Wideoclip a demokratija
Po cyłej Sakskej so lěto a wjace projektow za demokratiju etablěruje. Jedyn z nich, „DES! demokratisch-engagiert-selbstverwaltet“, je we Sakskej załožbje za młodźinu zakótwjeny. Nawoda tohole projekta, kotryž zarjaduje tež wosebite wubědźowanje za młodźinske kluby, je Julian Koch-Duschek. Milenka Rječcyna je so z nim rozmołwjała.
Kotre wuměnjenja maja młodźinske kluby za wubědźowanje spjelnić?
J. Koch-Duschek: Sakska załožba za młodźinu zarjaduje zhromadnje ze Sakskej młodźinu na wsy lětsa widejowe wubědźowanje mjez młodźinskimi klubami. Pod titulom clip.Club.Connect (CCC) móža nam młodźi ludźo dwě mjeńšinje dołhe widejowe klipy wo swojim angažemenće w młodźinskim klubje pósłać. Na lěćnym campje DES! počesćimy třoch dobyćerjow z dobropisami w hódnoće 650 eurow za wšelake teamowe eventy.
Biskopičanska Syć za dźěći a młodźinu (KiJu) namołwja tež serbskich młodostnych so wobdźělić. Kak narěčiće wy serbske kluby?
Spěwaja, žortuja a proša na reje
Chór Lipa wuhotuje kónc tydźenja, sobotu a njedźelu, na žurli Haslowskeje korčmy zabawnej koncertaj. Je to po dlěšej přestawce dalše zarjadowanje w rjedźe . Dirigentka Jadwiga Kaulfürstowa je Madlen Domašcynej přeradźiła, kotre hudźbne (a druhe) chłóšćenki publikum wočakuja.
Na čo móža so připosłucharjo wjeselić?
J. Kaulfürstowa: Smy na wšelake wašnje zabawny wječor a njedźelu popołdnjo spřihotowali, w kotrymajž steja wobdźěłanja serbskich popowych spěwow w srjedźišću. Wosebje mje wjeseli, zo móžemy wjacore premjery předstajić: titule skupinow Deyzidoxs a JANKAHANKA, Stefanie Kloßec a Měrćina Weclicha. A na čož snadź naši swěrni připosłucharjo hižo čakaja: Tež tónkróć změjemy zaso nowy žortny medlej chóra ze solistami a přewodom kapały spřihotowany.
– kotrych přećelow sće sej tónkróć přeprosyli?
J. Kaulfürstowa: Z nami na jewišću steji muski kwartet PoŠtyrjoch, kotryž je sej wosebite překwapjenki wumyslił. Runje tak nas wjeseli, zo přewodźa našu Lipu skupina Con-takt, kotraž sobotu po koncerće tež k rejam zapiska.
Serbske debaty ze zapalom a wěcowne
„Štó zastupuje serbski lud? Přichod politiskeje participacije“ je tema štwórteje „Serbskeje debaty“, kotraž so jutře, srjedu, w 19 hodź. we „Vis-à-vis“ w starym měsće Wojerec wotměje. Z dr. Rolandom Löfflerom, direktorom Sakskeje krajneje centrale za politiske kubłanje, kiž rjad zarjadowanjow w kooperaciji ze Serbskimi Nowinami a Załožbu za serbski lud organizuje, je so Marcel Brauman rozmołwjał.
Kak sće dotalne tři serbske debaty zaznał – snadź přirunujo z tym, kak ludnosć w Sakskej hewak tajke poskitki za diskusiju wužiwa?
dr. Löffler: Publikum a wobdźěleni fachowcy su z wulkim zapalom, ale wěcownje diskutowali. Debata běše w naležnosćach regiona zakótwjena. W srjedźišću steješe pola wšěch hosći zhromadna starosć wo přichod serbskich kulturnišćow, kubłanišćow a swójskeje identity.
Što wot štwórteje serbskeje debaty we Wojerecach wočakujeće?
Přichod lěsow zaručić, ale kak?
Suchota, wichory a škódniki – mnohe štomy mrěja z woćoplenjom klimy tež w Němskej. Kak hodźi so lěs přichoda přetworić a kotre ćeže maja fachowcy při zalěsnjenju? Anja Nowakowa je so ze zamołwitej za medijowe a zjawnostne dźěło lěsniskeho wobwoda Hornja Łužica Christin Gedikowej rozmołwjała.
