednamy na UFO zetkanjach stajnje temy, kotrež předewzaćelki a předewzaćelow tuchwilu zajimuja a wažnu rólu hraja. Tole stawa so potom tež branše a generacije přesahujo. Starši a młódši akterojo zetkaja so zhromadnje ze zastupjerjemi politiki a dalšich wobłukow. Wosebitosć našeho zarjadowanja je, zo wuměnja so wobdźělnicy direktnje w forumach a njedóstanu jenož fachowe přednoški. Tole je zdobom we wěstej měrje potajnstwo za forumom, dokelž móža so předewzaćelki a předewzaćeljo direktnje mjez sobu poradźować.
Na kotre temy złožuje so lětuši forum wosebje?
„Networking to najwažniše“
We Wotrowje zetkachu so minjeny pjatk zastupjerjo młodźinskich klubow, zo bychu so wo wšelakich temach wuměnili. Referentka za młodźinu Domowiny, Virginia Hanuzowa, je zetkanje iniciěrowała a organizowała. Maximilian Gruber je so z njej rozmołwjał.
Čehodla sće so za runje tutón format rozsudźiła?
V. Hanuzowa: Tónle format hač dotal w tutej formje eksistował njeje. Smy so za zhromadźiznu z přednoškami rozsudźili, dokelž skića wosebje přestawki mjez přinoškami młodostnym čas so tež mjez sobu lěpje wuměnić a zeznajomić. To je wosebje za te kluby zajimawe, w kotrychž su so w poslednim času wosoby w nawodnistwje změnili. Tak hodźi so wěda wot jednoho kluba do tamneho dale dać.
Kak je zarjadowanje dokładnje wotběžało?
Wjeselitaj so na „domjace hry“
Trójce předstaji Feliks Brojer we wobłuku małeje turneje swój oratorij „Wěra, nadźija, lubosć“ ducy po Hornjej Łužicy. Wot 30. septembra do 2. oktobra zaklinči twórba w Pančicach-Kukowje, we Wjazońcy a w Budyšinje. Bosćan Nawka je so z komponistom rozmołwjał.
Knježe Brojero, što je Was pohnuło, skomponować dalši – mjeztym hižo pjaty – duchowny oratorij?
F. Brojer: Za čas prěnjeho lockdowna w zwisku z koronapandemiju zrodźich před lětomaj mysličku, w tychle ćežkich dnjach posrědkować, što je křesćanam runje tak kaž njewěriwym najwažnišo, mjenujcy kmanotki (Tugenden), kotrež twórbje titul spožčeja. Libreto złoži so zdźěla na Swjate pismo a wopřijima wjacore basnje Heinricha Bony a Thorstena Benedikta Schwarty, kiž nimo toho zhromadnje ze mnu nawod koncertow wukonja.
Što z hudźbno-estetiskeho wida na publikum čaka?