Kak je móžno lěs přichoda twarić?
Ch. Gedikowa: Lěs spjelnja mnohostronske a wažne nadawki. Je žiwjenski rum zwěrjatow a rostlinow, filtruje powětr a wodu. Dale škita lěs před wysokej wodu a eroziju a zaruča surowiznu drjewo. Hladajo na změnu klimy hraje potajkim přewšo wažnu rólu, dokelž wjaza wulki dźěl wuhlikoweho dioksyda. Lěs je zdobom wočerstwjenski a wólnočasny rum. Sakske lěsy maja so k tomu přichodnje integratiwnje wobhospodarić. To rěka, zo maja so zaměry za škit přirody do wobhospodarjenja zapřijeć. Tež zaměrne wužiwanje přirodnych procesow při wuwiću a wobhospodarjenju lěsa měli při tym wobkedźbować.
Je zalěsnjenje lochce zmištrujomne?
Předkřesćanski pozadk křižerjow
Pod hesłom „Kóstku dać“ wustaja Karoline Schneider tuchwilu „fragmenty swojeho slědźenja“ we wobłuku wosebiteje přehladki Budyskeho Serbskeho muzeja „Jutry w Serbach“. Bosćan Nawka je so z etnologisce zajimowanej wuměłču rozmołwjał.
Knjeni Schneider, dosć njewšědne hesło wustajenskeho přinoška dowola wjacore interpretacije. Što so za nim chowa?
K. Schneider: Titul nawjazuje na tak mjenowane kóstkowe graty, kajkež su za křižerjow charakteristiske. Sym w muzejach a uniwersitnych zběrkach stajnje zaso chěžki kawrijowych šlinkow našła a jako Serbowka sym so prašała, kak nož su do Łužicy dóšłe a tam z křesćanskej tradiciju stałe. Tele šlinki dźě pochadźeja z indo-pacifiskeho ruma. Přiwšěm su w mnohich kulturach prezentne – hłownje jako talisman pře złe duchi, ale tež jako symbol wulwy a tuž płódnosće. Čehodla su křižerske graty z nimi wupyšene, njeje so dotal wuslědźiło – štož bě mi z přičinu, so fenomenej we wobłuku swojeje promocije wědomostnje wěnować.
Statnik: Swoje prawa wučerpać!
„Štó zastupuje serbski lud? Přichod politiskeje participacije“ je tema štwórteje „Serbskeje debaty“ srjedu, 10. apryla, w 19 hodź. we „Vis-à-vis“ we Wojerecach. Nimo Tomaša Čornaka a Mata Krygarja budźe na podiju tež předsyda Domowiny Dawid Statnik, z kotrymž je so Marcel Brauman rozmołwjał.
Maće zrozumjenje za Serbow, kotřiž nječuja so wot Domowiny zastupjeni?
Dawid Statnik: Jako Domowina prócujemy so wo to, zo mnohostronske perspektiwy wobkedźbujemy. Njeje přeco móžno, wšitke wočakowanja spjelnić abo wšitke jednotliwe měnjenja zastupować. Njehladajo na to sym wotewrjeny, so wo měnjenjach wuměnić a tež wujasnić, kajku politisku móc Domowina jako třěšny zwjazk a zastupjerka zajimow skići. Lěpšiny našeho třěšneho zwjazka su bazodemokratiska struktura kaž tež wotewrjenosć a transparenca. Smy w stajnym dialogu z čłonami, ale tež dalšimi zajimcami.
Bychmy ranking narodnych mjeńšin w Europje tworili, hdźe by serbski lud nastupajo prawa a spěchowanje přirunujo z druhimi stał?
Trjebamy wjac tołmačerjow
Tež serbska debata dźens wječor w 19 hodź. w Budyskim Serbskim domje („Smy indigeni?“) budźe so simultanje tołmačić, tón raz zaso wot Milenki Rječcyneje. Z nawodnicu Rěčneho centruma Witaj, dr. Beatu Brězanowej, je so Marcel Brauman wo wažnym srědku za zjawnu dwurěčnosć rozmołwjał.
Wy sće so hižo před dlěšim časom dobrowólnje za simultane tołmačenje přizjewiła. Što je Was k tomu pohnuło?
dr. Beata Brězanowa: Sym naprašowanje dóstała a wćipna była, hač to zmištruju. Nimo toho je mi wědome, zo trjebamy přidatnych simultanych přełožowarjow. Wšako mam so hižo tójšto lět wo simultane přełožowanje na Hłownych zhromadźiznach Domowiny postarać a tołmačerjow namakać. Mamy nazhonitych a wušiknych, ale potrjeba stupa. Tuž trjebamy ludźi, kiž so zmuža k pospytej.
Što mamy my serbowacy wobkedźbować, hdyž so simultanje přełožuje?
Wuměnu mjez generacijemi chcedźa skrućić
Nowe wjesne towarstwo Při Marijinej studničce su minjeny tydźeń w Róžeńće załožili. Wone chce na dotalne skutkowanje młodych swójbow nawjazać. Z předsydu Tomašom Šołtu je so Marian Wjeńka rozmołwjał.
Knježe Šołta, kak je tomu dóšło, zo sće w Róžeńće wjesne towarstwo załožili?
T. Šołta: Mjez Róžeńčanskimi wjesnjanami mamy tójšto aktiwnych na wšelakich polach. Hač je to wokoło putniskich a dalšich cyrkwinskich podawkow, mejskich nałožkow, nowolětnych, hońtwjerskich, młodźinskich, sportowych, póstniskich a kulturelnych aktiwitow. A stajnje zaso zwěsćamy mjez sobu, hdyž so wjacori „gratu“ přimaja, je wo wjele rjeńšo a jednorišo. Zo by so to naslědnje na dobro wjeski skrućiło, je z toho nastała ideja, towarstwo přizjewić, kaž je tež hižo w dalšich wjeskach maja.
Kelko ludźi je towarstwu přistupiło a štó skutkuje w předsydstwje nimo Was sobu?
Smy indigeni? Wo tym njebudźe přezjednosć
Serbska debata so srjedu w 19 hodź. na žurli Budyskeho Serbskeho domu prašenju wěnuje, hač smy indigeny lud. Ze Susannu Hozynej, zastupowacej direktorku Serbskeho instituta (SI), a moderatorku Janu Piňosovej, stawiznarku w SI, je so Marcel Brauman rozmołwjał.
Wy sće serbsku debatu wo prašenju, hač smy jako Serbja indigeny lud, přihotowała. Budźe so kontrowersa w ludnosći na podiju wotbłyšćować?
S. Hozyna: Na kóždy pad. Kontrowersa, kotraž hižo serbsku zjawnosć zaběra, je za nas wuchadźišćo serbskeje debaty. Smy wědomje zastupjerjow wšelakich pozicijow na podij přeprosyli.
Što je zaměr zarjadowanja, wšako njemóžemy wočakować, zo budu sej na kóncu wječora wšitcy přezjedni?
W Drježdźanach wjace serbować
W Drježdźanach zetkawaja so młode swójby wot lěta 2023 prawidłownje, zo bychu so wuměnili, serbsku rěč a kulturu hajili a dźěći sej zhromadnje hrajkali. Iniciatorka kružka je hižo někotre lěta w Drježdźanach bydlaca kubłarka Nadja Herbichowa, kotraž je zdobom čłonka towarstwa Stup dale. Anja Nowakowa je so z njej rozmołwjała.
Knjeni Herbichowa, kak je so scyła ideja za kružk zrodźiła?
N. Herbichowa: Jako kubłarka mam wězo wulki repertoire na spěwčkach, knihach a materialijach, kotrež chcu z druhimi staršimi dźělić a jim na tym abo tamnym městnje małki tip sposrědkować. Nimo němskich, mam tež serbskorěčne materialije. Sym wo tym zhoniła, zo kubłarjo swójbam material w druhich krajach tež w formje kružkow poskića. Sym sej prajiła, zo to tež zamóžu a tak běše ideja serbsko-němskeho kružka zrodźena.
Maće w kružku konkretny zaměr (na přikład rěčnu wuměnu) abo wo čo wam hłownje dźe? Kak husto so zetkawaće?
